Báo chí giải pháp và xã hội hoá giải pháp

Diễn đàn Tổng Biên tập năm 2024 với chủ đề “Báo chí giải pháp – hướng đi cho báo chí truyền thống?” do Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì hồi cuối tháng 9/2024 tại Phan Thiết (Bình Thuận) có một nhận xét thu hút nhiều người làm truyền thông. Ông Lê Quốc Minh – Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam – cho rằng những thông tin tiêu cực dường như trở thành “ADN của báo chí”. Từ câu chuyện đó, bà Sue Le – Giám đốc điều hành Red Communications – cũng có nhiều trăn trở và đi tìm kiến giải cho thực trạng truyền thông thời hiện đại. Doctor247 xin được đăng tải nguyên văn bài viết của bà Sue Le để bạn đọc cùng suy ngẫm.

Những bài viết về thảm kịch đối với con người như thiên tai và xung đột toàn cầu đóng vai trò chủ đạo để kích thích mọi người đọc tin mỗi ngày. Tin tiêu cực có thể đóng vai trò quan trọng là thông tin, cảnh báo, nhưng nó cũng gây tác động có hại với độc giả, như sợ hãi, lo lắng, tức giận, hoài nghi. Hậu quả, độc giả quay lưng với báo chí. Và giải pháp mà các tổng biên tập đưa ra bàn luận để giải quyết tình trạng né tránh tin tức khi niềm tin với truyền thông bị xói mòn là báo chí giải pháp.

Tìm giải pháp thay vì phản ảnh

Báo chí giải pháp (solutions journalism) không phải là mô hình xa lạ. Mô hình này khuyến khích báo chí tập trung vào việc tìm kiếm và truyền tải những giải pháp khả thi đối với các vấn đề xã hội, thay vì chỉ đơn thuần phản ánh hoặc phê phán. Điều này mang đến một cách tiếp cận tích cực, góp phần xây dựng niềm tin vào khả năng thay đổi của xã hội thông qua việc trình bày các ví dụ thực tế và phân tích chuyên sâu.

Tại Việt Nam, báo chí giải pháp đã bắt đầu thu hút sự chú ý, đặc biệt khi các doanh nghiệp, tổ chức phi lợi nhuận và chính phủ ngày càng hướng đến việc tìm kiếm các phương pháp mới để giải quyết vấn đề. Đồng thời, mô hình này cũng là một trong những chiến lược quan trọng trong bối cảnh các phương tiện truyền thông đang dần xã hội hóa, khi báo chí không chỉ đóng vai trò là người đưa tin mà còn là một đối tác đồng hành cùng doanh nghiệp và xã hội trong việc xây dựng giải pháp.

Cụ thể hoá mô hình hợp tác

Cụ thể hơn, nếu đi theo hướng giải pháp, sự kết hợp giữa các PR agency (công ty chiến lược truyền thông) và báo chí trong thời đại số mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ ở việc truyền tải thông tin mà còn giúp tạo ra giá trị xã hội thông qua các chiến dịch, chương trình truyền thông có ý nghĩa. Để đạt được hiệu quả trong việc triển khai báo chí giải pháp, một số mô hình và cách thức hợp tác đáng chú ý đã và đang phát triển tại Việt Nam:

