Bếp ăn gia đình là nơi dễ lây nhiễm vi khuẩn Salmonella gây ngộ độc thực phẩm
Sau vụ ngộ độc thực phẩm liên quan đến đồ ăn chế biến sẵn tại TP.HCM, nguy cơ nhiễm khuẩn vẫn có thể xuất hiện ngay trong chính bếp ăn gia đình.
Salmonella là một trong những vi khuẩn có thể âm thầm ẩn mình trong thực phẩm và gây bệnh cho chính thành viên trong gia đình. Việc hiểu đúng về nguy cơ là điều cần thiết để mỗi gia đình bảo vệ sức khỏe trong từng bữa ăn hằng ngày.
Những thành viên gia đình nào dễ bị 'tấn công' bởi Salmonella?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), Salmonella có thể gây bệnh cho bất kỳ ai. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm cao hơn vì khả năng đề kháng với vi khuẩn yếu hoặc bị thay đổi đáng kể.
Ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch vẫn đang trong quá trình hoàn thiện nên khả năng tiêu diệt vi khuẩn xâm nhập thấp hơn người trưởng thành khỏe mạnh.
Bên cạnh đó, trẻ nhỏ cũng là đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh do vi khuẩn đường ruột cao hơn vì các cơ chế bảo vệ chưa vận hành đầy đủ. Thực tế từng ghi nhận trường hợp một bé trai 5 tuổi tại Đồng Nai tử vong sau khi nhiễm vi khuẩn Salmonella liên quan đến việc ăn bánh mì, cho thấy mức độ nguy hiểm của ngộ độc thực phẩm đối với trẻ em.
Người lớn trên 65 tuổi dễ bị Salmonella tấn công do chức năng miễn dịch suy giảm theo thời gian. Các chuyên gia về an toàn thực phẩm ghi nhận rằng ở nhóm tuổi này, khả năng tạo ra phản ứng mạnh với vi khuẩn thấp hơn nên tình trạng nhiễm trùng có thể diễn tiến nặng hơn.
Phụ nữ mang thai cũng thuộc nhóm dễ rơi vào tình trạng nặng hơn khi nhiễm Salmonella. Trong giai đoạn mang thai, mẹ bầu có nhiều thay đổi miễn dịch nhằm bảo vệ thai nhi, điều này khiến cơ thể dễ bị tác nhân gây bệnh tấn công hơn.
Vì sao bếp ăn gia đình có khả năng lây nhiễm vi khuẩn Salmonella cao?
Bếp gia đình vốn là nơi diễn ra nhiều hoạt động nấu bữa ăn cho cả nhà bao gồm: chuẩn bị nguyên liệu, chế biến và bảo quản thực phẩm. nên nếu một bước nhỏ không được lưu ý có thể tạo điều kiện cho Salmonella lây lan. Đặc biệt vi khuẩn Salmonella có thể tồn tại trên bề mặt bàn ghế, dụng cụ nhà bếp.
Một trong những nguyên nhân quan trọng là hiện tượng lây nhiễm chéo. Rau sống và các loại củ quả dễ bị lây nhiễm vi khuẩn thông qua bề mặt dao, thớt hoặc được để chung với những thực phẩm sống như thịt gia cầm hoặc trứng mang Salmonella.
Thêm vào đó, việc lưu trữ, bảo quản thực phẩm không đúng điều kiện cũng thúc đẩy vi khuẩn phát triển. Nhiều gia đình ý thức được nguy cơ ngộ độc thực phẩm nếu thực phẩm không được bảo quản đúng cách, nhưng thực tế lại ít ai nghĩ sự cố đó có thể xảy ra ngay trong nhà mình.
Thói quen tin tưởng vào các phương pháp bảo quản phổ biến như hút chân không khiến nhiều người có cảm giác an toàn tuyệt đối. Hút chân không chỉ làm giảm oxy trong môi trường bảo quản, nhưng Salmonella vẫn có khả năng tồn tại và gây bệnh nếu điều kiện nhiệt độ hoặc quy trình chế biến không đảm bảo.
