Phát hiện mới về bệnh tiểu đường vừa được công nhận sau nhiều thập kỷ
Các nhà khoa học kêu gọi công nhận một phân loại tiểu đường mới do nguy cơ ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu.
.png)
Các cơ quan y tế quốc tế vừa chính thức công nhận một phân loại bệnh tiểu đường mới, chủ yếu ảnh hưởng đến thanh thiếu niên và người trẻ có thể trạng gầy.
Một phân loại tiểu đường từng được WHO công nhận rồi loại bỏ
Phân loại tiểu đường này đã từng được ghi nhận lần đầu vào năm 1955 tại Jamaica, khi bác sĩ Philip Hugh Jones tiếp nhận 13 bệnh nhân có biểu hiện tiểu đường nhưng không phù hợp với phân loại tuýp 1 hay tuýp 2 thời điểm đó.
Bác sĩ Hugh Jones tạm gọi tình trạng này là tuýp J. Tuy nhiên, khái niệm này nhanh chóng rơi vào quên lãng. Phải ba thập kỷ sau, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mới xếp nhóm bệnh này vào phân loại đái tháo đường liên quan đến suy dinh dưỡng.
Đến năm 1999, thuật ngữ này tiếp tục bị loại bỏ do thiếu bằng chứng khoa học đầy đủ.
Một phân loại tiểu đường mới được công nhận sau 70 năm
Gần 70 năm sau lần phát hiện đầu tiên, Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF) đã chính thức đặt tên mới cho tình trạng tiểu đường liên quan đến suy dinh dưỡng là tiểu đường tuýp 5 (type 5 diabetes).
Tiểu đường tuýp 5 là gì?
Tiểu đường tuýp 5 (type 5 diabetes) là một dạng tiểu đường được các chuyên gia mô tả ở những người vẫn có khả năng sản xuất insulin và không bị đề kháng insulin. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của suy dinh dưỡng kéo dài, tuyến tụy của họ kém phát triển và không thể tạo đủ insulin cho nhu cầu của cơ thể.
Vì lý do này, việc điều trị bằng insulin như trong tiểu đường tuýp 1 hoặc tuýp 2 thường không mang lại hiệu quả rõ rệt.
Hiện nay, các bác sĩ đang nghiên cứu vai trò của chế độ ăn giàu protein, bổ sung các vi chất như kẽm, vitamin nhóm B và magiê nhằm giúp người bệnh tăng cân và hạn chế các đợt tăng đường huyết. Insulin liều thấp vẫn có thể được sử dụng trong một số trường hợp, nhưng cần theo dõi cẩn trọng.
Triệu chứng của tiểu đường tuýp 5
Triệu chứng của tiểu đường tuýp 5 phần lớn tương đồng với tiểu đường tuýp 1. Người bệnh có thể gặp tình trạng khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên, đau đầu, nhìn mờ, mệt mỏi, vết thương chậm lành.
Những dấu hiệu này cũng tương tự với các biểu hiện điển hình của suy dinh dưỡng như sụt cân, mệt mỏi kéo dài và cảm giác đói thường xuyên.
Theo Mayo Clinic, người mắc tiểu đường tuýp 5 thường ở tình trạng thiếu cân, với chỉ số khối cơ thể BMI dưới 18,5. Trong khi đó, BMI trung bình của người trưởng thành tại Mỹ hiện ở mức 29, được xếp vào nhóm thừa cân và cận béo phì.
Gánh nặng tiểu đường toàn cầu và nhóm bệnh nhân đang bị bỏ sót
Tiểu đường tuýp 2 chiếm khoảng 90% tổng số ca tại Mỹ, thường liên quan đến béo phì, chế độ ăn và yếu tố di truyền. Trên toàn cầu, gần 600 triệu người đang sống chung với tiểu đường tuýp 2.
Trong khi đó, bệnh tiểu đường tuýp 1, một bệnh tự miễn, ảnh hưởng đến khoảng 9 triệu người.
Theo các chuyên gia, ước tính có khoảng 25 triệu người trên thế giới có thể đang mắc tiểu đường tuýp 5. Phần lớn trong số này là thanh thiếu niên và người trẻ tuổi, có vóc dáng gầy, sinh sống tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Nhiều trường hợp được cho là đã bị chẩn đoán nhầm sang tiểu đường tuýp 1.
