Zalophobia: Khi tiếng thông báo trở thành nỗi ám ảnh

Zalophobia là gì?

Trong vài năm gần đây, một thuật ngữ vui được cư dân mạng nhắc đến nhiều là Zalophobia - tạm hiểu là hội chứng sợ ứng dụng Zalo.

Dù đây không phải bệnh được công nhận trong y học, nhưng nó mô tả khá chính xác cảm giác mà nhiều người, đặc biệt là dân văn phòng, đang trải qua: cảm giác lo âu, bồn chồn, thậm chí hoảng hốt nhẹ mỗi khi nghe tiếng thông báo Zalo.

Ứng dụng vốn được tạo ra để kết nối nay lại trở thành cửa ngõ cho những tin nhắn công việc, khách hàng, đối tác, dự án và những lời réo tên bất kể giờ giấc.

Khi công việc len lỏi vào từng bữa cơm tối, từng phút nghỉ cuối tuần, Zalo dần trở thành biểu tượng của áp lực và trách nhiệm, khiến nhiều người e dè cả khi chỉ thấy logo màu xanh hiện lên màn hình.

Nói một cách, Zalophobia là biểu hiện bề mặt của burnout- hội chứng kiệt sức do căng thẳng công việc kéo dài. Khi một người luôn phải “ở chế độ sẵn sàng”, ngay cả trong giờ nghỉ, não bộ không còn thời gian phục hồi. Cảm giác sợ thông báo Zalo là cách cơ thể phản ứng với việc bị kích hoạt liên tục bởi áp lực công việc.

Burnout không xảy ra trong một ngày, mà âm thầm hình thành qua từng tin nhắn, từng cuộc gọi “gấp”, từng lần bạn trì hoãn việc nghỉ ngơi vì nghĩ “chỉ thêm chút nữa thôi”. Đến một lúc nào đó, tâm trí trở nên kiệt quệ, mất động lực, không còn hứng thú với công việc và dễ rơi vào cảm giác chán nản, tự trách bản thân.

Vì sao một ứng dụng tin nhắn lại có thể trở nên đáng sợ?

Trước đây, Zalo được dùng để trò chuyện cùng bạn bè, chia sẻ ảnh, gọi điện miễn phí. Nhưng cùng với sự phát triển của mạng xã hội và xu hướng làm việc online, Zalo dần trở thành công cụ giao tiếp nội bộ, liên lạc khách hàng, trao đổi dự án, thậm chí xử lý khủng hoảng.

Khi những nhóm chat công việc xuất hiện song song với nhóm bạn, nhóm gia đình, ranh giới giữa “đang làm việc” và “đang nghỉ ngơi” bị xóa nhòa.

Một thông báo Zalo vang lên buổi tối không chỉ là tin nhắn, mà là tín hiệu: “Có việc mới”; “Ai đó đang cần phản hồi.”; "Có vấn đề xảy ra cần xử lý gấp."; "Feedback từ sếp, khách hàng"...Và chỉ trong vài giây, tâm trí chuyển từ thư giãn sang lo lắng, thậm chí là hoảng loạn.

Âm thanh nhỏ, áp lực lớn

Tiếng “Ting” của Zalo dường như vô hại, nhưng với nhiều người, nó lại kích hoạt phản xạ căng thẳng giống như chuông báo động.
“Lại khách hàng?”, “Lại nhóm dự án?”, “Có việc gấp à?” - những câu hỏi thoáng qua đầu khiến tim đập nhanh, đầu óc mất tập trung.

Theo thời gian, cơ thể ghi nhớ âm thanh ấy như một tín hiệu nguy cơ. Dù đang ăn tối, xem phim hay chuẩn bị đi ngủ, chỉ cần nghe thông báo Zalo, bạn đã thấy tim mình khẽ nhói.

Ranh giới mỏng manh giữa công việc và đời sống riêng

Một trong những nguyên nhân khiến Zalophobia xuất hiện là sự mất ranh giới giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Zalo cùng lúc là nơi bạn bè tám chuyện, cũng là nơi sếp gửi deadline. Tin nhắn đến có thể là lời hỏi thăm, nhưng cũng có thể là một “việc gấp cần xử lý ngay”.

Sự mập mờ này khiến não luôn ở trong trạng thái cảnh giác, không thể thật sự nghỉ ngơi. Dù điện thoại đã im lặng, tâm trí vẫn trong chế độ “chờ báo động”.

Dấu hiệu nhận biết bạn đang “mắc” Zalophobia

• Cảm thấy tim đập nhanh, khó chịu khi nghe tiếng thông báo Zalo
• Liên tục kiểm tra điện thoại, sợ bỏ lỡ tin nhắn quan trọng
• Né tránh mở ứng dụng, nhưng vẫn thấy bất an nếu không xem
• Bị ám ảnh bởi các nhóm chat công việc, dù đang trong thời gian nghỉ
• Luôn cảm thấy mình phải “trực tuyến”, “sẵn sàng phản hồi” dù ngoài giờ làm việc

Những biểu hiện này không phải bệnh lý tâm thần, nhưng là tín hiệu cảnh báo cơ thể đang quá tải và thiếu thời gian hồi phục tâm lý.

Khi công việc chiếm trọn tâm trí

Cảm giác sợ Zalo thật ra phản ánh một thực tế sâu hơn: chúng ta đang sống trong thời đại “luôn bật”. Mọi người đều online, sẵn sàng phản hồi, kết nối không ngừng nghỉ.

Trong văn hóa luôn sẵn sàng ấy, nghỉ ngơi đôi khi bị xem là lười biếng. Tắt thông báo được cho là thiếu trách nhiệm. Và chính điều đó khiến áp lực công việc kéo dài, làm mờ đi ranh giới của sự cân bằng.

Theo các chuyên gia tâm lý, việc thiếu khoảng ngắt kết nối khiến cơ thể luôn trong trạng thái cảnh giác nhẹ, dẫn tới mệt mỏi, mất ngủ, lo âu và giảm khả năng tập trung.

Làm sao để vượt qua “nỗi sợ Zalo”?

1. Thiết lập ranh giới rõ ràng: Quy định giờ “không Zalo” trong ngày, đặc biệt là buổi tối và cuối tuần.
2. Tắt thông báo nhóm công việc ngoài giờ: Giúp não bộ không bị kích thích liên tục.
3. Tách biệt tài khoản cá nhân và công việc: Nếu có thể, dùng hai tài khoản hoặc hai thiết bị riêng.
4. Tạo thói quen kết thúc ngày làm việc: Đặt mốc thời gian “ngắt” và thực sự rời khỏi màn hình.
5. Trao đổi thẳng thắn với đồng nghiệp: Cùng nhau thiết lập văn hóa làm việc tôn trọng thời gian cá nhân.
6. Nếu cảm thấy căng thẳng kéo dài: Hãy tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc tham gia các hoạt động giúp thư giãn như đi bộ, thiền, đọc sách, dành thời gian cho người thân.

Zalophobia là tấm gương phản chiếu áp lực của kỷ nguyên kết nối liên tục. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, công nghệ nên phục vụ con người chứ không phải khiến ta sống trong nỗi sợ hãi. Giữ sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân là liều thuốc đơn giản nhưng mạnh mẽ nhất để vượt qua nỗi sợ ấy.

Hãy để những âm thanh thông báo chỉ còn là một tiếng “ting” bình thường - không phải nhịp gõ dồn dập của trái tim lo lắng.