‘Tràn ngập’ tính năng an toàn liệu có giúp xe sang an toàn tuyệt đối?

Lại thêm một vụ hàng loạt xe máy bị tông khi dừng đèn đỏ ở ngã tư, nhưng lần này, thủ phạm lại là một chiếc xe sang tiền tỷ. Nhiều người đặt ra câu hỏi, dẫu biết nguyên nhân chính không nằm ở chiếc xe mà là người lái, nhưng liệu các tính năng an toàn có thể phòng ngừa những điều này hay không?

Chiều ngày 16/3/2025, tại ngã tư Thủ Đức (TP.HCM), một chiếc Mercedes-Benz S-Class do nữ tài xế 41 tuổi điều khiển đã tông vào hàng loạt xe máy đang dừng chờ đèn đỏ.

Theo thông tin ban đầu, chiếc xe đã lao vào làn xe máy – nơi mà ô tô bị cấm di chuyển – và đâm liên tiếp vào nhiều phương tiện phía trước. Cơ quan chức năng xác định nữ tài xế có dấu hiệu đã sử dụng rượu bia trước khi lái xe, và điều này có thể là nguyên nhân chính dẫn đến sự việc.

Dư luận nhanh chóng dấy lên câu hỏi: Với sự phát triển của công nghệ ô tô hiện đại, liệu những dòng xe hạng sang có thể có những tính năng giúp ngăn chặn hoặc giảm thiểu thiệt hại trong những tình huống tương tự hay không?

Những năm gần đây, các hãng xe như Mercedes-Benz, BMW, Audi, Lexus hay Tesla đều tích hợp những công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao tính an toàn cho người lái và những người tham gia giao thông khác. Dưới đây là những công nghệ nổi bật có thể giúp ngăn chặn hoặc giảm nhẹ những tai nạn tương tự.

Công nghệ phát hiện nồng độ cồn và kiểm tra trạng thái tài xế

Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tai nạn giao thông là tài xế lái xe trong tình trạng không tỉnh táo, đặc biệt là do sử dụng rượu bia. Bên cạnh các chế tài, một số hãng xe đã chủ động phát triển các công nghệ có thể ngăn chặn tài xế điều khiển phương tiện nếu phát hiện có dấu hiệu sử dụng đồ uống có cồn:

• Hệ thống phát hiện nồng độ cồn qua hơi thở hoặc cảm biến vân tay (Volvo, Mercedes-Benz, Nissan đang thử nghiệm): Xe sẽ không khởi động nếu phát hiện tài xế có nồng độ cồn vượt mức cho phép.
• Hệ thống nhận diện cử chỉ và hành vi tài xế (BMW, Tesla): Camera giám sát trong cabin sẽ theo dõi mắt và cử động đầu tài xế. Nếu phát hiện dấu hiệu mệt mỏi, say rượu hoặc mất tập trung, hệ thống sẽ cảnh báo và có thể chủ động giảm tốc độ xe.

Tuy nhiên, phần lớn các xe sang hiện nay chưa bắt buộc phải có tính năng này, và điều quan trọng là, tài xế vẫn có thể vô hiệu hóa.

Hệ thống cảnh báo và giữ làn đường (Lane Keeping Assist – LKA)

• Công nghệ cảnh báo lệch làn (Lane Departure Warning – LDW): Khi xe di chuyển ra khỏi làn đường mà không có tín hiệu xi-nhan, hệ thống sẽ cảnh báo bằng âm thanh hoặc rung vô lăng.
• Hỗ trợ giữ làn đường (Lane Keeping Assist – LKA): Một số xe sang có thể tự động điều chỉnh tay lái để giữ xe nằm trong làn hợp pháp. Nếu người lái cố tình điều khiển xe vào làn cấm (như làn xe máy), hệ thống có thể tác động để ngăn chặn.

Vấn đề là hiện tại, hệ thống này chủ yếu được thiết kế để ngăn xe đi lệch làn trên đường cao tốc, chứ không hẳn để phát hiện việc vào làn cấm trong đô thị. Điều này đặt ra câu hỏi liệu các hãng xe có thể nâng cấp AI để nhận diện và cảnh báo nếu tài xế đi sai làn đường hay không.

Cảnh báo va chạm và phanh khẩn cấp tự động (AEB – Automatic Emergency Braking)

Hệ thống này được thiết kế để phát hiện phương tiện, người đi bộ hoặc vật thể trên đường và tự động phanh trong trường hợp nguy hiểm.

• Cảnh báo va chạm phía trước (Forward Collision Warning – FCW): Cảm biến radar và camera phát hiện phương tiện phía trước, cảnh báo người lái nếu họ không giảm tốc độ kịp thời.
• Phanh khẩn cấp tự động (AEB – Automatic Emergency Braking): Nếu hệ thống nhận thấy người lái không phản ứng, nó sẽ tự động kích hoạt phanh để giảm thiểu va chạm.

Vậy trong vụ tai nạn ở Thủ Đức, vì sao xe không dừng lại mà tiếp tục đâm vào nhiều phương tiện khác?

Có một số khả năng:

1. Tài xế đạp nhầm chân ga thay vì chân phanh: Một số xe sang có bàn đạp ga khá nặng để tránh nhầm lẫn, nhưng nếu người lái vẫn tiếp tục nhấn mạnh chân ga, hệ thống AEB có thể bị vô hiệu hóa.
2. Hệ thống AEB có độ trễ hoặc không hoạt động hiệu quả: Hệ thống phanh khẩn cấp thường hoạt động tốt khi có chướng ngại vật lớn như xe ô tô, nhưng đôi khi không nhận diện chính xác các xe máy nhỏ hơn hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu.
3. Tài xế có thể đã tắt hệ thống hỗ trợ lái: Trên một số dòng xe, người lái có thể vô hiệu hóa tính năng phanh khẩn cấp nếu không muốn bị “can thiệp” quá mức.

Cũng phải nói rằng, không có công nghệ nào hoàn hảo 100%. Công nghệ chỉ là công cụ hỗ trợ, và yếu tố quan trọng nhất vẫn là ý thức của người lái xe. Nếu tài xế không tỉnh táo, bất kỳ công nghệ nào cũng khó có thể đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Liệu có nên bắt buộc tất cả các xe phải có những công nghệ này và không cho phép người lái tắt chúng đi? Giá thành sau đó sẽ trở nên như thế nào? Câu trả lời có thể là một bước tiến quan trọng trong tương lai để giảm thiểu các tai nạn giao thông tương tự.