Khi người già sa sút trí tuệ trở thành nhân viên của một quán cà phê
Orange Day Café là mô hình quán pop-up mở theo tháng, nơi những người cao tuổi sống chung với sa sút trí tuệ có thể tham gia tình nguyện, pha cà phê, phục vụ bánh ngọt và trò chuyện cùng khách.
Ở Tokyo, có một quán cà phê rất đặc biệt. Nơi đó, việc phục vụ chậm hơn bình thường, những đơn hàng bị nhầm, hay những khoảng dừng im lặng giữa cuộc trò chuyện không bị coi là sai sót.
Tất cả đều được đón nhận bằng sự kiên nhẫn và cảm thông. Quán mang tên Orange Day Café, còn được gọi bằng cái tên thân thương là “quán cà phê của những đơn hàng nhầm lẫn”.
Orange Day Café là mô hình quán pop-up mở theo tháng, nơi những người cao tuổi sống chung với sa sút trí tuệ có thể tham gia tình nguyện, pha cà phê, phục vụ bánh ngọt và trò chuyện cùng khách.
Với họ, đây không chỉ là một công việc đơn giản, mà là cơ hội để bước ra khỏi sự cô đơn, được gặp gỡ con người và cảm thấy mình vẫn đang hiện diện một cách trọn vẹn trong đời sống xã hội.
Tại Orange Day Café, bàn và thực đơn được thiết kế với màu sắc khác nhau để hỗ trợ người lớn tuổi ghi nhớ và nhận đơn dễ hơn.
Một trong những gương mặt quen thuộc nhất của quán là ông Toshio Morita, ngoài 80 tuổi. Trong chiếc tạp dề cam, khăn đội đầu caro và nụ cười hiền, ông trở thành “vị thần may mắn” của quán mỗi ngày mở cửa.
Ông chia sẻ rằng mình rất vui khi quán đông khách, khi thấy mọi người thưởng thức đồ uống và bắt đầu trò chuyện cùng ông. Với ông, niềm vui đến từ cảm giác được làm việc, được giao tiếp, được cần đến.
Mỗi lần đến ngày mở cửa quán, vợ ông Toshio Morita lại đưa ông tới nơi rồi ngồi lại, lặng lẽ ăn một miếng bánh trong lúc chờ chồng làm việc. Ông không còn nhớ đường đi, cũng thường quên giờ giấc, nhưng sự háo hức được “đi làm” thì chưa bao giờ vơi.
Ông Toshio đôi khi quên bảng ghi đơn, mang bánh ra nhầm bàn, hay để khách chờ khá lâu chỉ để có một ly nước. Nhưng không ai phàn nàn. Những vị khách đến đây đều hiểu rằng, điều họ đang chờ đợi không chỉ là cà phê, mà là một cuộc gặp gỡ tử tế giữa những con người đang cố gắng ở lại với đời sống thường nhật.
Với những gia đình khác, quán cà phê này cũng mang ý nghĩa tương tự. Kazuhiko, một người đàn ông 65 tuổi được chẩn đoán sa sút trí tuệ, đến đây theo mong muốn của vợ anh. Gia đình chỉ hy vọng anh có thêm một nơi để gặp gỡ con người, ngoài trung tâm chăm sóc ban ngày quen thuộc, và được kết nối với thế giới theo cách nhẹ nhàng hơn.
Câu chuyện của quán gắn liền với người sáng lập chính là bà Akiko Kanna. Cha của bà được chẩn đoán mắc sa sút trí tuệ cách đây vài năm. Khi bà ấp ủ ý tưởng mở quán, mong muốn tạo ra một không gian kết nối cho những người giống như cha mình, thì ông đã không còn đủ sức để tham gia. Dù vậy, việc duy trì Orange Day Café trở thành cách để bà tiếp tục hành trình ấy, không chỉ cho cha, mà cho rất nhiều người cao tuổi khác.
Nhật Bản đang đối mặt với quá trình già hóa dân số nhanh, với hàng triệu người được dự báo sẽ sống chung với sa sút trí tuệ trong những năm tới. Nhiều người trong số họ sống một mình, thiếu kết nối xã hội.
Trong bối cảnh đó, Orange Day Café không cố giải quyết vấn đề bằng y học hay công nghệ mà bằng giá trị nhân văn: trao cho con người cơ hội được ở cạnh nhau không có bất kì ranh giới nào khác.
“Mọi người thường vẽ ra ranh giới giữa người bình thường và người khuyết tật. Tôi không thích điều đó. Bởi ai trong chúng ta cũng cần một nơi để được cần đến.” - Akiko Kanna từng chia sẻ.
Có lẽ chính vì vậy mà Orange Day Café dần không chỉ là một quán cà phê mà còn trở thành không gian sống chậm trong một xã hội ngày càng vội vã. Một nơi chốn chất chứa sự bao dung vô bờ và những nụ cười đủ kiên nhẫn để chờ đợi nhau.
