Thêm đột phá mới trong điều trị ung thư
Các nhà khoa học Mỹ vừa công bố một chiến lược điều trị ung thư mới, tập trung vào việc vô hiệu hóa cơ chế ngụy trang tinh vi của tế bào ung thư trước hệ miễn dịch.
Phương pháp này được đánh giá là mở ra hướng tiếp cận đầy hứa hẹn, giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt khối u hiệu quả hơn.
Nghiên cứu do các nhóm khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts và Đại học Stanford thực hiện, tập trung vào một yếu tố vốn ít được chú ý trong điều trị ung thư trước đây: lớp phân tử đường bao phủ bề mặt tế bào ung thư.
“Lớp khiên đường” giúp tế bào ung thư đánh lừa hệ miễn dịch
Trong cơ thể, nhiều tế bào ung thư được bao bọc bởi các phân tử đường đặc biệt trên bề mặt, gọi chung là glycan. Nổi bật trong số này là axit sialic. Những phân tử này hoạt động như một lớp khiên sinh học, giúp tế bào ung thư che giấu danh tính thật và tránh bị hệ miễn dịch tấn công.
Khi axit sialic trên bề mặt tế bào ung thư gắn với các thụ thể Siglec trên tế bào miễn dịch, chúng kích hoạt tín hiệu ức chế. Kết quả là các tế bào miễn dịch như đại thực bào hoặc tế bào sát thủ tự nhiên bị “ra lệnh dừng lại”, không nhận diện khối u như một mối đe dọa. Đây là một trong những lý do khiến nhiều khối u vẫn tiếp tục phát triển, dù xung quanh có sự hiện diện của hệ miễn dịch.
AbLecs: Phân tử “hai trong một” vô hiệu hóa lớp ngụy trang
Để phá vỡ cơ chế này, nhóm nghiên cứu do GS. Jessica Stark và GS. Carolyn Bertozzi dẫn đầu đã phát triển một phân tử lai ghép mới mang tên AbLecs.
AbLecs kết hợp hai thành phần trong cùng một cấu trúc. Một là kháng thể có khả năng nhận diện chính xác tế bào ung thư. Hai là lectin, một loại protein có khả năng gắn chặt vào các phân tử đường trên bề mặt khối u. Nhờ thiết kế này, AbLecs có thể tìm đúng tế bào ung thư và che phủ lớp axit sialic trên bề mặt của chúng.
Khi lớp khiên đường bị vô hiệu hóa, tín hiệu ức chế truyền đến hệ miễn dịch bị cắt đứt. Các tế bào miễn dịch vì thế được “gỡ phanh”, có thể hoạt động trở lại và tấn công khối u mạnh mẽ hơn.
.jpg)
Hiệu quả vượt trội trong thử nghiệm trên động vật
Trong các thí nghiệm trên chuột bị cấy ghép tế bào ung thư di căn phổi, phương pháp AbLecs cho thấy kết quả rất khả quan. So với nhóm chuột chỉ được điều trị bằng Trastuzumab, một loại kháng thể thường dùng trong điều trị ung thư vú và dạ dày, nhóm chuột được điều trị bằng AbLecs có số lượng khối u di căn ở phổi thấp hơn rõ rệt.
Kết quả này cho thấy việc loại bỏ lớp ngụy trang bằng đường không chỉ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, mà còn làm tăng tác dụng của các liệu pháp kháng thể hiện có.
Linh hoạt và có thể mở rộng cho nhiều loại ung thư
Một ưu điểm đáng chú ý của AbLecs là tính linh hoạt cao. Các nhà khoa học ví công nghệ này như một bộ xếp hình sinh học. Phần kháng thể có thể thay đổi để nhắm vào các loại ung thư khác nhau như ung thư vú, dạ dày hoặc đại trực tràng. Trong khi đó, phần lectin cũng có thể được điều chỉnh để đối phó với những dạng lớp khiên đường khác nhau trên tế bào ung thư.
Điều này mở ra khả năng cá thể hóa điều trị, phù hợp với đặc điểm sinh học của từng loại khối u.
Hướng tới thử nghiệm lâm sàng trên người
Hiện nhóm nghiên cứu đã thành lập Công ty Valora Therapeutics nhằm tiếp tục phát triển công nghệ AbLecs. Mục tiêu tiếp theo là tiến hành các thử nghiệm lâm sàng trên người trong vòng 2 đến 3 năm tới.
Nếu thành công, AbLecs có thể trở thành một lựa chọn mới cho những bệnh nhân không đáp ứng tốt với các liệu pháp miễn dịch hiện nay. Đồng thời, nghiên cứu này cũng góp phần mở rộng hiểu biết của y học về cách tế bào ung thư tương tác và né tránh hệ miễn dịch, từ đó tạo nền tảng cho những chiến lược điều trị ung thư hiệu quả hơn trong tương lai.
