Nước Anh hướng đến điều trị ung thư bằng nguyên liệu hạt nhân tái chế
Một hướng đi mới trong điều trị ung thư được mở ra.
Vương quốc Anh đang mở ra một hướng đi mới trong điều trị ung thư thông qua việc tận dụng uranium (là nguyên liệu được dùng làm nhiên liệu hạt nhân, vũ khí hạt nhân và trong y học) tái chế để sản xuất dược phẩm phóng xạ.
Anh ký kết thỏa thuận 15 năm khai thác uranium cho mục đích y học
Theo đó, Cơ quan Giải trừ Năng lượng hạt nhân Vương quốc Anh (Nuclear Decommissioning Authority - NDA) đã ký thỏa thuận kéo dài 15 năm với công ty công nghệ sinh học Bicycle Therapeutics nhằm đảm bảo nguồn cung đồng vị y tế chì-212 từ kho nhiên liệu hạt nhân đã qua xử lý của quốc gia này.
Trong khuôn khổ thỏa thuận, NDA sẽ cung cấp cho Bicycle Therapeutics quyền tiếp cận tối đa 400 tấn uranium tái chế trong suốt 15 năm. Công ty công nghệ sinh học có trụ sở tại Cambridge sẽ sử dụng công nghệ do Phòng thí nghiệm Hạt nhân Anh (UK National Nuclear Laboratory - UKNNL) phát triển, kết hợp với máy tạo đồng vị phóng xạ mới do Spectron Rx thiết kế riêng, để chiết xuất chì-212 phục vụ y học.
Uranium tái chế và nguồn cung bền vững cho dược phẩm phóng xạ
UKNNL cho biết quá trình này đòi hỏi các kỹ thuật tách hóa học có độ chính xác cực cao. Lượng vật liệu gốc của chì-212 được phân lập từ nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng là vô cùng nhỏ, được ví như tìm một giọt nước trong bể bơi Olympic.
Từ đó, chỉ một phần rất nhỏ chì-212 tiếp tục được tách chiết để phát triển thành dược phẩm phóng xạ, phục vụ các liệu pháp điều trị nhắm mục tiêu cho những loại ung thư khó điều trị.
Theo Bộ Khoa học, Đổi mới và Công nghệ Anh, uranium tái chế có khả năng liên tục tái tạo các đồng vị cần thiết, giúp cung cấp nguồn chì-212 ổn định với quy mô hàng chục nghìn liều mỗi năm. Đây được xem là nền tảng cho các liệu pháp điều trị chính xác, mang lại lợi ích lâu dài cho bệnh nhân ung thư.
.jpg)
Dược phẩm phóng xạ nhắm mục tiêu hoạt động ra sao?
Các dược phẩm phóng xạ nhắm mục tiêu hoạt động bằng cách đưa bức xạ trực tiếp đến tế bào ung thư, từ đó hạn chế tổn thương mô lành và giảm tác dụng phụ so với các phương pháp điều trị truyền thống. Cách tiếp cận này mở ra cơ hội điều trị cho những dạng ung thư trước đây ít đáp ứng với các liệu pháp hiện có.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Anh, Liz Kendall, nhận định việc chuyển đổi vật liệu hạt nhân thành các phương pháp điều trị ung thư tiên tiến từng được xem là điều khó tưởng tượng, song nay đã trở thành hiện thực nhờ năng lực khoa học và nghiên cứu của Anh. Bà nhấn mạnh tiềm năng cứu sống người bệnh từ những ứng dụng này.
Ông Kevin Lee, Giám đốc điều hành Bicycle Therapeutics, cho biết công ty đánh giá cao sự ủng hộ của Chính phủ Anh đối với các thành tựu khoa học và tiềm năng phát triển dược phẩm phóng xạ từ nguồn uranium tái chế trong dài hạn.
Trong khi đó, bà Julianne Antrobus, Giám đốc điều hành UKNNL, cho rằng sự hợp tác này thể hiện rõ mục tiêu ứng dụng khoa học hạt nhân vì lợi ích xã hội. Bà nhấn mạnh hàng chục năm nghiên cứu chuyên sâu đã tạo nền tảng cho những mối quan hệ đối tác đặc biệt như hiện nay.
Giám đốc điều hành NDA, ông David Peattie, khẳng định việc cung cấp uranium tái chế cho mục đích y tế vừa phù hợp với trách nhiệm quản lý an toàn vật liệu phóng xạ, vừa mở rộng giá trị sử dụng của các nguồn lực hạt nhân quốc gia.
Đầu tư nghiên cứu và cơ chế tạo đồng vị phóng xạ
Thông báo về hợp đồng được đưa ra chỉ một tháng sau khi Chính phủ Anh công bố khoản tài trợ 20 triệu bảng Anh cho các nghiên cứu chiết xuất chì-212 do UKNNL phối hợp với Medicines Discovery Catapult thực hiện.
Theo nghiên cứu điển hình của UKNNL, khi uranium tái chế trải qua quá trình phân rã phóng xạ tự nhiên, nhiều nguyên tố hóa học khác nhau được tạo thành và có thể được tách chiết để sử dụng.
Quy trình nhiều bước bao gồm hòa tan uranium, chiết xuất thorium-228 trong thiết bị gọi là “bò thorium”, sau đó khai thác các đồng vị sinh ra từ quá trình phân rã, trong đó radium-224 tiếp tục phân rã thành chì-212.
Sau khi chứng minh được hiệu quả của mô hình này, UKNNL đang tập trung nâng cao độ tinh khiết để phục vụ các giai đoạn tiếp theo.
Hiện nay, UKNNL cũng hợp tác với nhiều nhóm nghiên cứu nhằm mở rộng khả năng tiếp cận các đồng vị phóng xạ cho phát triển phương pháp điều trị và chẩn đoán mới, không chỉ trong ung thư mà còn ở bệnh Alzheimer và các bệnh tim mạch phức tạp.
Giới y khoa kỳ vọng chủ động nguồn điều trị trong nước
Tại Anh, các cuộc thảo luận về việc nhận diện và khai thác giá trị y học từ vật liệu hạt nhân dư thừa vẫn đang tiếp diễn, trong bối cảnh nhu cầu về dược phẩm phóng xạ ngày càng tăng.
Ông Stephen Harden, Chủ tịch Hiệp hội Bác sĩ X quang Hoàng gia, đánh giá cao kế hoạch sản xuất dược phẩm phóng xạ trong nước. Theo ông, xạ trị phân tử là phương pháp điều trị hiệu quả cao, nhưng lâu nay bị hạn chế do sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu.
Việc chủ động sản xuất trong nước sẽ giúp nhiều bệnh nhân được tiếp cận điều trị hơn, đồng thời hỗ trợ các bác sĩ ung thư đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn trong điều trị những loại ung thư phức tạp.