Hiện chưa có số liệu cụ thể về số ca tiểu đường tuýp 5 tại Mỹ, và Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) vẫn chưa chính thức đưa bệnh này vào hệ thống phân loại.
Tuy vậy, các chuyên gia nhận định rằng người tị nạn, người di cư và những người mắc rối loạn ăn uống có thể thuộc nhóm nguy cơ cao do tình trạng suy dinh dưỡng kéo dài.
Vì sao cộng đồng khoa học kêu gọi công nhận tiểu đường tuýp 5?
Sự quan tâm đến tiểu đường tuýp 5 được khơi lại mạnh mẽ trong năm nay, sau khi một nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet Diabetes & Endocrinology được công bố.
Nghiên cứu mang tên YODA đã khảo sát gần 900 người trưởng thành trẻ tuổi tại Cameroon, Uganda và Nam Phi. Đây là những người được chẩn đoán mắc tiểu đường tuýp 1 trước đó.
Khi phân tích mẫu máu của các bệnh nhân, nhóm nghiên cứu ghi nhận khoảng 2/3 số người tham gia không có các dấu hiệu tự miễn đặc trưng vốn thường gặp ở tiểu đường tuýp 1.
Các xét nghiệm tiếp theo cũng cho thấy họ vẫn sản xuất được một lượng insulin nhỏ nhưng có thể đo lường, điều không xảy ra ở người mắc tiểu đường tuýp 1. Tuy vậy, mức insulin này vẫn thấp hơn so với những gì thường thấy ở tiểu đường tuýp 2.
Những phát hiện này cho thấy đây có thể là một dạng tiểu đường riêng biệt, tương tự các ca bệnh mà bác sĩ Hugh Jones từng ghi nhận từ những năm 1950.
Một tháng sau đó, trên tạp chí The Lancet Global Health, nhóm 50 nhà nghiên cứu đến từ 11 quốc gia đã kêu gọi cộng đồng y khoa toàn cầu chính thức công nhận tiểu đường tuýp 5.
Nhóm tác giả nhấn mạnh rằng dạng bệnh này có nhiều khả năng đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và tuổi thọ của hàng triệu người trên thế giới.
Các nhà khoa học cũng đề xuất các tổ chức quốc tế thúc đẩy thêm nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng, cơ chế bệnh sinh và hướng điều trị phù hợp cho tiểu đường tuýp 5.
Theo họ, việc chẩn đoán sai hoặc bỏ sót căn bệnh này trong nhiều thập kỷ qua có thể đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến chăm sóc y tế và cuộc sống của hàng triệu bệnh nhân trên toàn cầu.
*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
Tóm lại
1. Bệnh tiểu đường tuýp 5 là gì?
Hiệp hội Đái tháo đường Quốc tế (IDF) đã đưa ra khái niệm tiểu đường tuýp 5 (type 5 diabetes) để mô tả một dạng tiểu đường trong đó người bệnh vẫn có khả năng sản xuất insulin và không bị đề kháng insulin.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của suy dinh dưỡng kéo dài, tuyến tụy của họ kém phát triển và không thể tạo đủ insulin đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
2. Triệu chứng của bệnh tiểu đường tuýp 5 là gì?
Triệu chứng của tiểu đường tuýp 5 phần lớn tương đồng với tiểu đường tuýp 1. Người bệnh có thể gặp tình trạng khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên, đau đầu, nhìn mờ, mệt mỏi, vết thương chậm lành.
Những dấu hiệu này cũng tương tự với các biểu hiện điển hình của suy dinh dưỡng như sụt cân, mệt mỏi kéo dài và cảm giác đói thường xuyên.
3. Tiểu đường tuýp 5 có điểm gì khác so với tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2?
Các nghiên cứu cho thấy người mắc tiểu đường tuýp 5 vẫn sản xuất được một lượng insulin nhỏ nhưng có thể đo lường, khác với người mắc tiểu đường tuýp 1 vốn gần như không còn khả năng tạo insulin. Dù vậy, mức insulin này vẫn thấp hơn so với những gì thường thấy ở tiểu đường tuýp 2.