Bụi mịn và khẩu trang: “Cặp đôi hoàn cảnh, chúng mình có nhau” tại các thành phố lớn

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí đang gia tăng tại các đô thị lớn, việc đeo khẩu trang để bảo vệ sức khỏe khỏi tác hại của khói bụi, đặc biệt là bụi mịn, trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Bụi mịn, đặc biệt là bụi pm 2.5, là những hạt siêu nhỏ trong không khí, có kích thước nhỏ hơn 2.5 micromet và dễ dàng xâm nhập vào phổi khi hít thở. Các nguồn gây ra bụi mịn chủ yếu đến từ khí thải giao thông, xây dựng, và hoạt động công nghiệp. Tại Việt Nam, những ngày ô nhiễm không khí cao thường kèm theo mức độ bụi mịn tăng đột biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.

Các nghiên cứu cho thấy, bụi mịn có thể gây ra hàng loạt bệnh lý như viêm phổi, hen suyễn, và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính về tim mạch và hô hấp. Đặc biệt, trẻ em, người già và những người có hệ miễn dịch yếu dễ bị tác động mạnh từ bụi mịn. Điều này khiến việc bảo vệ bản thân bằng khẩu trang khi ra đường trở nên cực kỳ quan trọng, nhất là trong điều kiện giao thông đông đúc và ô nhiễm nặng tại các thành phố lớn.

Một loại bụi thậm chí nhỏ hơn là bụi pm 1.0, tức đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 1 micromet. Loại bụi này được cho là đã xuất hiện ở nước ta vài năm trở lại đây, đặc biệt là ở những ngày nhiệt độ thấp hoặc không khí khô. Đây là loại có thể tấn công vào phế nang, vượt qua vách ngăn khí – máu của người bệnh để đi vào hệ tuần hoàn, ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh và gây ảnh hưởng đến cấu trúc của ADN.

Sau đại dịch COVID-19, nhận thức của người dân về việc bảo vệ sức khỏe qua việc đeo khẩu trang đã tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, phần đông người dân vẫn chỉ đeo khẩu trang khi cảm thấy có bụi bẩn rõ rệt hoặc do thời tiết oi bức, mà chưa nhận thức đầy đủ về những tác hại của ô nhiễm không khí vô hình, đặc biệt là bụi mịn.

Với nhiều người, khẩu trang trở thành “vật bất ly thân”, nhưng đa số cũng chỉ sử dụng khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế thông thường. Theo khảo sát, ít người chú trọng vào việc chọn loại khẩu trang chuyên dụng như N95 hoặc N99 để bảo vệ trước các hạt bụi mịn siêu nhỏ. Trong khi đó, tại các quốc gia phát triển như Hàn Quốc và Nhật Bản, việc đeo khẩu trang không chỉ để chống bụi mà còn trở thành biện pháp bảo vệ sức khỏe toàn diện trước ô nhiễm.

Chọn loại khẩu trang phù hợp là yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo hiệu quả trong việc bảo vệ trước bụi mịn. Khẩu trang y tế thông thường chỉ có tác dụng lọc các hạt lớn, trong khi bụi mịn PM2.5 yêu cầu các loại khẩu trang chuyên dụng như N95 hoặc N99. Những khẩu trang này được thiết kế để lọc ít nhất 95% các hạt bụi siêu nhỏ, bảo vệ đường hô hấp tốt hơn trong môi trường ô nhiễm.

Ngoài ra, việc đeo khẩu trang đúng cách cũng rất quan trọng. Khẩu trang cần che kín cả mũi và miệng, không để hở phần cằm hoặc hai bên má. Khi khẩu trang bị ẩm, nên thay ngay để đảm bảo khả năng lọc bụi và không tái sử dụng khẩu trang y tế sau khi đã đeo một lần. Với khẩu trang vải, người dùng nên giặt sạch và thay đổi thường xuyên để tránh vi khuẩn tích tụ.

Ngoài việc đeo khẩu trang, người dân nên kết hợp các biện pháp khác để giảm thiểu sự tiếp xúc với bụi mịn khi tham gia giao thông. Sử dụng mũ bảo hiểm có kính chắn bụi không chỉ bảo vệ mắt mà còn giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp với khói bụi từ xe cộ và công trình. Nếu có thể, người dân nên tránh di chuyển vào giờ cao điểm hoặc qua những tuyến đường có lưu lượng xe lớn, nơi mức độ ô nhiễm không khí thường cao hơn.

Thay vì sử dụng phương tiện cá nhân, việc lựa chọn các phương tiện giao thông công cộng như xe buýt, tàu điện ngầm cũng là giải pháp tốt để giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp với ô nhiễm không khí. Trong các phương tiện này, người dân được bảo vệ tốt hơn nhờ hệ thống lọc khí và không gian kín. Ngoài ra, trồng cây xanh tại khu vực sinh sống hoặc làm việc cũng giúp cải thiện chất lượng không khí và giảm tác hại của bụi mịn đối với sức khỏe.

Việc đeo khẩu trang khi tham gia giao thông tại các thành phố lớn không chỉ là biện pháp đối phó tạm thời mà còn là giải pháp bảo vệ sức khỏe dài hạn trước ô nhiễm không khí và bụi mịn. Trong bối cảnh ô nhiễm gia tăng, mỗi người cần tự trang bị cho mình những kiến thức cần thiết về các loại khẩu trang, cách đeo đúng, và kết hợp các biện pháp bảo vệ khác để giữ gìn sức khỏe cho bản thân và cộng đồng. Bảo vệ bản thân khỏi ô nhiễm không khí không chỉ là nhiệm vụ cá nhân mà còn góp phần giảm bớt gánh nặng cho hệ thống y tế trong tương lai.

Nguồn tổng hợp