Tương lai cúm gia cầm: Không phải từ gia cầm, mà là từ mèo?

Trong bối cảnh thế giới vẫn chưa hoàn toàn hồi phục sau đại dịch Covid-19, một mối đe dọa mới âm thầm đang nổi lên, cúm gia cầm lây từ những người bạn bốn chân tưởng chừng vô hại: mèo.

Cúm gia cầm – không chỉ là chuyện của gia cầm

Một nghiên cứu mới từ Đại học Maryland (Mỹ) cảnh báo rằng số ca nhiễm cúm gia cầm H5N1 ở mèo đang tăng đột biến, nhưng lại chưa được giám sát đầy đủ. Điều này tiềm ẩn nguy cơ virus lây lan sang người và thậm chí có thể châm ngòi cho một đại dịch mới trong tương lai.

H5N1 là một chủng cúm gia cầm có độc lực cao, từng khiến hàng triệu gia cầm bị tiêu hủy tại các trang trại ở Mỹ và nhiều quốc gia khác. Nếu bạn để ý tin tức giá của các loại trứng tại Mỹ tăng phi mã thì đây chính là nguyên nhân.

Tuy nhiên, ít ai để ý rằng mèo cũng là nạn nhân dễ tổn thương – và có khả năng trở thành vật trung gian nguy hiểm.

Theo phân tích từ các tài liệu khoa học trong giai đoạn 2004 – 2024, các nhà nghiên cứu ghi nhận 607 ca mèo nhiễm cúm gia cầm tại 18 quốc gia, trong đó có tới 302 ca tử vong. Đáng lo ngại hơn, số lượng ca bệnh tăng vọt chỉ trong năm 2023 – 2024, đặc biệt ở các mèo nuôi trong nhà.

Phần lớn các trường hợp nhiễm và tử vong liên quan đến biến thể H5N1 clade 2.3.4.4b – một dòng virus có tỷ lệ tử vong tới 90% trong số liệu hiện có.

Lỗ hổng giám sát đối với mèo

Các nhà nghiên cứu lo ngại rằng con số thực tế còn cao hơn rất nhiều do thiếu xét nghiệm và giám sát chủ động trong cộng đồng nuôi thú cưng.

“Cúm gia cầm cực kỳ nguy hiểm với mèo. Chúng ta cần hiểu rõ mức độ lây lan để đánh giá đúng nguy cơ ‘tràn lan’ sang người,” Kristen Coleman, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm đường không khí, nhận định.

Hiện vẫn chưa có bằng chứng cụ thể về việc virus lây từ mèo sang người với chủng H5N1 mới, nhưng các nhà khoa học nhắc lại sự kiện năm 2016, khi một chủng cúm khác từng lây từ mèo sang người tại các trung tâm chăm sóc động vật ở New York.

Và điều đáng sợ là: virus cúm có thể đột biến rất nhanh. Việc nó lây từ người sang người chỉ còn cách vài đột biến gene.

Ai đang có nguy cơ cao?

Theo các chuyên gia, những đối tượng dễ tiếp xúc và nhiễm virus từ mèo gồm:

• Chủ nuôi ở trang trại, đặc biệt là mèo thả rông

• Bác sĩ thú y, nhân viên cứu hộ động vật, người làm việc tại sở thú

• Người nuôi mèo ăn sống, thịt tươi, sữa bò chưa tiệt trùng

Thói quen săn bắt của mèo cũng là yếu tố khiến chúng dễ trở thành “cầu nối” cho virus từ chim hoang dã sang vật nuôi và con người. Một con mèo thả rông có thể săn tới 186 con mồi mỗi năm – điều này không chỉ ảnh hưởng đa dạng sinh học mà còn làm gia tăng nguy cơ lan truyền virus.

Bên cạnh các lý do như bảo vệ động vật hoang dã hay giảm chi phí thú y, nghiên cứu lần này cung cấp thêm một lý do mạnh mẽ khác để nuôi mèo trong nhà: giảm thiểu nguy cơ lây lan cúm gia cầm và các virus nguy hiểm khác.

“Chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu tỷ lệ nhiễm cúm độc lực cao ở những quần thể mèo nguy cơ cao, như mèo sống trong chuồng bò sữa,” đồng tác giả Ian Bemis cho biết.

Không phải mọi mối đe dọa dịch bệnh đều bắt đầu từ những điều to lớn. Đôi khi, sự thiếu cảnh giác trước những dấu hiệu nhỏ nhất – như một con mèo bị sốt hoặc bỏ ăn – lại có thể là mắt xích trong chuỗi lây lan toàn cầu.

Giám sát chặt chẽ, cảnh báo kịp thời và thay đổi thói quen nuôi mèo là điều cấp thiết – không chỉ để bảo vệ thú cưng mà còn để bảo vệ chính chúng ta.

Theo Oxford Academic