Chuyên gia cảnh báo các biến chứng sốt xuất huyết với người già có bệnh nền và trẻ nhỏ

Độ tuổi và thể trạng nào cũng có thể bị sốt xuất huyết biến chứng nặng, tuy vậy, người già có bệnh nền và trẻ em là hai đối tượng nguy cơ cao nhất, cần cẩn trọng hơn trong việc phòng tránh và điều trị.

Sốt xuất huyết  là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do 4 tuýp virus sốt xuất huyết là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4 gây ra. Các triệu chứng đầu tiên của bệnh như sốt cao, cơ thể đau nhức, mệt mỏi… thường dễ bị nhầm lẫn với những bệnh lý khác. Sau giai đoạn này, khi hạ sốt, chính là thời điểm hội chứng sốc dengue với những biến chứng nặng thường dễ xảy ra một cách khôn lường và nghiêm trọng, thậm chí có thể gây tử vong.

Chính vì sự nguy hiểm và bất định của tình hình dịch bệnh những năm gần đây, vừa qua, Bộ Y tế đã phê duyệt một loại vắc xin sốt xuất huyết. Đây có thể được coi là một giải pháp tiên tiến, bổ sung cho các biện pháp phòng tránh hiện có, giúp tăng cường tính chủ động và hiệu quả trong công tác phòng chống sốt xuất huyết.

Nhân dịp này, tọa đàm “Phòng chống sốt xuất huyết bền vững: Kết hợp giữa kiểm soát muỗi & tiêm vaccine dự phòng” cũng vừa được báo VietnamPlus tổ chức nhằm giải đáp những thắc mắc liên quan đến sốt xuất huyết. Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia y tế cho biết, đáng quan ngại nhất là nguy cơ biến chứng nặng ở đối tượng người già có bệnh nền và trẻ em.

Vì sao người già và trẻ nhỏ có nguy cơ biến chứng nặng?

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch thường trực Liên chi Hội truyền nhiễm TP HCM, Nguyên Trưởng Khoa Nhiễm – Thần Kinh, Bệnh Viện Nhi Đồng 1 cho biết, từ 2 đến 7 ngày sau khi nhiễm bệnh là thời điểm nguy hiểm nhất. Bệnh nhân có thể sốt cao trên 40°C liên tục, đau hốc mắt, đau nhức cơ xương khớp toàn thân, phát ban… và có thể rơi vào hội chứng sốc dengue.

Theo BS. Khanh,   thường mắc các bệnh nền như tiểu đường , béo phì , tim mạch , hen suyễn … khiến cho hệ miễn dịch bị suy giảm nên đây là đối tượng có nguy cơ cao bị sốt xuất huyết biến chứng nặng.

Hơn nữa, PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó trưởng Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương còn bổ sung một nguyên nhân nữa thường dẫn đến những trường hợp biến chứng nặng khi mắc sốt xuất huyết chính là sự chủ quan.

Gần đây nhất, đầu tháng 6 vừa qua, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương vừa tiếp nhận trường hợp một nữ bệnh nhân 53 tuổi  nhập viện vào ngày thứ 7 mắc sốt xuất huyết. Kết quả thăm khám cho thấy bệnh nhân có nhiều ổ áp xe trong phổi và đồng nhiễm cả vi khuẩn tụ cầu vàng Methicillin (tụ cầu kháng thuốc).

Ngoài tình trạng bội nhiễm, bệnh nhân sốt xuất huyết là người lớn tuổi có bệnh nền còn có nguy cơ bị rối loạn huyết áp, suy đa tạng, xuất huyết đa tạng, thoát huyết tương gây sốc cho hệ tuần hoàn… Nặng nhất là dẫn đến tử vong.

Còn một nhóm đối tượng khác cũng thuộc diện nguy cơ cao chính là  . Thông thường, sau khi mắc sốt xuất huyết, bé sẽ sốt cao, sau đó hạ sốt đi kèm với các triệu chứng như bụng chướng đau, da ẩm lạnh, mệt mỏi, khó thở, đau nhức toàn thân, nôn ói từ 3 lần trở lên trong ngày. Nặng hơn, trẻ có thể bị nôn ra máu, phân lẫn máu, phát ban, chảy máu chân răng, chảy máu mũi. Đây là thời điểm cực kỳ nguy hiểm đối với trẻ.

Vào giữa tháng 4/2024, tuy chưa vào mùa, Bệnh viện Nhi đồng II đã tiếp nhận và cứu sống một bệnh nhi  sinh năm 2020 người Campuchia đang nguy kịch vì sốc dengue vào ngày thứ 3 mắc sốt xuất huyết. Bé nhập viện trong tình trạng sốc kéo dài, sốc mất máu, khó đo mạch huyết áp, suy hô hấp, tổn thương gan thận nặng. Sau 5 ngày điều trị tích cực, bệnh nhi mới có chuyển biến tích cực, cai máy thở và ngưng lọc máu.

