Những nghề nghiệp khác nhau sẽ tương ứng với những tính cách phù hợp

Một nghiên cứu quy mô lớn gần đây đã lập bản đồ cho hơn 250 nghề dựa trên các đặc điểm tính cách phổ biến, cho thấy mỗi công việc thu hút những đặc điểm tính cách khác nhau như cởi mở, hướng ngoại, và cạnh tranh. Kết quả giúp định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp tính cách, hỗ trợ tư vấn và tuyển dụng hiệu quả.

Các nghề nghiệp có thực sự khác biệt về đặc điểm tính cách?

Chọn nghề là một trong những quyết định quan trọng nhất mà mỗi người thực hiện trong đời. Nghề nghiệp không chỉ ảnh hưởng đến danh tính và danh tiếng của chúng ta, mà còn định hình môi trường làm việc và ảnh hưởng đến thu nhập.

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc chúng ta lựa chọn nghề nghiệp nào. Có những yếu tố ngẫu nhiên như cơ hội tình cờ, việc làm có sẵn ở nơi sống, hoặc lời giới thiệu từ người khác.

Tuy nhiên, các yếu tố mang tính hệ thống và cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng, chẳng hạn như kỹ năng tư duy, sở thích và tính cách. Đánh giá sở thích và đặc điểm tính cách phục vụ cho tư vấn nghề nghiệp, tuyển dụng, và huấn luyện là một trong những ứng dụng phổ biến của khoa học tâm lý.

Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu phân tích về các nghề nghiệp khác nhau về mức độ tính cách. Hầu hết các nghiên cứu chỉ so sánh một số ít nghề nghiệp, rất ít nghiên cứu nào cố gắng lập bản đồ cho nhiều ngành nghề khác nhau. Điều này khá ngạc nhiên, bởi việc giúp mọi người lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với tính cách là một trong những ứng dụng thực tiễn quan trọng của tâm lý học.

Nếu muốn hỗ trợ mọi người chọn nghề phù hợp với tính cách, chúng ta cần biết nghề nào phổ biến các đặc điểm tính cách nào. Người đã làm trong nghề, đặc biệt là người có thâm niên, thường là chỉ báo tốt về những tính cách được mong đợi trong công việc đó.

Nghiên cứu lớn nhất từ trước đến nay

Nghiên cứu quy mô lớn này đã khảo sát gần 70.000 người trưởng thành tại Estonia, bao gồm 263 ngành nghề, mỗi ngành nghề có ít nhất 25 người tham gia và hầu hết có số lượng lớn hơn. Mỗi người tham gia hoàn thành bảng câu hỏi toàn diện về đặc điểm tính cách của mình, đồng thời được người thân hoặc bạn bè thân thiết đánh giá để đảm bảo độ tin cậy của kết quả.

Năm yếu tố tính cách chính (Big Five)

Khác biệt giữa các nghề nghiệp rõ ràng hơn ở một số tính cách so với những tính cách khác. Trong số “Big Five” – năm yếu tố tính cách lớn – các nghề có sự khác biệt lớn nhất về mức độ của “tính cởi mở” (bao gồm sự tò mò, sáng tạo, không theo lối mòn) và “hướng ngoại”. Ngược lại, mức độ “hòa đồng” (bao gồm sự thân thiện, trung thực, khiêm tốn) ít có sự khác biệt giữa các nghề.

Những nghề nghiệp sáng tạo như nghệ sĩ, nhà văn, nhà nghiên cứu và nhà thiết kế thường thu hút những người có mức độ cởi mở cao. Các nhà tâm lý học và nhà báo cũng thường có mức độ cởi mở cao.

Đối với tính hướng ngoại, những nghề như quản lý PR, diễn viên, tổ chức sự kiện và huấn luyện viên thể hình có xu hướng thu hút những người hướng ngoại nhất. Trong khi đó, kỹ sư và nhà phát triển phần mềm thường ít hướng ngoại hơn.

Nhiều vị trí quản lý có tính hướng ngoại cao nhưng cũng có mức độ tận tâm cao và mức độ bất ổn tâm lý thấp, điều này hợp lý khi công việc quản lý đòi hỏi tính tổ chức và khả năng chịu áp lực.

Về tính hòa đồng, nhân viên bán hàng, đại lý bất động sản, và người tự kinh doanh thường có mức độ thấp nhất. Trong khi đó, những nghề có mức độ hòa đồng cao nhất thường là liên quan đến tôn giáo, tâm lý học, và chăm sóc sức khỏe.

Những nghề có người làm việc dễ bị dao động về mặt tâm lý nhất là diễn viên, nhà báo và một số nghề sáng tạo khác. Trong khi đó, các quản lý và phi công lại có mức độ bất ổn tâm lý thấp.

Các đặc điểm tính cách khác

Nghiên cứu cũng xem xét một số đặc điểm cụ thể hơn như tính cạnh tranh, khả năng ra quyết định, và khả năng gây ảnh hưởng lên người khác.

Không ngạc nhiên, các quản lý và luật sư thường là những người cạnh tranh nhất. Thẩm phán, phi công, và quan chức cấp cao là những người thoải mái nhất trong việc ra quyết định. Tương tự, các nhà quản lý nhân sự và nhà tâm lý học tự tin nhất về khả năng gây ảnh hưởng lên người khác.

Trong khi các nhà tâm lý học có nhiều đặc điểm giống với người làm trong tôn giáo, họ có một khác biệt lớn: các nhà tâm lý học thường có tư tưởng tự do, trong khi những người làm trong tôn giáo, tài xế xe tải và công nhân máy móc thường bảo thủ hơn.

Nghề nào phù hợp với tính cách của bạn?

Bạn có thể tự hỏi: nghề nào phù hợp nhất với tính cách của tôi? Và nghề nào không phù hợp lắm? Để giúp trả lời câu hỏi này, nhóm nghiên cứu đã phát triển một ứng dụng cho phép bạn xem 263 nghề này có xu hướng phù hợp hoặc không phù hợp với tính cách của bạn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mỗi công việc có sự đa dạng lớn về tính cách. Có nhiều lý do khiến một công việc phù hợp hơn hoặc kém phù hợp với một người, và các đặc điểm tính cách chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh.

Vì vậy, nếu bạn có mức độ đặc điểm tính cách không điển hình cho một công việc nào đó – có thể là cho cả công việc hiện tại của bạn – điều này không có nghĩa là bạn không phù hợp với công việc đó.

Theo Psychology Today