Vì sao người mắc bệnh tiểu đường thường bị kiệt quệ cảm xúc?
Căn bệnh tiểu đường tạo áp lực âm ỉ, lặp lại mỗi ngày, khiến cơ thể và cảm xúc của người bệnh dần trở nên mệt mỏi.
Sống chung với bệnh tiểu đường (hay còn được gọi là bệnh đái tháo đường) là hành trình không có điểm dừng. Người bệnh thức dậy cùng việc đo đường huyết, ăn uống có kiểm soát, theo dõi từng triệu chứng, đối mặt với nỗi lo biến chứng và những thay đổi trong lối sống.
Khi những điều này lặp lại trong thời gian dài, cảm xúc bắt đầu nặng dần, để rồi nhiều người rơi vào một trạng thái kiệt sức thể chất lẫn tinh thần.
Tình trạng mệt mỏi và kiệt sức ở người mắc bệnh tiểu đường là gì?
Kiệt sức do bệnh tiểu đường còn được gọi là Diabetes distress and burnout, đây là cảm giác của người bệnh khi bị bào mòn về tinh thần sau một thời gian dài cố gắng kiểm soát bệnh nhưng vẫn không đạt được kết quả mong muốn.
Họ cảm thấy căng thẳng khi phải đối đối mặt với gánh nặng của bệnh tật, bao gồm việc theo dõi đường huyết, tuân thủ chế độ ăn uống, tập luyện, tiêm insulin và những lo lắng về các biến chứng có thể xảy ra.
Những căng thẳng và lo âu này kéo dài khiến họ kiệt sức về cả thể chất, cảm xúc và tinh thần. Tình trạng này dẫn đến mất động lực, cảm giác bất lực và mệt mỏi, làm giảm hiệu quả quản lý bệnh và có thể dẫn đến bỏ bê sức khỏe.
Trong hành trình kiểm soát bệnh tình, người bệnh có thể trải qua nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Có ngày họ cảm thấy kiên cường, nhưng cũng có những ngày chỉ nhìn vào máy đo đường huyết đã thấy mệt. Có người cảm thấy tội lỗi khi đường huyết tăng, có người thấy buồn và bối rối vì mọi thứ không theo ý mình dù đã rất cố gắng.
Thật ra, đây là một phản ứng hoàn toàn tự nhiên đối với những người được chẩn đoán mắc phải những căn bệnh mãn tính không chỉ riêng tiểu đường. Việc nhận diện tình trạng này giúp người bệnh hiểu rằng họ không đơn độc trong công cuộc chống lại bệnh tật.
Những dấu hiệu của người bị kiệt sức do bệnh tiểu đường
Dấu hiệu có thể đến từ những thay đổi nhỏ trong cảm xúc và hành vi, rồi dần trở nên rõ ràng hơn.
Họ bắt đầu tức giận với chính bệnh của mình và cảm thấy thất vọng vì quá nhiều yêu cầu trong việc chăm sóc. Một số khác lo lắng về việc quản lý bệnh nhưng lại không còn động lực để hành động.
Khi cảm xúc trở nên nặng nề hơn, họ có thể tránh việc kiểm tra đường huyết, trì hoãn lịch khám hoặc chọn những món ăn ít lành mạnh như một cách giải tỏa.
Một trong những dấu hiệu khó chịu nhất là cảm giác cô đơn. Người bệnh đôi khi cảm thấy không ai thật sự hiểu mình đang phải đối mặt với điều gì.
Tôi nghĩ điều khó khăn nhất là khi bắt đầu đo đường huyết nhưng không theo dõi tình trạng chỉ số giảm xuống, mọi thứ dường như rối tung lên từng ngày. Đây không phải thử thách thỉnh thoảng mới gặp mỗi ba tháng khi nhận kết quả xét nghiệm máu, mà là điều tôi phải đối diện hằng ngày. Tôi đã mất rất một thời gian dài để quen với việc đo lượng đường trong máu mỗi ngày và chấp nhận chúng.
Marianne - Người mắc bệnh tiểu đường chia sẻ tại trang Diabetes UK
4 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng kiệt sức ở người mắc bệnh tiểu đường
Sự kiệt sức ở người mắc bệnh tiểu đường thường không đến từ một yếu tố duy nhất mà tích tụ qua nhiều trải nghiệm lặp lại mỗi ngày. Từ những biến động đường huyết khó dự đoán, tình trạng bệnh tiến triển chậm, cảm giác tội lỗi và cô lập cho đến áp lực tài chính kéo dài, tất cả hòa vào nhau tạo nên gánh nặng tinh thần.