Sở dĩ trẻ nhỏ có nguy cơ cao bị sốt xuất huyết biến chứng nặng, nhất là ở trẻ dưới 1 tuổi là vì trẻ không có hệ miễn dịch khỏe mạnh. Ở giai đoạn này, kháng thể thụ động từ mẹ truyền sang con đã giảm bớt, đồng thời, hệ miễn dịch của trẻ cũng chưa được hoàn thiện.

Thêm vào đó, các bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ cũng khá tương đồng với các triệu chứng của sốt xuất huyết nên thường bị nhầm lẫn hoặc khó nhận biết. Hơn nữa, thông thường trẻ sẽ khó giao tiếp cũng như diễn đạt cụ thể tình trạng sức khỏe của mình cho cha mẹ hoặc bác sĩ hiểu để có thể kịp thời chẩn đoán và điều trị.

Theo BS. Khanh, các biến chứng sốt xuất huyết nặng ở trẻ thường thấy là sốc mất máu, thoát huyết tương, rối loạn đông máu, xuất huyết não, suy đa tạng, tổn thương não bộ… Những biến chứng này không chỉ đe dọa tính mạng của trẻ mà còn để lại nhiều di chứng ảnh hưởng sức khỏe của bé.

Ngoài ra, BS. Khanh còn lưu ý thêm phụ nữ mang thai cũng có nguy cơ gặp biến chứng nặng nếu mắc phải bệnh truyền nhiễm này. Bởi, đối với nhóm đối tượng này, các biến chứng nặng của sốt xuất huyết có thể ảnh hưởng tính mạng mẹ và bé hoặc để lại di chứng cho trẻ.

Theo BS. Khanh, đây là những đối tượng cần cảnh giác cao độ, “chú ý kỹ hơn, phát hiện sớm hơn, đi viện nhanh hơn và theo dõi sát hơn”, tránh các hậu quả đáng tiếc do sốt xuất huyết gây ra.

Giảm thiểu sốt xuất huyết biến chứng nặng

Hiện, tính trên phạm vi toàn cầu, châu Á đang phải chịu khoảng 70% gánh nặng do sốt xuất huyết gây ra. Tại nước ta, theo BS. Khanh và BS. Thái, gánh nặng từ những ca sốt xuất huyết biến chứng nặng rất lớn. Tuy tỷ lệ tử vong do sốt xuất huyết ở Việt Nam luôn ở mức thấp, nhưng do thời gian bệnh và phục hồi lâu, lại cần người thân chăm sóc nên mỗi ca sốt xuất huyết biến chứng nặng còn ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế – xã hội. Vì vậy, ngoài việc nâng cao nhận thức phòng chống dịch, mọi người còn cần nỗ lực để giảm thiểu số ca sốt xuất huyết trở nặng.

Đầu tiên, người dân cần chú ý nâng cao sức đề kháng và duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Nhờ đó, bệnh nhân sẽ giảm nguy cơ bị biến chứng nặng cũng như có thể lực tốt hơn để vượt qua và nhanh phục hồi.

Thêm vào đó, cả BS. Thái và Bs. Khanh đều khuyến cáo người dân khi thấy có biểu hiện sốt cao từ 2 ngày trở lên không rõ nguyên do thì nên đến bệnh viện ngay để thăm khám. Sau khi xác định mắc sốt xuất huyết, bệnh nhân phải cảnh giác hơn, nhất là lúc hạ sốt, vì đó chính là thời điểm dễ bị biến chứng nặng nhất.

Trong thời gian mắc sốt xuất huyết , bệnh nhân cũng cần giữ nếp sinh hoạt lành mạnh, điều độ, ưu tiên việc nghỉ ngơi. Ăn uống cũng cần ăn đủ chất, bổ sung nước dừa, nước hoa quả giàu vitamin C và rau xanh; tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, nhiều gia vị, đồ uống có caffein.

Hơn nữa, BS. Thái nhấn mạnh, ngoài việc thực hiện đầy đủ và quyết liệt các biện pháp phòng chống sốt xuất huyết như: diệt vật trung gian truyền bệnh (muỗi vằn), tránh để muỗi đốt, cần bổ sung giải pháp tiên tiến để phòng ngừa chủ động hơn. Còn theo BS. Khanh, vaccine sẽ góp phần giảm thiểu tỷ lệ biến chứng nặng, tử vong do sốt xuất huyết và là một giải pháp chủ động, người dân nên mạnh dạn đón nhận để bảo vệ bản thân tốt hơn.

* Nội dung này được bảo trợ bởi Hội Thầy Thuốc Trẻ Việt Nam