Lấy lại thị lực nhờ chip võng mạc nhân tạo
Công nghệ chip võng mạc mới mang lại hy vọng nhìn thấy trở lại cho người mắc bệnh thoái hóa điểm vàng (AMD).
Mất thị lực trung tâm - nỗi ám ảnh tuổi già
Hàng triệu người lớn tuổi trên toàn thế giới hiện đang phải đối mặt với căn bệnh thoái hóa điểm vàng (AMD) - một dạng rối loạn mắt phổ biến khiến các tế bào ở trung tâm của võng mạc chết dần chết mòn.
Khi các tế bào võng mạc này mất đi, bệnh nhân sẽ không còn khả năng nhìn rõ các chi tiết ở trung tâm tầm nhìn. Thay vào đó, họ chỉ thấy một vết đen lớn giữa khung hình, trong khi phần thị lực ngoại vi ở rìa mắt vẫn còn.
Nói cách khác, dù chưa mất hoàn toàn khả năng nhìn, người bệnh rất khó đọc sách, nhận diện khuôn mặt hoặc di chuyển an toàn trong không gian. Những việc đơn giản như đi chợ, xem tin nhắn hay nhận ra người thân đều trở nên vô cùng khó khăn.
- Tiêm vàng vào mắt có thể là tương lai của điều trị thoái hóa điểm vàng
- Găng tay thông minh giúp kết nối thế giới người khiếm thính
Công nghệ võng mạc nhân tạo
Trong nghiên cứu mới này, 32 bệnh nhân được cấy ghép một thiết bị đặc biệt là một con chip siêu nhỏ gắn vào võng mạc, kết hợp với một chiếc kính đeo tích hợp camera. Hệ thống này hoạt động bằng cách thu hình ảnh từ camera, chuyển đổi tín hiệu thành ánh sáng hồng ngoại rồi chiếu lên chip trong mắt. Con chip tiếp nhận ánh sáng hồng ngoại và biến nó thành tín hiệu điện, từ đó kích thích các tế bào võng mạc còn sót lại để hình thành hình ảnh.
Kết quả cho thấy 27 trong số 32 người tham gia có cải thiện thị lực rõ rệt. Trên bảng đo thị lực tiêu chuẩn, họ nhìn rõ hơn trung bình 5 dòng chữ, một bước tiến lớn so với khả năng nhìn gần như bằng không trước đó. Họ có thể đọc được chữ, dù chậm và hạn chế về góc nhìn, hình ảnh chỉ là trắng đen và hơi mờ.
Tuy nhiên, điều khiến công nghệ này trở nên đặc biệt là không phải bệnh nhân nào cũng có thể nhìn rõ ngay sau khi cấy ghép. Quá trình học cách "nhìn lại" bằng công nghệ mới này đòi hỏi huấn luyện kéo dài vài tuần đến vài tháng. Vì hình ảnh từ camera không giống hoàn toàn với tầm nhìn tự nhiên, não bộ cần thời gian để thích nghi với cách tiếp nhận mới.
Các chuyên gia trong ngành đều đồng ý rằng đây không phải là "phép màu" chữa khỏi bệnh thoái hóa điểm vàng, nhưng là một bước tiến thực sự trong phục hồi thị lực cho người mất tế bào cảm quang.
Hiện tại, bệnh thoái hóa điểm vàng chỉ có thể điều trị bằng cách tiêm thuốc pegcetacoplan hoặc avacincaptad trực tiếp vào mắt mỗi 1 - 2 tháng để làm chậm tiến triển bệnh. Những loại thuốc này không thể khôi phục thị lực, mà chỉ khiến tình trạng xấu đi diễn ra chậm hơn. Điều này khiến nhiều bệnh nhân trở nên tuyệt vọng, sẵn sàng chi hàng chục nghìn đô la vào các liệu pháp tế bào gốc chưa được kiểm chứng, mà phần lớn đều vô ích.
Chính vì vậy, khả năng nhìn lại dù chỉ một phần cũng được xem là “kỳ diệu”.
Thiết kế độc đáo và lịch sử phát triển 21 năm
Thiết bị cấy ghép võng mạc này được phát triển bởi giáo sư vật lý Daniel Palanker từ Đại học Stanford. Ông đã bắt đầu nghiên cứu ý tưởng này từ cách đây 21 năm, khi hầu hết các nhóm nghiên cứu khác vẫn còn dùng các thiết bị có dây gắn trực tiếp vào mắt.
Palanker chọn hướng đi khác: phát triển một con chip không dây, mỏng như tờ giấy gói thực phẩm, nhỏ bằng đầu kim, dễ dàng cấy ghép vào võng mạc để thay thế các tế bào đã chết.
Thiết bị ban đầu được phát triển bởi công ty Pháp Pixium Vision, nhưng sau đó công ty này giải thể vào năm 2024. Toàn bộ tài sản công nghệ được mua lại bởi công ty công nghệ y sinh Science Corporation của Mỹ, hiện đang tiến hành thử nghiệm và xin cấp phép để đưa thiết bị này ra thị trường châu Âu và Mỹ.
Đặc biệt, Palanker tiết lộ rằng một phiên bản nâng cấp với độ phân giải cao hơn đã sẵn sàng, và đã thử nghiệm thành công bước đầu trên chuột. Trong tương lai không xa, phiên bản này có thể mang lại tầm nhìn sắc nét hơn nhiều cho người bệnh.
Tất nhiên, như bất kỳ phương pháp can thiệp nào, công nghệ này cũng có những rủi ro. Trong nghiên cứu, 19 người gặp tác dụng phụ như: tăng áp lực trong mắt, rách võng mạc hoặc xuất huyết. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cho biết đa phần đều có thể xử lý và tự hồi phục sau 2 tháng mà không để lại biến chứng nghiêm trọng.
Điểm quan trọng cần lưu ý là thiết bị này chỉ phù hợp cho người bị mất tế bào cảm quang, không áp dụng cho các dạng mù khác như do thần kinh thị giác hoặc chấn thương.
Giống như mọi công nghệ đột phá khác, đây chỉ là bước khởi đầu. Nhưng nó đủ để tạo nên sự khác biệt, không chỉ với mắt người, mà với cả cuộc sống và tinh thần của những người từng nghĩ mình đã “vĩnh viễn mất đi ánh sáng”.
