Có những protein gây hại được sinh ra khi chúng ta cô đơn

Cô đơn và tách biệt xã hội đã trở thành hiện tượng phổ biến trong xã hội hiện đại, góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh thể chất và tinh thần.

Cô đơn nhiều làm tăng nhóm protein gây hại

Một nghiên cứu mới đây cho thấy cảm giác cô đơn có thể đồng hành với sự gia tăng nồng độ của một nhóm protein trong máu, qua đó làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề sức khỏe, từ trầm cảm cho đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 25% người cao tuổi và từ 5 – 15% thanh thiếu niên thường xuyên cảm thấy cô đơn hoặc bị tách biệt khỏi cộng đồng. Những con số này không chỉ dừng lại ở các nước phương Tây; tình trạng này có thể bắt gặp ở khắp nơi. Đáng chú ý, một nghiên cứu năm 2022 còn cho thấy cô đơn và tách biệt xã hội làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ đến 26% ở người cao tuổi và có liên hệ mật thiết với chứng trầm cảm.

Nhằm lý giải cơ chế sinh học đằng sau hiện tượng này, nhóm nghiên cứu tại Đại học Cambridge và Đại học Phúc Đán đã phân tích dữ liệu của hơn 42.000 người tham gia từ dự án UK Biobank. Kết quả cho thấy 2.920 protein được xét nghiệm trong huyết tương, đặc biệt là 5 protein biểu hiện trong não (GFRA1, ADM, FABP4, TNFRSF10A và ASGR1), tăng đáng kể ở những người thường xuyên cảm thấy cô đơn.

Protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình biểu hiện gene, cho phép thông tin di truyền “kích hoạt” các hoạt động sinh học thiết yếu. Do đó, khi hàm lượng protein “có hại” tăng lên, nguy cơ rối loạn chức năng trong cơ thể cũng tăng theo. Nhóm nghiên cứu phát hiện các protein này liên quan đến phản ứng viêm, phản ứng kháng virus và chức năng miễn dịch. Điều này đồng nghĩa với việc cảm giác cô đơn có thể khiến tình trạng viêm nhiễm hoặc suy giảm miễn dịch nặng thêm, mở đường cho nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Bên cạnh đó, nhóm khoa học cũng theo dõi hồ sơ sức khỏe suốt 14 năm của những người tham gia. Kết quả cho thấy hơn một nửa số protein được xác định có mối liên hệ với bệnh tim mạch, tiểu đường loại 2, đột quỵ và thậm chí nguy cơ tử vong. Sự gia tăng protein “cô đơn” không chỉ đơn giản phản ánh về mặt tinh thần; nó còn tác động cụ thể đến quá trình sinh học, kéo theo chuỗi hiệu ứng tiêu cực cho cơ thể.

Đi tìm giải pháp cho trường hợp tách biệt xã hội

Phát hiện này đóng vai trò bổ sung quan trọng cho lý do vì sao cô đơn và tách biệt xã hội lại gây hại lớn đến sức khỏe. Trước đây, giới khoa học chủ yếu quan tâm đến yếu tố tâm lý và xã hội của cô đơn, như giảm cơ hội tương tác hoặc thiếu hụt hỗ trợ tinh thần. Nghiên cứu mới đào sâu thêm một “mảnh ghép” quan trọng: cơ chế sinh học của cô đơn, đặc biệt qua thay đổi nồng độ protein.

Mặc dù mối quan hệ nhân quả vẫn cần được xác định chắc chắn hơn – liệu chính cô đơn làm tăng protein, hay protein cao làm chúng ta dễ rơi vào trạng thái cô đơn – nhưng rõ ràng rằng tạo lập và duy trì quan hệ xã hội lành mạnh có thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi “cơn bão protein” nguy hại này. Người ta còn nghi ngờ các yếu tố khác, như căng thẳng xã hội, cũng góp phần làm biến đổi hệ miễn dịch, khiến người cô đơn dễ mắc bệnh hơn.

Việc kết nối với cộng đồng thông qua hoạt động tương tác trực tiếp, tham gia thể thao đồng đội, hội nhóm thiện nguyện… là một trong những giải pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của cô đơn. Công nghệ giúp chúng ta dễ dàng liên lạc nhưng đôi khi khiến các mối quan hệ trở nên “mỏng manh” hơn. Tương tác trực diện, với đầy đủ ngôn ngữ cơ thể, đóng vai trò không thể thay thế để xây dựng gắn kết bền vững.

Xét trên tổng thể, nghiên cứu này gióng lên hồi chuông cảnh báo: cô đơn không phải chỉ là vấn đề tâm lý mà còn len lỏi vào cơ thể qua các cơ chế sinh học. Xã hội ngày nay càng cần đề cao việc tạo dựng những mối quan hệ chất lượng và duy trì ý thức cộng đồng.

Đây không chỉ là cách để nâng cao sức khỏe tinh thần, mà còn là “liều vaccine” tự nhiên giúp bảo vệ mỗi người khỏi những nguy cơ bệnh tật, từ trầm cảm đến tim mạch, vốn có thể khởi phát một phần từ “protein cô đơn” ẩn trong máu.