Mối liên hệ bất ngờ giữa ngoáy mũi và Alzheimer
Ngoáy mũi có thể là một trong những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Hai nghiên cứu được công bố vào năm 2022 và 2024 cho thấy một mối liên hệ tiềm năng nhưng còn hạn chế giữa hành vi ngoáy mũi và nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ.
Nghiên cứu trên chuột gợi ý mối liên hệ bất ngờ giữa ngoáy mũi và Alzheimer
Cụ thể, khi ngoáy mũi sẽ gây tổn thương lớp mô bên trong khoang mũi, vi khuẩn có thể xâm nhập não dễ dàng hơn và kích hoạt những phản ứng sinh học tương tự các dấu hiệu của bệnh Alzheimer.
Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng đây chưa phải là bằng chứng trên người, bởi toàn bộ thí nghiệm được thực hiện trên chuột. Tuy vậy, kết quả này được đánh giá là đáng chú ý và có thể giúp mở rộng hiểu biết về cách Alzheimer khởi phát, điều đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn.
Vi khuẩn từ mũi có thể đi thẳng vào não
Nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Griffith dẫn đầu đã tập trung vào vi khuẩn Chlamydia pneumoniae, tác nhân có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp và viêm phổi ở người.
Đáng chú ý, vi khuẩn này cũng đã được phát hiện trong phần lớn các mẫu não của người mắc chứng sa sút trí tuệ khởi phát muộn, làm dấy lên những câu hỏi quan trọng về vai trò tiềm ẩn của loại vi khuẩn này trong các bệnh lý thoái hóa thần kinh.
Trong mô hình chuột, các nhà nghiên cứu nhận thấy vi khuẩn có thể di chuyển từ khoang mũi lên não thông qua dây thần kinh khứu giác, con đường nối trực tiếp mũi với não bộ.
Tổn thương niêm mạc mũi làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thần kinh
Khi lớp biểu mô mũi, lớp mô mỏng nằm ở trần khoang mũi, bị tổn thương, tình trạng nhiễm trùng thần kinh ở chuột trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này dẫn đến sự gia tăng tích tụ protein amyloid-beta trong não.
Amyloid-beta là loại protein được giải phóng như một phản ứng với nhiễm trùng. Tuy nhiên, các mảng protein này cũng là dấu hiệu đặc trưng thường thấy trong não người mắc bệnh Alzheimer.
Phản ứng của não chuột giống với bệnh Alzheimer
Nhà thần kinh học James St John từ Đại học Griffith cho biết, nhóm nghiên cứu của ông là những người đầu tiên ghi nhận rằng vi khuẩn Chlamydia pneumoniae có thể xâm nhập trực tiếp qua đường mũi, đi thẳng vào não và kích hoạt những biến đổi bệnh lý tương tự như bệnh Alzheimer. Kết quả nghiên cứu được công bố vào tháng 10/2022.
Thí nghiệm trên mô hình chuột cho thấy hiện tượng này xảy ra với tốc độ đáng lo ngại. Chỉ trong vòng 24 đến 72 giờ sau khi nhiễm, vi khuẩn đã xuất hiện trong hệ thần kinh trung ương. Theo các nhà khoa học, mũi có thể là “lối đi tắt” giúp vi khuẩn và virus nhanh chóng tiếp cận não bộ, làm dấy lên những lo ngại về nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe con người.
Cần hết sức thận trọng khi diễn giải kết quả
Dù hiện nay chưa thể khẳng định những tác động này có diễn ra tương tự ở người hay không, và bản thân các mảng protein amyloid beta có thực sự là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh Alzheimer hay không, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng việc theo dõi những hướng nghiên cứu mới vẫn mang ý nghĩa quan trọng trong nỗ lực tìm hiểu căn bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến này.
Các thí nghiệm trên chuột đã gợi mở một mối liên hệ bất ngờ giữa bệnh Alzheimer và thói quen ngoáy mũi, thông qua sự hiện diện của các mảng protein amyloid beta trong não.
Nhà thần kinh học James St John cho rằng bước tiếp theo bắt buộc là tiến hành nghiên cứu trên người để xác nhận liệu các con đường sinh hóa quan sát được ở chuột có hoạt động theo cùng một cơ chế hay không.
Ông nhấn mạnh, đây là hướng nghiên cứu đã được đề xuất từ lâu nhưng chưa được kiểm chứng đầy đủ. Điều giới khoa học hiện biết là những vi khuẩn liên quan cũng tồn tại trong cơ thể người, song cách chúng xâm nhập và tác động đến não bộ vẫn chưa được làm rõ.
Vì sao ngoáy mũi được nhắc đến?
Ngoáy mũi là hành vi rất phổ biến, với ước tính có tới 9 trên 10 người từng làm điều này.
Tuy chưa có bằng chứng cho thấy ngoáy mũi trực tiếp gây Alzheimer, các nhà khoa học cho rằng hành vi này có thể làm tổn thương niêm mạc mũi, từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập sâu hơn vào cơ thể.
James St John cảnh báo rằng việc ngoáy mũi hoặc nhổ lông mũi có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của mũi. Khi lớp bảo vệ này bị tổn thương, nguy cơ vi khuẩn đi lên não có thể tăng lên.
Một mảnh ghép nhỏ trong bức tranh lớn về Alzheimer
Một bài tổng quan công bố năm 2024 tiếp tục củng cố giả thuyết rằng ngoáy mũi có thể là một yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, thông qua cơ chế nhiễm trùng và phản ứng miễn dịch của não.
Alzheimer là một bệnh lý thần kinh cực kỳ phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như tuổi tác, môi trường và phơi nhiễm sinh học. Mỗi nghiên cứu mới chỉ cung cấp thêm một mảnh ghép nhỏ, nhưng có thể giúp khoa học tiến gần hơn đến việc hiểu và ngăn chặn căn bệnh này trong tương lai.
*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
