BỆNH PHỔ BIẾN

Bệnh đái tháo đường ngày càng phổ biến ở độ tuổi lao động

Anh Thư • 12/11/2025 09:00

Bệnh đái tháo đường vốn được xem là bệnh tuổi già, nhưng nay lại xuất hiện ngày càng nhiều ở những người đang ở độ tuổi lao động sung sức nhất.

Trong nhiều năm qua, bệnh đái tháo đường không còn là vấn đề của riêng người lớn tuổi. Căn bệnh này đang “trẻ hóa” nhanh chóng, đặc biệt ở nhóm người trong độ tuổi lao động.

Nhân Ngày Thế giới Phòng chống Bệnh Đái tháo đường 14/11, mời các bạn cùng Doctor247 tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng chống căn bệnh này.

Bệnh đái tháo đường ngày càng trẻ hóa

Đái tháo đường là một bệnh rối loạn chuyển hóa, xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả, khiến lượng đường trong máu tăng cao.

Bệnh đái tháo đường có 3 loại chính:

• Đái tháo đường tuýp 1: Hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào tuyến tụy, khiến cơ thể không còn sản xuất insulin. Nguyên nhân gây ra bệnh được cho là có liên quan đến di truyền hoặc môi trường.
• Đái tháo đường tuýp 2: Cơ thể vẫn tạo insulin nhưng sử dụng không hiệu quả, dẫn đến kháng insulin. Nguyên nhân chính gây nên bệnh là do lối sống, chiếm khoảng 90 - 95% ca bệnh.
• Đái tháo đường tuýp 3: Xảy ra chỉ trong thời kỳ mang thai khi hormone thai kỳ làm giảm tác dụng của insulin. Thường hết sau sinh, nhưng mẹ và bé có nguy cơ cao mắc type 2 sau này.

Trong đó, bệnh đái tháo đường tuýp 2 đang ngày càng trẻ hóa và xuất hiện nhiều ở những người đang trong độ tuổi lao động. Theo dự báo của Liên đoàn Đái tháo đường quốc tế (IDF) vào năm 2024, khoảng 1/9 dân số trong độ tuổi từ 20 - 79 đang sống chung với bệnh đái đường, trong đó 4/10 người không biết mình mắc bệnh.

Các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân đến từ đô thị hóa nhanh, căng thẳng công việc, ít vận động và chế độ ăn giàu tinh bột tinh chế, ít rau và chất xơ.

Cuộc sống hiện đại khiến con người dành nhiều thời gian ngồi, làm việc khuya và sử dụng thực phẩm chế biến sẵn. Đây là những yếu tố đang góp phần làm rối loạn chuyển hóa đường huyết trong cơ thể.

Theo Bộ Y tế Việt Nam, đến năm 2023, ước tính có khoảng 7 triệu người Việt Nam đang sống chung với bệnh đái tháo đường. Con số này cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đang gia tăng nhanh trong hai thập kỷ qua, đặc biệt ở nhóm người trưởng thành trong độ tuổi lao động.

Đáng lo ngại, phần lớn người bệnh chỉ phát hiện khi đã xuất hiện biến chứng ở tim mạch, mắt hoặc thận. Những biến chứng này không chỉ gây tổn hại sức khỏe lâu dài mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng làm việc và chất lượng cuộc sống.

Sự “trẻ hóa” của bệnh đái tháo đường là thực tế đang hiện hữu trong chính các văn phòng, nhà xưởng và môi trường làm việc hiện nay.

Hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện sớm nguy cơ và thay đổi thói quen sống đang trở thành tuyến phòng thủ đầu tiên để thế hệ trẻ bảo vệ sức khỏe và tương lai của mình.

5 thói quen làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường

Trong thời đại ngày nay, nhiều thói quen làm việc, ăn uống và nghỉ ngơi đang âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe chuyển hóa của cơ thể.

1. Lối sống ít vận động

Nhân viên văn phòng, tài xế, nhân viên trực tổng đài hay lập trình viên thường dành hơn tám tiếng mỗi ngày để ngồi làm việc. Khi cơ thể ít vận động, khả năng sử dụng insulin để đưa đường vào tế bào giảm, khiến đường huyết dễ tăng cao hơn mức bình thường.

Theo WHO, tình trạng thiếu vận động là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh mạn tính không lây, bao gồm tim mạch, béo phì và đái tháo đường.

Vận động đều đặn giúp duy trì độ nhạy insulin, ổn định cân nặng và tăng cường tuần hoàn máu. Tuy nhiên trong thực tế, nhiều người chỉ di chuyển vài chục bước mỗi ngày gói gọn trong không gian làm việc, hoặc đến nơi mua cà phê và đồ ăn.