Điều này có nghĩa rằng nếu thực phẩm sống được hút chân không khi chưa sạch hoặc bị nhiễm Salmonella từ trước, vi khuẩn vẫn có thể phát triển. Bên cạnh đó, nếu gia đình để thực phẩm đã hút chân không ở nhiệt độ phòng quá lâu, hoặc rã đông không đúng cách, nguy cơ nhiễm khuẩn vẫn tăng.
Thói quen dựa vào cảm giác an toàn khi bảo quản thực phẩm, nếu không đi kèm quy trình nấu chín, rửa tay và vệ sinh bề mặt đúng tiêu chuẩn, rất dễ tạo ra kẽ hở cho Salmonella tồn tại trong nhà bếp mà không được phát hiện.
Cuối cùng, thao tác vệ sinh trong bếp thường bị chủ quan: việc rửa tay không đủ thời gian, sử dụng thớt, dao, khăn lau chung cho cả thực phẩm sống và chín. Dùng cùng thớt cho rau và thịt, khăn lau bẩn, để nước thịt sống chảy ra kệ tủ lạnh… gây rủi ro lây nhiễm Salmonella.
Do vậy, để giảm nguy cơ trong nhà bếp, cần chú ý đến từng bước nhỏ: giữ thực phẩm sống và chín tách biệt, vệ sinh dụng cụ và bề mặt thường xuyên, bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh đúng nhiệt độ. Khi mỗi người trong gia đình ý thức việc này thì nhà bếp sẽ trở nên an toàn hơn rất nhiều.
Có thể bạn quan tâm bài viết: 6 loại thực phẩm chứa vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm Salmonella
Những trường hợp gây sốt khi bị ngộ độc thực phẩm do Salmonella
Bên cạnh các triệu chứng quen thuộc như đau bụng, tiêu chảy có thể lẫn máu, buồn nôn và nôn, tình trạng sốt khi nhiễm Salmonella có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn nếu không được theo dõi đúng cách.
Trường hợp 1: Sốt thương hàn
Sốt thương hàn là bệnh nhiễm trùng toàn thân do vi khuẩn Salmonella Typhi hoặc Salmonella Paratyphi gây ra.
Salmonella Typhi là tác nhân gây sốt thương hàn và khác với các chủng Salmonella gây ngộ độc thực phẩm thường thấy. Vi khuẩn này chủ yếu lây qua nước hoặc thực phẩm nhiễm bẩn ở những nơi điều kiện vệ sinh kém.
Nếu không được điều trị bằng kháng sinh phù hợp, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nặng như viêm ruột, xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng ruột. Các chuyên gia cho biết Salmonella Typhi có khả năng lan vào máu và nhiều cơ quan khác trong cơ thể, nên mức độ bệnh nặng hơn rõ rệt so với các chủng Salmonella thường gây tiêu chảy.
Trường hợp 2: Sốt không thương hàn
Nhóm Salmonella không thương hàn gồm nhiều chủng khác nhau, trong đó có Salmonella Enteritidis và Salmonella Typhimurium.
Những vi khuẩn này thường xuất hiện trong các loại thực phẩm quen thuộc như trứng sống, thịt gia cầm, sữa chưa tiệt trùng hoặc rau củ bị nhiễm bẩn. Đây là nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm rất phổ biến trên thế giới.
Người nhiễm thường có sốt nhẹ đến vừa, kèm theo tiêu chảy, đau bụng, nôn ói và mệt mỏi. Các triệu chứng có thể xuất hiện trong khoảng 6 đến 72 giờ sau khi ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn.
Trong phần lớn trường hợp, bệnh sẽ tự cải thiện sau vài ngày. Tuy vậy, trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu như người mang thai có nguy cơ gặp tình trạng nặng hơn, bao gồm mất nước, nhiễm trùng huyết hoặc viêm khớp phản ứng.
Khác với sốt thương hàn, Salmonella không thương hàn chủ yếu gây nhiễm trùng đường tiêu hóa, hiếm khi lan vào máu và thường không gây biến chứng nghiêm trọng ở người khỏe mạnh.
