ThS. BS Lê Đình Phương: Lối thoát cho người mắc chứng trầm cảm và rối loạn lo âu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi áp lực cuộc sống ngày càng gia tăng, trầm cảm và rối loạn lo âu đã trở thành những vấn đề tinh thần phổ biến nhưng vẫn còn nhiều người chưa nhận thức đúng về mức độ nghiêm trọng của chúng. Những căn bệnh này không chỉ tác động mạnh mẽ đến tâm lý và thể chất của người bệnh, mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến mối quan hệ xã hội và chất lượng cuộc sống. Trong chương trình bàn tròn ‘Buồn Ơi Chào Mi’ tổ chức bởi Doctor247, bác sĩ Lê Đình Phương, một chuyên gia tâm lý với nhiều năm kinh nghiệm, đã có những chia sẻ về căn bệnh này trong xã hội hiện nay.

Nguyên nhân dẫn tới trầm cảm và rối loạn lo âu

Trầm cảm và rối loạn lo âu là những rối loạn tinh thần có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, và thường không có một nguyên nhân duy nhất. Về mặt sinh học, những thay đổi trong cấu trúc và hoạt động của não, đặc biệt là sự mất cân bằng hóa học giữa các chất dẫn truyền thần kinh, có thể dẫn đến trầm cảm. Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng, những người có tiền sử gia đình mắc các rối loạn tâm thần cũng có nguy cơ cao hơn bị trầm cảm và rối loạn lo âu.

Bên cạnh đó, yếu tố môi trường và các biến cố trong cuộc sống cũng đóng vai trò quan trọng. Áp lực công việc, tình trạng căng thẳng kéo dài, mối quan hệ gia đình không hòa thuận, sự mất mát người thân, hoặc trải qua những sự kiện gây chấn thương tâm lý đều có thể là yếu tố khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm và rối loạn lo âu. Ngoài ra, lối sống hiện đại với sự lệ thuộc vào công nghệ, thiếu đi sự kết nối sâu sắc với xã hội cũng làm gia tăng cảm giác cô đơn, bị cô lập – một trong những yếu tố nguy cơ của trầm cảm.

Những biểu hiện của người mắc chứng trầm cảm và rối loạn lo âu

Người mắc trầm cảm thường biểu hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống hàng ngày. Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là tâm trạng buồn bã kéo dài, thường xuyên cảm thấy tuyệt vọng và mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích. Họ có thể trải qua cảm giác trống rỗng, vô nghĩa, và thậm chí không còn quan tâm đến việc chăm sóc bản thân. Nhiều người mắc trầm cảm còn phải đối mặt với các triệu chứng thể chất như mất ngủ, thay đổi cân nặng, hoặc cảm thấy mệt mỏi dù không làm gì nhiều.

Trong khi đó, người mắc chứng rối loạn lo âu thường trải qua cảm giác lo lắng quá mức và không thể kiểm soát. Họ có xu hướng suy nghĩ quá nhiều về những tình huống tiềm ẩn rủi ro, dù những rủi ro này có thể không thực sự xảy ra. Những triệu chứng này có thể kèm theo những biểu hiện thể chất như tim đập nhanh, khó thở, đau ngực, hoặc cảm giác ngộp thở. Những cảm giác này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn khiến người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ xã hội và thực hiện các công việc hàng ngày.

Giảm nhẹ gánh nặng trầm cảm: Thực trạng và thách thức tại Việt Nam

Bác sĩ Lê Đình Phương, với triết lý hành nghề sâu sắc, đã nói: “Trong trầm cảm, thành công của bệnh nhân là thất bại của bác sĩ.” Câu nói này mang một ý nghĩa đặc biệt, thể hiện sự cống hiến và trách nhiệm lớn lao của người bác sĩ trong việc điều trị bệnh nhân mắc chứng trầm cảm. Theo quan điểm của bác sĩ Phương, một bác sĩ giỏi không chỉ đơn thuần là người giúp bệnh nhân thoát khỏi triệu chứng của bệnh, mà còn phải giúp họ tìm lại được sức mạnh nội tại để vượt qua nỗi đau tinh thần và tái hòa nhập cuộc sống. Khi bệnh nhân có thể tự mình tìm thấy lối thoát và niềm vui trong cuộc sống, đó là lúc bác sĩ hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Quan điểm này cũng phản ánh một thực tế rằng, quá trình điều trị trầm cảm không chỉ dựa vào thuốc hay các liệu pháp điều trị mà còn đòi hỏi sự tham gia tích cực của bệnh nhân. Bác sĩ chỉ có thể đóng vai trò hướng dẫn và hỗ trợ, nhưng sự hồi phục thực sự chỉ đến khi bệnh nhân tìm lại được niềm tin và sức mạnh để đối diện và vượt qua căn bệnh của mình.

