Biến thể Covid-19 JN.1: Lây nhanh, né miễn dịch và đang tái bùng phát

Sau nhiều tháng tạm lắng, Covid-19 đang có dấu hiệu quay trở lại ở một số quốc gia Đông Nam Á với nguyên nhân chủ yếu đến từ biến thể phụ JN.1 – một dòng virus có khả năng lây lan cao và né tránh hệ miễn dịch hiệu quả hơn so với các chủng trước đó.

JN.1 – Hậu duệ “nguy hiểm” của biến thể Omicron

JN.1 là biến thể phụ của Omicron, phát triển từ dòng BA.2.86 (tên không chính thức là Pirola).

Pirola từng gây chú ý vì mang hàng loạt đột biến, giúp virus lây lan mạnh hơn và tránh được các kháng thể từ vaccine hoặc nhiễm trùng trước đó. JN.1 còn đi xa hơn, với một vài đột biến bổ sung khiến nó dễ dàng vượt qua hàng rào miễn dịch và lây truyền nhanh chóng.

Kể từ khi được phát hiện vào mùa thu 2023, JN.1 nhanh chóng trở thành biến thể trội ở Mỹ vào đầu năm 2024, chiếm hơn 60% số ca nhiễm. Hiện tại, WHO xác nhận đây là biến thể phổ biến nhất trên toàn thế giới.

Triệu chứng phổ biến và thời gian kéo dài

JN.1 có triệu chứng khá giống các biến thể Omicron trước đó, bao gồm:

• Sốt, ớn lạnh;

• Ho khan, không có đờm;

• Khó thở, hụt hơi;

• Mệt mỏi, đau cơ;

• Đau họng, đau đầu;

• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

Các triệu chứng thường xuất hiện sau 2 – 14 ngày kể từ khi nhiễm virus và có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần. Một số trường hợp có thể gặp tình trạng “hậu Covid” kéo dài, dù đã âm tính, với các biểu hiện như mệt mỏi mãn tính, khó tập trung, rối loạn giấc ngủ.

Covid-19 tái bùng phát tại Đông Nam Á

Trong bối cảnh toàn cầu có xu hướng giảm ca mắc, một số nước Đông Nam Á như Thái Lan, Singapore, Malaysia và Indonesia lại đang đối mặt với làn sóng Covid-19 mới – chủ yếu do biến thể JN.1.

Tại Singapore, Bộ Y tế ghi nhận số ca nhiễm tăng gấp đôi trong vòng hai tuần sau Tết Songkran. Các bệnh viện bắt đầu kích hoạt kế hoạch tăng cường giường bệnh và mở rộng khu điều trị hô hấp. Tại Thái Lan, hơn 50% ca mới có kết quả dương tính với JN.1 theo phân tích trình tự gene.

Các xét nghiệm PCR hoặc giải trình tự gene có thể phát hiện chính xác biến thể JN.1, tuy nhiên đây không phải là xét nghiệm phổ thông. Đa số bệnh nhân chỉ cần xét nghiệm nhanh để xác định có nhiễm Covid-19 hay không, sau đó điều trị theo hướng dẫn y tế.

Điều trị hiện nay tập trung vào:

• Giảm triệu chứng (sốt, đau nhức, ho) bằng paracetamol, ibuprofen hoặc naproxen.

• Nghỉ ngơi, bổ sung nước, dinh dưỡng.

• Với người có nguy cơ cao (người lớn tuổi, người có bệnh nền, phụ nữ mang thai…), bác sĩ có thể kê thuốc kháng virus để giảm khả năng nhập viện và tử vong. Việc dùng thuốc cần thực hiện sớm – trong vòng 5 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng.

Không chủ quan nhưng cũng không hoảng loạn

Dù JN.1 có khả năng né miễn dịch một phần và lây lan nhanh, các chuyên gia nhấn mạnh rằng nguy cơ gây bệnh nặng của biến thể này được đánh giá là thấp so với Delta hay Omicron ban đầu. Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến về số lượng ca mắc vẫn có thể gây áp lực lớn lên hệ thống y tế nếu không được kiểm soát tốt.

Việc tiêm nhắc lại vaccine COVID-19, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao, được khuyến cáo tiếp tục thực hiện trong năm 2024 – 2025. Song song đó, người dân nên duy trì các thói quen phòng dịch: đeo khẩu trang nơi đông người, rửa tay thường xuyên, tự cách ly nếu có triệu chứng nghi nhiễm.