Hy vọng mới trong cuộc chiến chống Alzheimer

Nhân vật chính của phát hiện này là lithi - chất lâu nay được y học biết đến chủ yếu với vai trò thuốc ổn định tâm trạng cho bệnh nhân rối loạn lưỡng cực và trầm cảm.

Theo nghiên cứu, lithi tồn tại tự nhiên trong cơ thể ở lượng rất nhỏ và cần thiết cho hoạt động bình thường của tế bào, tương tự như vitamin C hay sắt. Nguyên tố này có vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe não bộ.

Lithi và những tác động tới não

Kết quả nghiên cứu cho thấy, khi giảm lượng lithi trong chế độ ăn của chuột khỏe mạnh, não của chúng nhanh chóng xuất hiện tình trạng viêm và các dấu hiệu lão hóa sớm.

Ở những con chuột được lai tạo để mô phỏng bệnh Alzheimer ở người, việc thiếu lithi khiến các mảng protein gây hại trong não tích tụ nhanh hơn và trí nhớ suy giảm rõ rệt. Ngược lại, duy trì lượng lithi ổn định giúp bảo vệ não khỏi các tổn thương này.

Các nhà khoa học phát hiện nguyên nhân là do các mảng protein “hút” lithi, khiến não thiếu nguyên tố này và làm suy yếu hoạt động của các tế bào chuyên “dọn rác” trong não. Khi các tế bào này hoạt động kém, chất độc hại tích tụ nhiều hơn.

Đặc biệt, nhóm đã tìm ra một dạng lithi tên là lithium orotate không bị các mảng protein giữ lại. Khi cho chuột mắc Alzheimer dùng dạng này, lượng protein gây hại giảm, trí nhớ và khả năng định hướng được cải thiện.

Tiềm năng nhưng cần nghiên cứu thêm

Giáo sư Bruce Yankner, tác giả chính, cho rằng phát hiện này có thể là cơ chế chung dẫn đến thoái hóa não trước khi xuất hiện sa sút trí tuệ, nhưng cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định liệu đây có phải con đường chính hay chỉ là một trong nhiều yếu tố.

Các chuyên gia cảnh báo liều lithi trong nghiên cứu thấp hơn khoảng 1.000 lần so với liều điều trị rối loạn lưỡng cực và thử nghiệm mới chỉ thực hiện trên động vật. Việc tự ý bổ sung lithi có thể nguy hiểm, đặc biệt với người lớn tuổi, do nguy cơ ngộ độc và tổn thương thận nếu dùng liều cao hoặc kết hợp với thuốc khác như ibuprofen.

Nguồn lithi chủ yếu đến từ thực phẩm, đặc biệt là rau lá xanh, các loại hạt, đậu, một số gia vị như nghệ, thìa là và nước khoáng giàu khoáng chất.

Một số nghiên cứu trước đây cũng gợi ý mối liên hệ giữa lithi và giảm nguy cơ sa sút trí tuệ, nhưng do hàm lượng trong cơ thể quá nhỏ nên trước đây khó đo đạc chính xác.

Ý nghĩa với sức khỏe cộng đồng

Nếu các thử nghiệm lâm sàng trên người xác nhận kết quả, lithi có thể trở thành nền tảng cho các phương pháp chẩn đoán và điều trị mới đối với Alzheimer - căn bệnh hiện ảnh hưởng tới khoảng 6,7 triệu người cao tuổi ở Hoa Kỳ.

“

Chuột không phải con người. Chúng ta cần nghiên cứu sâu hơn để tìm liều phù hợp và đảm bảo an toàn trước khi áp dụng.

Giáo sư Yankner