Viêm phổi không điển hình, làm sao nhận biết?

Bệnh viêm phổi không điển hình chiếm khoảng 15 – 25% trong tổng số các trường hợp viêm phổi nói chung nhưng có triệu chứng tương tự bệnh cảm lạnh nên rất khó để biết chính xác.

Mới đây, báo chí đưa tin một bé trai 5 tuổi, sốt nhẹ, ho khan trên mười ngày, mẹ mua thuốc uống nhưng không hết. Bé vẫn ăn ngủ, chơi đùa bình thường. Tuy nhiên, sáng nay tự nhiên bé thở nhanh, mẹ đếm nhịp thở trên 40 lần một phút nên mẹ đưa bé đến bác sĩ khám. Sau khi thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm, bác sĩ cho biết bé mắc bệnh viêm phổi không điển hình.

Vậy, đó là căn bệnh thế nào, có nguy hiểm như viêm phổi thông thường không?

Dấu hiệu của viêm phổi không điển hình

Viêm phổi không điển hình là một bệnh lây nhiễm do vi khuẩn gây ra mà bất cứ lứa tuổi nào cũng có thể mắc phải. Tuy nhiên đối tượng thường gặp nhất là trẻ em từ 2 – 10 tuổi hoặc người lớn dưới 40 tuổi, trong đó độ tuổi tiền học đường chiếm tới 75 – 80%.

Theo chuyên gia y tế, bệnh viêm phổi không điển hình thường do một loại vi khuẩn gây ra. Khi gặp phải tình trạng này, người bệnh sẽ có cảm giác như cơ thể đang mắc bệnh cảm lạnh gồm: ho, sốt, đau ngực, ớn lạnh nhẹ, nhức đầu… sau 2-3 tuần. Hầu hết triệu chứng viêm phổi không điển hình thường biến mất trong vòng 3-5 ngày, nhưng cơn ho có thể kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng. Ngoài ra, một số trường hợp khác có thể bị nhiễm trùng tai, thiếu máu hoặc phát ban trên da.

Sự khác biệt với viêm phổi điển hình

Viêm phổi không điển hình là một loại viêm phổi khác với viêm phổi điển hình.

Thứ nhất là nguyên nhân gây bệnh khác nhau. Vi khuẩn gây viêm phổi điển hình là những loại vi khuẩn có màng tế bào như phế cầu (Streptococcus pneumoniae), vi khuẩn Hib (Haemophilus influenzae type b) dễ bị tiêu diệt bởi các loại kháng sinh thông thường có khả năng phá hủy màng tế bào của vi khuẩn. Trong khi đó,  vi khuẩn gây viêm phổi không điển hình là những loại vi khuẩn không có màng tế bào, như Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila.

Thứ hai là triệu chứng khác nhau. Viêm phổi không điển hình có triệu chứng trái ngược với viêm phổi điển hình. Cụ thể, viêm phổi không điển hình có triệu chứng nhẹ hơn điển hình, như: viêm phổi điển hình khởi phát đột ngột cấp tính như sốt cao, lạnh run, đau đầu dữ dội, nhức mỏi toàn thân, ho có đờm, toàn trạng suy nhược, phổi bị tổn thương nhanh chóng khiến người bệnh khó thở, phải nằm bẹp trên giường. Còn viêm phổi không điển hình khởi phát từ từ, triệu chứng kéo dài nhiều tuần, sốt nhẹ, cảm giác khó chịu như cảm lạnh thông thường, ho khan, toàn trạng tốt, bệnh nhân đi lại và sinh hoạt bình thường, do đó viêm phổi không điển hình còn được gọi là “viêm phổi đi bộ” (walking pneumonia).

Lý do viêm phổi không điển hình có triệu chứng nhẹ là do vi khuẩn Mycoplasma là loại vi khuẩn không điển hình, cấu trúc tế bào không đầy đủ: không có vách, chỉ có màng bào tương và có bộ gene nhỏ dưới 1.000 gene, kích thước rất nhỏ, cấu tạo tế bào tối giản nên hệ thống miễn dịch của cơ thể người bệnh không nhận ra được vi khuẩn nên không tấn công nó, bạch cầu không thực bào để loại trừ nó, từ đó cơ thể không gây ra phản ứng viêm đầy đủ.

Vi khuẩn trốn tránh được miễn dịch, nó âm thầm tấn công bên trong tế bào cơ thể cho đến khi tế bào bị tổn thương nhiều thì cơ thể mới xuất hiện triệu chứng. Khả năng trốn tránh hệ thống miễn dịch này cho phép M. pneumoniae tồn tại trong đường hô hấp nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng, dẫn đến nhiễm trùng mạn tính.

Cũng vì vi khuẩn không có vỏ bọc nên các loại thuốc kháng sinh thông thường có tác dụng phá hủy vỏ bọc vi khuẩn mà bà con mình thường dùng sẽ “bó tay” không có tác dụng với vi khuẩn không điển hình này.

Người già, trẻ em dễ mắc viêm phổi không điển hình

Viêm phổi không điển hình phổ biến nhất ở trẻ em, người lớn dưới 40 tuổi hoặc những người sống và làm việc ở những nơi đông đúc chẳng hạn như trường học, ký túc xá… Bệnh có thể lây truyền khi một người hít phải hoặc nuốt phải các giọt trong không khí được tiết ra khi người bệnh đang hắt hơi, ho hoặc nói chuyện. Ngoài ra, thời điểm cuối mùa hè và mùa thu là giai đoạn phổ biến nhất trong năm đối với bệnh viêm phổi không điển hình.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) khuyến nghị, người bệnh nên đến bệnh viện trong trường hợp có dấu hiệu của cảm lạnh nhưng tình trạng bệnh đột ngột trở nên xấu hơn và xuất hiện những cơn ho dai dẳng, sốt hay ớn lạnh. Ngoài ra, người bệnh cũng cần đi khám trong trường hợp: đau ngực khi ho, hít thở, khó thở hoặc bị mất ngủ do cơn ho hành hạ.

Phòng ngừa viêm phổi không điển hình ở trẻ

Bệnh viêm phổi không điển hình không thể điều trị dứt điểm. Trong hầu hết các trường hợp mắc viêm phổi không điển hình, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn trong một đợt điều trị bằng kháng sinh đủ liều. Dù không thể ngăn ngừa bệnh hoàn toàn nhưng mỗi người vẫn có thể thực hiện một số bước để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Để phòng ngừa viêm phổi không điển hình, phụ huynh cần cho bé đi tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là vaccine phòng viêm phổi do phế cầu khuẩn và vaccine cúm. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người bị bệnh.

Đồng thời, tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất.

(Tổng hợp)