• Mô hình đồng sáng tạo nội dung (Co-creation of content): Báo chí giải pháp đòi hỏi một lượng thông tin sâu sắc và được nghiên cứu kỹ lưỡng. PR agency đóng góp thông tin, dữ liệu thực tế từ hoạt động kinh doanh của mình, kết hợp cùng với đội ngũ nhà báo chuyên nghiệp để tạo ra những bài viết có giá trị thực tiễn và ảnh hưởng rộng lớn. Mô hình này Vinamilk, Unilever hay Coca-Cola đã làm rồi. Trong các chiến dịch truyền thông bảo vệ môi trường, thương hiệu đã hợp tác với các tờ báo lớn để tạo ra loạt bài chuyên sâu về các sáng kiến xanh. Đồng sáng tạo nội dung không chỉ truyền tải thông điệp có giá trị hài hoà các bên mà còn xây dựng hình ảnh thương hiệu bền vững, gắn liền với trách nhiệm xã hội.
• Mô hình báo chí dữ liệu (Data-driven journalism): Báo chí dữ liệu là một phần quan trọng của báo chí giải pháp. Mô hình này yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ từ phía agency và thương hiệu trong việc cung cấp dữ liệu liên quan đến ngành nghề, thị trường, và các vấn đề xã hội mà thương hiệu đang đối mặt. Có thể chia sẻ thông tin từ báo cáo nội bộ, khảo sát, nghiên cứu thị trường để tạo cơ sở cho những bài viết phân tích, điều tra. Tại Việt Nam, việc sử dụng dữ liệu để minh họa cho các vấn đề đang nổi cộm như biến đổi khí hậu, đô thị hóa, hay phát triển bền vững đang được nhiều tờ báo lớn áp dụng. Sự hỗ trợ từ phía agency và thương hiệu cũng giúp báo chí có những bài viết sâu sắc hơn, đồng thời tăng cường sự tương tác với công chúng thông qua các dữ liệu thực tế.
• Toạ đàm và diễn đàn trực tuyến (Online forums and panel discussions): Một trong những phương pháp hiệu quả để triển khai báo chí giải pháp là thông qua các diễn đàn trực tuyến và tọa đàm. Đây là nơi mà các nhà báo, chuyên gia, doanh nghiệp và cộng đồng có thể thảo luận và tìm kiếm các giải pháp cho các vấn đề xã hội. PR agency đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và hỗ trợ cho các sự kiện này, tạo ra không gian để chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận và đưa ra giải pháp cụ thể. Cụ thể hơn, các chương trình tọa đàm trực tuyến về chuyển đổi số, phát triển bền vững hay trách nhiệm xã hội doanh nghiệp được tổ chức bởi các tờ báo uy tín đã thu hút sự tham gia của nhiều thương hiệu lớn. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp và thương hiệu không chỉ quảng bá sản phẩm, dịch vụ mà còn thể hiện vai trò tích cực trong việc góp phần giải quyết các vấn đề xã hội

Xu hướng toàn cầu – Gần gũi địa phương

Báo chí giải pháp không còn là điều mới lạ và đang trở thành một xu hướng toàn cầu, đặc biệt là trong thời đại số khi công chúng ngày càng mong đợi những thông tin có giá trị, thay vì chỉ là các bài viết mang tính thông tin đơn thuần. Ở Việt Nam, xu hướng này cũng không nằm ngoài cuộc khi các thương hiệu và cơ quan truyền thông đều hướng đến việc cung cấp nội dung có tính tương tác và ảnh hưởng lớn đến cộng đồng.

Qua cách thức vận hành, báo chí giải pháp có khả năng tăng cường sự tin tưởng của công chúng đối với các cơ quan truyền thông, đồng thời giúp nâng cao hiệu quả của các chiến dịch truyền thông mà doanh nghiệp triển khai. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh truyền thông số với sự cạnh tranh thông tin ngày càng gay gắt và người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi những nội dung có giá trị thực tiễn và mang tính đổi mới.

Với góc nhìn từ agency, việc triển khai báo chí giải pháp tại Việt Nam là một phương thức hiệu quả trong việc xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững giữa doanh nghiệp, PR agency và báo chí xã hội hóa. Thông qua các mô hình đơn giản như đồng sáng tạo nội dung, hỗ trợ dữ liệu và diễn đàn trực tuyến, báo chí giải pháp không chỉ giúp truyền tải thông tin mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra giá trị xã hội, xây dựng niềm tin và tăng cường sự gắn kết giữa doanh nghiệp và công chúng. Trong thời đại số, việc hợp tác cùng nhau phát triển sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp và cơ quan truyền thông gặt hái được những thành công bền vững.

(Theo Sue Le, Giám đốc điều hành Red Communications)