2. Chế độ ăn nhanh, nhiều đường và ít chất xơ

Nhịp sống bận rộn khiến bữa ăn của nhiều người lao động trở nên vội vã và nghèo dinh dưỡng. Trà sữa, cà phê đường, bánh ngọt, đồ chiên rán hay thức ăn chế biến sẵn trở thành lựa chọn phổ biến trong giờ nghỉ trưa.

Những thực phẩm này thường chứa nhiều đường đơn và chất béo chuyển hóa, trong khi lại thiếu chất xơ và vitamin cần thiết để kiểm soát đường huyết.

Ngoài ra, thói quen ăn muộn sau giờ làm việc hoặc ăn đêm còn khiến nhịp sinh học của cơ thể bị xáo trộn, ảnh hưởng đến khả năng tiết insulin.

Một nghiên cứu trên cho thấy việc ăn muộn vào ban đêm có thể làm giảm hiệu quả sử dụng glucose và tăng nguy cơ tích mỡ nội tạng. Đây là yếu tố liên quan trực tiếp đến đái tháo đường tuýp 2.

3. Thiếu ngủ và làm việc ca đêm

Thiếu ngủ và làm việc ca đêm sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường vì rối loạn nhịp sinh học, làm gián đoạn việc sản xuất insulin, tăng kháng insulin và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose.

Tình trạng này cũng làm tăng cảm giác thèm ăn, dẫn đến béo phì, một yếu tố nguy cơ khác của bệnh tiểu đường.

Theo nghiên cứu từ Đại học Công nghệ Sydney, người chỉ ngủ 5 tiếng mỗi đêm sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 lên 16%.

Bên cạnh đó, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng làm việc ca đêm lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2 khoảng 30%.

4. Áp lực công việc và stress kéo dài

Áp lực công việc kéo dài khiến cơ thể duy trì trạng thái căng thẳng mạn tính, làm tăng tiết hormone cortisol.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nồng độ cortisol cao cùng tình trạng căng thẳng lâu ngày có thể làm tăng kháng insulin và ảnh hưởng tới chuyển hóa đường huyết.

Khi áp lực công việc kéo dài đi kèm với thiếu ngủ, chế độ ăn kém lành mạnh và lối sống ít vận động, nguy cơ rối loạn chuyển hóa và mắc đái tháo đường type 2 ở người lao động có thể tăng lên đáng kể.

5. Thiếu kiểm tra sức khỏe định kỳ

Đái tháo đường tiến triển âm thầm trong nhiều năm mà không gây triệu chứng rõ ràng. Theo IDF, gần một nửa người mắc bệnh trên toàn cầu chưa được chẩn đoán.

Điều này cho thấy việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, bao gồm xét nghiệm đường huyết cơ bản là vô cùng quan trọng vì bệnh thường tiến triển âm thầm. Nhiều người chỉ phát hiện khi đã xuất hiện biến chứng như ở tim, thận hoặc mắt.

Người mắc bệnh đái tháo đường dễ rơi vào trạng thái kiệt sức cảm xúc và thể chất

Bệnh đái tháo đường không chỉ là vấn đề của những chỉ số đường huyết hay xét nghiệm y khoa. Với người đang trong độ tuổi lao động, đây còn là hành trình đầy thử thách khi mà sức khỏe thể chất và tinh thân đều chịu ảnh hưởng mạnh mẽ.

Theo IDF, 4 trong 5 những người mắc bệnh đái tháo đường rơi vào trạng thái kiệt sức về mặt cảm xúc và thể chất (diabetes burnout) do phải liên tục kiểm soát bệnh tiểu đường. Bên cạnh đó, 3 trong 4 người mắc bệnh thường bị lo lắng và rơi vào tình trạng trầm cảm hoặc gặp các vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Đây không phải là bệnh tâm lý riêng biệt, mà là phản ứng cảm xúc kéo dài khi người bệnh phải đối mặt với việc theo dõi đường huyết hằng ngày, kiểm soát chế độ ăn uống, dùng thuốc đều đặn và lo lắng về biến chứng trong tương lai.

Tình trạng kiệt sức và rối loạn cảm xúc này ảnh hưởng đến khoảng 77% người bệnh ở các mức độ khác nhau. Nhiều người cho biết họ cảm thấy căng thẳng, tội lỗi hoặc bất lực khi kết quả đường huyết không như mong đợi, dù đã cố gắng duy trì lối sống lành mạnh.

