12 loại Virus từng khiến lịch sử thế giới rung chuyển

Từ thời xa xưa, con người đã liên tục đối mặt với những loại virus gây chết người – kẻ thù vô hình nhưng có sức tàn phá toàn cầu. Một số virus có tỷ lệ tử vong cực cao, số khác lan nhanh đến mức gây ra đại dịch. Dưới đây là 12 virus nguy hiểm nhất từng được ghi nhận, dựa trên tỷ lệ tử vong, mức độ lây nhiễm và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

1. Virus Marburg - Cơn ác mộng của sốt xuất huyết

Được phát hiện năm 1967 tại Đức, virus Marburg gây sốt xuất huyết nghiêm trọng ở người và linh trưởng. Người nhiễm thường sốt cao, xuất huyết toàn thân, dễ dẫn đến sốc và tử vong. Tỷ lệ tử vong từng lên tới 100% trong đợt bùng phát tại Uganda năm 2017. Đây là loại virus có liên quan gần với Ebola.

2. Ebola virus (Virus Ebola)

Xuất hiện lần đầu vào năm 1976, Ebola có nhiều chủng với mức độ nguy hiểm khác nhau. Chủng Zaire có tỷ lệ tử vong lên đến 90%. Virus này lây qua dịch cơ thể và gây sốt xuất huyết nặng. Đợt dịch lớn nhất (2014–2016) đã cướp đi sinh mạng hơn 11.000 người. Hiện đã có vắc xin Ervebo ngăn ngừa chủng Zaire.

3. Rabies virus (Virus dại)

Dù đã có vắc xin từ đầu thế kỷ 20, virus dại vẫn gây tử vong cho khoảng 59.000 người mỗi năm, chủ yếu ở các quốc gia đang phát triển. Nếu không được tiêm vắc xin kịp thời sau khi bị động vật nhiễm bệnh cắn, tỷ lệ tử vong gần như là 100%.

4. Human Immunodeficiency Virus (HIV – Virus gây suy giảm miễn dịch)

Từ đầu những năm 1980 đến nay, HIV đã cướp đi hơn 32 triệu sinh mạng. Dù thuốc kháng virus đã giúp người bệnh sống khỏe mạnh lâu dài, HIV vẫn là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại nhiều nước thu nhập thấp. Năm 2021 ghi nhận 650.000 ca tử vong liên quan đến HIV trên toàn cầu.

5. Variola virus (Virus gây bệnh đậu mùa)

Được tuyên bố xóa sổ vào năm 1980, nhưng trong hàng thế kỷ, đậu mùa là một trong những căn bệnh chết người nhất. Chủng Variola major từng giết chết 30% số người nhiễm. Trong thế kỷ 20, virus này đã khiến khoảng 300 triệu người tử vong.

6. Hantavirus

Hantavirus gây ra hội chứng phổi cấp tính (Hantavirus Pulmonary Syndrome – HPS) và từng khiến 35% số ca nhiễm tử vong tại Mỹ. Virus không lây từ người sang người mà lây qua tiếp xúc với phân, nước tiểu hoặc nước bọt của loài gặm nhấm nhiễm bệnh.

7. Influenza virus (Virus cúm)

Dù tỷ lệ tử vong hàng năm thấp (1,8/100.000 người), cúm vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng trăm nghìn người mỗi năm do lây lan quá nhanh. Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 đã giết chết khoảng 50 triệu người. Một chủng cúm mới nguy hiểm hoàn toàn có thể xuất hiện trở lại trong tương lai.

8. Dengue virus (Virus gây sốt xuất huyết Dengue)

Lây truyền qua muỗi vằn, virus Dengue đang đe dọa tới 40% dân số toàn cầu. Dù đa số ca bệnh nhẹ, dạng nặng – sốt xuất huyết Dengue thể nặng – có thể tử vong đến 20% nếu không được điều trị. Hiện đã có vắc xin Dengvaxia, nhưng chỉ dùng cho người đã từng mắc bệnh trước đó.

9. Rotavirus

Là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ, Rotavirus khiến khoảng 200.000 trẻ em tử vong mỗi năm, chủ yếu tại các nước đang phát triển. Bệnh lây qua đường phân – miệng, nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng hai loại vắc xin hiện có.

10. SARS-CoV (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus)

Virus SARS-CoV gây dịch SARS năm 2003 tại Trung Quốc và lan ra 26 quốc gia, khiến hơn 774 người thiệt mạng. Virus này bắt nguồn từ dơi, sau đó lây sang cầy hương rồi sang người. SARS có tỷ lệ tử vong gần 10% nhưng đã được kiểm soát hoàn toàn.

11. SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2)

Virus corona chủng mới gây ra đại dịch COVID-19 toàn cầu. Dù tỷ lệ tử vong không quá cao, nhưng với khả năng lây lan nhanh và số ca nhiễm khổng lồ, virus này đã khiến hơn 6,5 triệu người tử vong tính đến cuối năm 2022. Nhiều loại vắc xin đã được phát triển để hạn chế biến chứng và tử vong.

12. MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus)

Xuất hiện lần đầu tại Ả Rập Saudi năm 2012, MERS-CoV có tỷ lệ tử vong khoảng 35% nhưng lây lan chậm hơn. Virus có nguồn gốc từ lạc đà, gây sốt, ho, khó thở và dễ tiến triển thành viêm phổi nghiêm trọng. Hiện chưa có vắc xin đặc hiệu cho MERS.

Miên Miên