Khi những điều này diễn ra trong thời gian dài mà người bệnh chưa được hỗ trợ đúng cách, cảm xúc dễ bị bào mòn và dẫn đến tình trạng mệt mỏi sâu sắc.
1. Tâm trạng thất thường do đường huyết biến động
Đường huyết lên xuống liên tục có thể khiến cơ thể mệt mỏi và cảm xúc trở nên nhạy cảm hơn. Những biến động này lặp đi lặp lại dễ tạo ra sự lo lắng thường trực.
Nhiều người phải sống trong nỗi sợ hạ đường huyết hoặc ám ảnh về kết quả đo mỗi ngày, khiến tinh thần bị ảnh hưởng lâu dài.
2. Tình hình bệnh không cải thiện
Khi một người dành rất nhiều nỗ lực nhưng kết quả điều trị lại tiến triển chậm hoặc khó dự đoán, cảm giác thất vọng dễ xuất hiện.
Điều này khiến họ thấy bản thân không đủ cố gắng dù sự thật là họ đã làm rất nhiều. Sự mệt mỏi vì cố mãi mà không khá hơn là một trong những nguyên nhân lớn dẫn đến kiệt sức.
3. Cảm giác tội lỗi và sự cô lập
Nhiều người có cảm giác thất vọng, tội lỗi, buồn bã và tự trách mỗi khi đường huyết không ổn định. Sự tự trách kéo dài tạo ra tâm lý cô lập, làm người bệnh cảm thấy họ đang chiến đấu một mình.
Thông điệp Ngày Quốc tế Đái tháo đường 2025 nhấn mạnh đến chủ đề "Bệnh đái tháo đường và nơi làm việc", bởi nhiều người bệnh cảm thấy cô lập trong môi trường làm việc.
Việc phải đo đường huyết, ăn uống đúng giờ hoặc xử lý những lúc hạ đường làm người bệnh rối loạn ý thức khiến họ lo ngại bị đánh giá. Thậm chí, còn có tình trạng người bệnh bị kì thị vì những hiểu lầm về bệnh tiểu đường.
Có người phải lén kiểm tra chỉ số đường huyết, có người cố gắng chịu đựng vì sợ làm phiền đồng nghiệp. Họ cũng e ngại mỗi lần phải xin nghỉ để đi khám định kỳ. Chính những khoảnh khắc ấy tạo ra cảm giác đơn độc kéo dài và góp phần khiến họ dễ suy kiệt cảm xúc hơn.
Có thể bạn quan tâm bài viết: CGM - “Bạn đồng hành” mới của người bệnh tiểu đường
4. Chi phí điều trị cao
Chi phí cho thuốc, insulin, que thử đường huyết và các xét nghiệm tích lũy qua nhiều tháng, nhiều năm tạo ra nên gánh nặng tài chính đáng kể. Với nhiều người, áp lực tiền bạc góp phần làm tình trạng suy kiệt cảm xúc trở nên nặng nề hơn.
Theo thống kê chi phí điều trị bệnh trị bệnh tiểu đường tại Hải Phòng năm 2021 là 2.429.305 đồng cho một lần khám. Trong đó, chi phí trực tiếp cho y tế chiếm 95,48%, chi phí trực tiếp ngoài y tế chiếm 3,08%, chi phí gián tiếp chiếm 1,44%, BHYT chi trả 34,49% chi phí trực tiếp cho y tế.
5 điều cần làm để giúp người bệnh tiểu đường ổn định về cảm xúc
Việc cảm xúc trở nên nặng nề, cảm giác lo lắng hay mệt mỏi không phải điều hiếm gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường. Bệnh tiểu đường khó kiểm soát và mọi việc thứ không diễn ra đúng như mong đợi không có nghĩa là người bệnh không cố gắng.
Chỉ số đường huyết chỉ là những con số trong một thời điểm nhất định, nó không phản ánh sự nỗ lực của bạn trong việc nỗ lực kiểm soát và chống lại bệnh tật.