Những cảm xúc tiêu cực này nếu kéo dài có thể dẫn đến mất động lực điều trị, bỏ quên thuốc hoặc giảm tần suất theo dõi đường huyết, khiến việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn hơn.

Các chuyên gia tâm lý cho rằng việc điều trị đái tháo đường cần đi đôi với chăm sóc sức khỏe tinh thần, vì stress, lo âu và trầm cảm có thể khiến đường huyết dao động mạnh hơn.

Một số bệnh viện và tổ chức y tế trên thế giới hiện đã áp dụng mô hình chăm sóc toàn diện, kết hợp giữa bác sĩ nội tiết, chuyên viên dinh dưỡng và chuyên gia tâm lý, giúp người bệnh không chỉ kiểm soát chỉ số đường huyết mà còn giữ được cân bằng cảm xúc và chất lượng sống lâu dài.

Cách phòng chống bệnh đái tháo đường tuýp 2

Đái tháo đường tuýp 2 là dạng bệnh có thể phòng ngừa hoặc làm chậm tiến triển nếu duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Việc thay đổi thói quen hằng ngày là chìa khóa giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Ăn uống lành mạnh

Đồ uống có đường như trà sữa, nước ngọt, cà phê pha sẵn là nguồn cung cấp năng lượng rỗng, khiến đường huyết tăng nhanh. Nên thay thế bằng nước lọc, nước khoáng, hoặc trà thảo mộc không đường.

Bên cạnh đó, cần hạn chế đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn. Ưu tiên rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đạm nạc. Lưu ý khi ăn cần ăn chậm nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày để tránh tăng đường huyết sau ăn.

Tăng cường vận động thể chất

Người trưởng thành nên duy trì ít nhất 150 phút hoạt động thể lực mức trung bình mỗi tuần, như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc tập yoga.

Với nhân viên văn phòng, nên đứng dậy đi lại 5 phút sau mỗi giờ làm việc để giúp cơ thể lưu thông máu và kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Duy trì thói quen ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng

Hãy tạo thói quen ngủ đúng giờ, tập thiền, hít thở sâu hoặc đi bộ ngắn sau giờ làm để giúp cơ thể thư giãn.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Đái tháo đường thường tiến triển âm thầm, vì vậy kiểm tra sức khỏe định kỳ là cách duy nhất để phát hiện sớm.

Người trưởng thành từ 40 tuổi trở lên, hoặc có yếu tố nguy cơ như thừa cân, ít vận động, tiền sử gia đình mắc bệnh nên kiểm tra đường huyết ít nhất mỗi năm một lần.

Nếu phát hiện tiền đái tháo đường, việc thay đổi lối sống sớm có thể giúp giảm tới 58% khả năng tiến triển thành bệnh thật sự.

Ý nghĩa Ngày thế giới phòng chống bệnh đái tháo đường năm 2025

Ngày 14/11 hàng năm được tổ chức để nâng cao nhận thức toàn cầu về căn bệnh đái tháo đường với hàng trăm triệu người mắc trên thế giới.

Chủ đề trọng tâm của chiến dịch phòng chống bệnh đái tháo đường được IDF đưa ra năm nay là: Đái tháo đường tại nơi làm việc (Diabetes and the workplace).

Thông điệp chính được đưa ra rằng khi nhân viên mắc bệnh đái tháo đường hoặc có nguy cơ mắc bệnh được hỗ trợ đúng mức tại nơi làm việc. Từ môi trường thân thiện, chế độ ăn uống hợp lý, vận động thường xuyên cho tới đảm bảo nghỉ ngơi và hỗ trợ người bệnh kiểm soát bệnh.

Điều này được kêu gọi với mong muốn người bệnh có cơ hội sống tốt hơn, làm việc hiệu quả hơn và giảm rủi ro biến chứng lâu dài. Chiến dịch kêu gọi cả người lao động, người sử dụng lao động và chính sách doanh nghiệp cùng vào cuộc nhằm nhận diện thêm và hành động cụ thể để cải thiện sức khỏe nơi làm việc.

Bên cạnh việc nhắc nhở về phòng ngừa và chăm sóc đái tháo đường, ngày này còn là cơ hội để cộng đồng, doanh nghiệp và cơ sở y tế cùng nhìn lại chính sách hỗ trợ sức khỏe tại nơi làm việc, xóa bỏ kỳ thị với người mắc bệnh và tạo ra môi trường giúp mọi người dù đang mắc bệnh hay có nguy cơ đều có thể tham gia lao động một cách an toàn, khỏe mạnh và bền vững.

*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Giải chạy hưởng ứng Ngày Đái tháo đường Thế giới: Triệu bước chân vì sức khoẻ