Trẻ em dễ chấn thương tâm lý sau thiên tai, bão lũ

Sau khi thiên tai xảy ra, trẻ em có thể đối mặt với nhiều vấn đề tâm lý như sốc, sợ hãi và rối loạn giấc ngủ. Nếu không được hỗ trợ và điều trị kịp thời, những tác động này có thể dẫn đến tình trạng lo âu, trầm cảm và ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ.

Nhiều người, đặc biệt là trẻ nhỏ, phải đối mặt với những sang chấn tâm lý nặng nề, nhất là khi mất cả bố mẹ sau thiên tai. Các tỉnh miền Bắc, bao gồm Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng, đang chịu thiệt hại nặng nề do ảnh hưởng của bão Yagi và hoàn lưu gây ra. Tính đến 7h sáng ngày 12/9, cả nước đã ghi nhận 325 người chết và mất tích. Dù một số người sống sót sau thiên tai, họ thường bị đa chấn thương, bao gồm chấn thương sọ não, gãy xương, và chấn thương phần mềm.

Theo thạc sĩ tâm lý lâm sàng Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Tham vấn và trị liệu tâm lý Lumos, chấn thương tâm lý ở trẻ em vùng bão lũ có thể diễn ra với mức độ nghiêm trọng và ảnh hưởng sâu rộng. Ban đầu, trẻ thường gặp phải khó khăn về thể chất như nhu cầu ăn uống và cảm giác an toàn. Tiếp theo, các vấn đề về tâm lý như sợ hãi, lo âu và rối loạn giấc ngủ có thể làm trẻ cảm thấy bất lực và mất đi cảm giác an toàn.

Nếu những khó khăn tâm lý này được can thiệp kịp thời, nguy cơ trẻ gặp phải sang chấn tâm lý có thể được giảm thiểu. Tuy nhiên, khi hoàn cảnh bất ổn kéo dài và trẻ không nhận được sự hỗ trợ, đặc biệt là những trẻ mất cha mẹ trong bão lũ, các em có thể đối mặt với lo âu, trầm cảm và các vấn đề khác. Những chấn thương tâm lý này có thể ảnh hưởng đến cảm xúc, hành vi, suy nghĩ, và cả cơ thể của trẻ, dẫn đến khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ, thậm chí có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành và để lại hậu quả lâu dài.

Để giúp trẻ vượt qua chấn thương tâm lý, thạc sĩ Thiện khuyến nghị rằng các em nên được điều trị qua nhiều phương pháp kết hợp. Việc giáo dục cộng đồng về cách đối phó với căng thẳng và quản lý cảm xúc ngay từ đầu sẽ giúp giảm tác động tâm lý. Bên cạnh đó, cung cấp tư vấn tâm lý để giúp trẻ hiểu, điều hòa và xử lý cảm xúc là rất quan trọng. Phương pháp trị liệu nhận thức – hành vi cũng có thể được áp dụng nhằm phát triển các kỹ năng đối phó và giảm căng thẳng.

Ngoài ra, việc truyền tải thông điệp đến trẻ rằng các em và gia đình luôn nhận được sự hỗ trợ là điều cần thiết, để đảm bảo từ nhu cầu thiết yếu hiện tại đến những hỗ trợ sau thiên tai. Trẻ cần hiểu rằng bão lũ là một thảm họa tự nhiên không ai mong muốn và không phải là lỗi của các em. Việc theo dõi thường xuyên để điều chỉnh phương pháp điều trị sao cho phù hợp với từng trường hợp cụ thể cũng là điều rất quan trọng.

Người chăm sóc cũng đóng vai trò không nhỏ trong quá trình phục hồi tâm lý của trẻ. Họ cần tạo ra một môi trường an toàn và ổn định sau thiên tai, duy trì sự giao tiếp mở với trẻ để trẻ cảm thấy được lắng nghe và hiểu. Việc duy trì thói quen hàng ngày và cung cấp sự ổn định trong sinh hoạt cũng giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn.

Ngoài ra, các hoạt động xã hội như học tập và tham gia vào các nhóm bạn cũng giúp trẻ thoát khỏi căng thẳng và tạo sự cân bằng về tâm lý. Sức khỏe thể chất và tinh thần của cha mẹ hoặc người chăm sóc cũng cần được chú ý, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hỗ trợ của họ đối với trẻ trong giai đoạn khó khăn này.

Khi cha mẹ phát hiện trẻ có dấu hiệu lo âu hoặc trầm cảm sau thiên tai, họ cần tạo ra một môi trường an toàn và hỗ trợ, khuyến khích con chia sẻ cảm xúc mà không bị phán xét. Thêm vào đó, việc duy trì thói quen sinh hoạt và áp dụng các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền, sẽ giúp trẻ giảm căng thẳng. Nếu cần, phụ huynh nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý để trẻ được đánh giá và điều trị kịp thời, đảm bảo sự phục hồi tâm lý tốt nhất.

Nguồn tổng hợp