Tại Việt Nam, vấn đề trầm cảm và rối loạn lo âu đang trở thành gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế và xã hội. Theo các thống kê, số người mắc các rối loạn tâm thần ngày càng gia tăng, nhưng số lượng bác sĩ tâm lý và chuyên gia tâm lý lại vô cùng hạn chế. Điều này dẫn đến việc nhiều bệnh nhân không được tiếp cận kịp thời với các dịch vụ y tế cần thiết, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương, đặc biệt là các vùng nông thôn, việc tiếp cận các dịch vụ tâm lý còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều người mắc trầm cảm không biết đến các dấu hiệu của bệnh, hoặc nếu có, cũng không biết tìm đến đâu để được giúp đỡ. Ngay cả khi tìm đến bệnh viện, việc chẩn đoán và điều trị cũng gặp nhiều trở ngại do thiếu thốn về nhân lực và trang thiết bị. Tình trạng này không chỉ làm gia tăng gánh nặng cho hệ thống y tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và gia đình họ.

Bên cạnh đó, xã hội Việt Nam vẫn còn mang nhiều định kiến về các vấn đề tâm thần. Nhiều người cho rằng trầm cảm là dấu hiệu của sự yếu đuối, không có khả năng kiểm soát cảm xúc, hoặc thậm chí là một vấn đề cần giấu kín vì sợ bị xã hội đánh giá. Những định kiến này khiến cho người mắc trầm cảm và rối loạn lo âu khó có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè hay cộng đồng, dẫn đến việc bệnh tình ngày càng nghiêm trọng hơn.

Giảm nhẹ trầm cảm bằng lòng biết ơn và sự giúp đỡ người khác

Một trong những phương pháp mà bác sĩ Lê Đình Phương thường áp dụng trong quá trình điều trị là khuyến khích bệnh nhân thực hành lòng biết ơn và giúp đỡ người khác. Bác sĩ Phương tin rằng, khi con người tập trung vào những điều tích cực trong cuộc sống, họ sẽ dần dần thay đổi quan điểm và cảm nhận về bản thân, từ đó giảm bớt những suy nghĩ tiêu cực và cảm giác vô vọng.

Thực hành lòng biết ơn có thể bắt đầu từ những việc nhỏ nhặt nhất, như viết nhật ký mỗi ngày về những điều mà mình biết ơn, hoặc đơn giản là dành thời gian suy nghĩ về những điều tích cực trong cuộc sống. Bên cạnh đó, việc giúp đỡ người khác, dù chỉ là những hành động nhỏ, cũng có thể mang lại cảm giác hạnh phúc và ý nghĩa, giúp giảm nhẹ cảm giác cô đơn và vô nghĩa.

Tuy nhiên, bác sĩ Phương cũng nhấn mạnh rằng, việc thực hành lòng biết ơn và giúp đỡ người khác cần được thực hiện trong một môi trường xã hội lành mạnh và hỗ trợ. Một xã hội biết trân trọng giá trị của mỗi cá nhân, nơi mà mọi người đều có cơ hội phát triển bản thân và nhận được sự hỗ trợ khi cần thiết, sẽ giúp người bệnh dễ dàng tìm thấy niềm tin và sức mạnh để vượt qua bệnh tật.

Trầm cảm và rối loạn lo âu là những thử thách lớn đối với cá nhân và xã hội. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ các chuyên gia như bác sĩ Lê Đình Phương, và sự quyết tâm của mỗi người, chúng ta có thể tìm thấy lối thoát cho những căn bệnh này. Điều quan trọng là xây dựng một môi trường xã hội mà trong đó, sức khỏe tinh thần được coi trọng và mọi người đều có cơ hội được tiếp cận với các dịch vụ y tế cần thiết.

Sự nhận thức và quan tâm đến sức khỏe tinh thần cần được thúc đẩy từ cấp độ cá nhân đến cấp độ xã hội. Chỉ khi chúng ta hiểu rằng, sức khỏe tinh thần cũng quan trọng như sức khỏe thể chất, và mỗi cá nhân đều xứng đáng nhận được sự quan tâm