Cách xử lý khi sốt không thương hàn
Khi bị nhiễm Salmonella, cơ thể thường phản ứng bằng sốt để chống lại vi khuẩn. Trong nhiều trường hợp, tình trạng này có thể được xử lý tại nhà, nhưng nếu các triệu chứng kéo dài không dứt hoặc tình trạng diễn biến nặng cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất.
Bù nước và điện giải
Sốt kèm tiêu chảy và nôn khiến cơ thể mất nước rất nhanh. Người bệnh nên uống nhiều nước, ưu tiên dung dịch điện giải dạng oresol pha đúng hướng dẫn. Đây là bước quan trọng để ngăn mất nước và giúp cơ thể hồi phục tốt hơn.
Nghỉ ngơi và ăn thức ăn dễ tiêu
Khi đang sốt, hệ tiêu hóa hoạt động kém hơn. Người bệnh nên ăn cháo loãng hoặc súp, tránh các thực phẩm khó tiêu hóa, sản phẩm từ sữa và đồ ăn nhiều dầu mỡ.
Kiểm soát triệu chứng và sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách
Paracetamol có thể giúp giảm sốt và giảm đau. Tránh dùng nhóm ibuprofen trong lúc đang mất nước vì có thể ảnh hưởng đến chức năng thận. Nếu người bệnh là trẻ em, cần dùng liều phù hợp theo cân nặng và tư vấn của nhân viên y tế.
Không tự ý dùng thuốc chống tiêu chảy
Một số thuốc chống tiêu chảy có thể giữ vi khuẩn ở lại đường ruột lâu hơn, khiến bệnh nặng hơn. Chỉ dùng khi có hướng dẫn từ bác sĩ.
Theo dõi triệu chứng liên tục
Cần đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện:
- Sốt cao liên tục hoặc sốt trên 39°C
- Tiêu chảy kéo dài hơn ba ngày
- Mất nước nghiêm trọng (tiểu ít, khô môi, chóng mặt)
- Phân có máu
- Trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền bị sốt và tiêu chảy
Điều trị kháng sinh chỉ khi thật sự cần thiết
Hầu hết trường hợp nhiễm Salmonella không thương hàn sẽ tự khỏi mà không cần kháng sinh. Kháng sinh chỉ được chỉ định khi có nguy cơ biến chứng hoặc vi khuẩn đã lan vào máu. Việc tự ý dùng kháng sinh có thể làm tăng tình trạng kháng thuốc.
Ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn Salmonella có thể xảy ra ngay trong bữa ăn gia đình nếu thực phẩm không được sơ chế, bảo quản và nấu chín đúng cách. Giữ vệ sinh bếp, chọn nguyên liệu an toàn xử lý và bảo quản thực phẩm đúng cách sẽ giúp mỗi gia đình chủ động hơn trước nguy cơ nhiễm khuẩn.
Tóm lại
1. Những đối tượng nào dễ bị 'tấn công' bởi vi khuẩn Salmonella?
Trẻ em dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch suy yếu vì khả năng đề kháng kém hơn.
2. Vì sao bếp ăn gia đình là nơi dễ bị lây nhiễm vi khuẩn Salmonella?
Do lây nhiễm chéo giữa thực phẩm sống và rau củ quả, vệ sinh bề mặt bếp và dụng cụ nấu ăn chưa đảm bảo, bảo quản thực phẩm sai cách và rửa tay không đúng quy trình.
3. Vi khuẩn Salmonella có thể gây ra những trường hợp sốt nào?
Gây sốt thương hàn (do Salmonella Typhi) và sốt không thương hàn, thường gặp trong ngộ độc thực phẩm.
4. Cách xử lý khi bị sốt không thương hàn do ngộ độc thực phẩm gây ra bởi Salmonella?
Bù nước và điện giải, nghỉ ngơi, ăn thức ăn dễ tiêu, dùng paracetamol để hạ sốt khi cần, tránh tự ý dùng thuốc chống tiêu chảy hoặc kháng sinh và đi đến cơ sở y tế nếu có dấu hiệu nặng.