Một trong những bước quan trọng để ổn định cảm xúc là học cách tử tế với chính mình. Việc đặt kỳ vọng quá cao vào các kết quả xét nghiệm hoặc tự ép bản thân phải hoàn hảo trong mọi khâu quản lý bệnh chỉ khiến bạn áp lực. Thay vào đó, người bệnh có thể bắt đầu bằng những mục tiêu nhỏ, dễ đạt hơn.
Cách gọi đường huyết tốt hay xấu cũng tạo ra gánh nặng vô hình, vì nó tạo ra người bệnh liên tục thấy mình chưa đủ tốt. Việc chuyển sang cách nói đường huyết cao hay thấp giúp bạn dễ tập trung hơn vào việc điều chỉnh từng bước nhỏ trong ngày.
Hãy dành cho mình những khoảng thời gian nghỉ ngơi hợp lý, có thể là vài tiếng đồng hồ hoặc có thể là cả ngày làm những việc yêu thích. Có thể đơn giản là vài giờ ít nghĩ về việc đo đường huyết hoặc ăn uống theo chế độ như thế nào có thể giúp tinh thần thư giãn hơn.
Nhưng cần lưu ý rằng bất kỳ thay đổi nào về thói quen chăm sóc đều cần được trao đổi với đội ngũ y tế. Họ có thể hướng dẫn cách giảm tần suất kiểm tra hoặc điều chỉnh mục tiêu sao cho an toàn. Quan trọng hơn cả, họ cần biết người bệnh đang cảm thấy ra sao để tiếp tục hỗ trợ khi cần.
Một cách hỗ trợ tinh thần hiệu quả là nói ra cảm xúc của mình. Nhiều người bệnh cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi chia sẻ với gia đình hoặc bạn bè về những điều đang khiến họ lo lắng.
Việc trò chuyện với những người mắc bệnh tiểu đường khác cũng đặc biệt hữu ích, vì sự thấu hiểu từ người trong cùng hoàn cảnh mang đến cảm giác gần gũi và được đồng hành. Diễn đàn hoặc các nhóm hỗ trợ trực tuyến là những nơi bạn có thể tìm thấy sự lắng nghe và sẻ chia chân thành.
Bên cạnh đó, đội ngũ chăm sóc sức khỏe luôn sẵn sàng hỗ trợ người bệnh cả về thể chất lẫn tinh thần. Khi bạn chia sẻ về sự khó chịu hoặc nỗi buồn dai dẳng, bác sĩ có thể cùng họ xây dựng kế hoạch điều chỉnh lối sống, giảm bớt khối lượng công việc tự chăm sóc hoặc gợi ý những khóa học giáo dục phù hợp.
Bạn cũng có thể tìm đến các chuyên gia tâm lý nếu cảm xúc trở nên quá tải. Chuyên gia có thể giúp họ học cách đối mặt, thích nghi và xây dựng cách để sống chung với bệnh một cách nhẹ nhàng hơn.
Tóm lại
1. Tình trạng người mắc bệnh tiểu đường bị kiệt sức cơ thể lẫn tinh thần là gì?
Đó là trạng thái người bệnh cảm thấy mệt mỏi và cạn kiệt năng lượng sau thời gian dài phải tự quản lý bệnh mỗi ngày. Cảm xúc buồn bã, lo lắng, thất vọng hoặc tội lỗi kéo dài dẫn đến việc người bệnh mất động lực kiểm soát bệnh và có thể bỏ bê sức khỏe.
2. Những nguyên nhân chủ yếu nào gây ra tình trạng kiệt sức ở người mắc bệnh tiểu đường?
Tình trạng này thường xuất phát từ biến động đường huyết khó kiểm soát, bệnh tiến triển chậm, cảm giác tội lỗi hoặc cô lập, áp lực tại nơi làm việc và gánh nặng chi phí điều trị kéo dài.
3. Những điều có thể làm để giúp người mắc bệnh tiểu đường cảm thấy được ổn định cảm xúc và được hỗ trợ?
Người bệnh cần được khẳng định rằng những cảm xúc ấy là bình thường và không phải lỗi của họ. Việc đặt mục tiêu nhỏ và thực tế, đối xử tử tế với chính mình, dành thời gian nghỉ ngơi, chia sẻ với người thân hoặc cộng đồng, và nhận hỗ trợ từ đội ngũ y tế hoặc chuyên gia tâm lý đều giúp cảm xúc ổn định hơn và giảm cảm giác cô đơn.