Cảnh báo hành vi ‘giường chiếu’ phổ biến có thể dẫn đến chứng mất trí nhớ

Các nhà khoa học cảnh báo rằng virus HSV-1 có thể di chuyển đến não trong lúc ‘giường chiếu’, đặc biệt thông qua miệng.

Nguy cơ mất trí nhớ từ chuyện ‘giường chiếu’

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng con người có thể nhiễm virus herpes simplex loại 1 (HSV-1) qua đường mũi, tạo ra một con đường nguy hiểm dẫn trực tiếp đến não. Về lý thuyết, nhiễm trùng này có thể gây viêm nhiễm và dẫn đến các biến chứng như tổn thương não và chứng mất trí nhớ (dementia).

Giáo sư Deepak Shukla, nhà nghiên cứu tại Đại học Chicago nói với DailyMail rằng con đường lây nhiễm này có thể xảy ra ngay trong phòng ngủ. Ông giải thích bất kỳ tư thế nào khiến mũi của ai đó tiếp xúc với các hạt virus HSV-1 từ người đang mang virus và trong giai đoạn lây nhiễm đều là một nguy cơ.

Hiện nay, gần bốn tỷ người trên thế giới mang virus HSV-1 – nguyên nhân chính gây ra bệnh mụn rộp miệng (oral herpes).

Cách lây truyền phổ biến nhất là khi tiếp xúc trực tiếp với vết loét hoạt động của người nhiễm bệnh. Với những người bị herpes miệng, thường xuất hiện dưới dạng mụn rộp quanh môi, virus có thể lây qua tiếp xúc với vết loét lạnh hoặc nước bọt khi họ đang trong giai đoạn phát tán virus.

Tuy nhiên, HSV-1 cũng có thể gây bệnh herpes sinh dục, nghĩa là một người mang virus có thể lây nhiễm cho bạn tình trong quá trình ‘âu yếm’ bằng miệng.

HSV-1 có thể tồn tại trong cơ thể suốt đời và gây ra mụn rộp định kỳ. Tuy nhiên, khi virus này di chuyển đến não, nó có thể gây viêm não hoặc đóng vai trò trong sự phát triển của các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer.

Cơ chế nguy hiểm khi virus xâm nhập

Lần đầu tiên, trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí mBio, Giáo sư Shukla tiết lộ rằng một loại enzyme quan trọng trong cơ thể con người có thể khiến nhiễm trùng HSV-1 qua đường mũi trở nên đặc biệt nguy hiểm đối với não bộ.

Loại enzyme này có tên là heparanase (HPSE), và các thí nghiệm cho thấy nó có thể đóng vai trò quan trọng trong việc khuếch đại tình trạng viêm và gây tổn thương não lâu dài sau khi HSV-1 xâm nhập qua đường mũi.

HPSE là một enzyme bình thường trong cơ thể người và các loài động vật có vú khác, giúp phân hủy các phân tử đường có chức năng hỗ trợ cấu trúc tế bào. Thông thường, HPSE hoạt động như một “đội dọn dẹp”, loại bỏ các tế bào bị tổn thương để cơ thể có thể tái tạo mô.

Tuy nhiên, khi nhiễm HSV-1, virus herpes có thể “chiếm đoạt” enzyme này và khiến nó tạo ra quá nhiều phản ứng viêm.

Đối với phần lớn những người mang HSV-1 và chỉ bị mụn rộp miệng thỉnh thoảng, nguy cơ không quá đáng lo ngại. Nhưng nếu virus này xâm nhập vào não, nó có thể gây ra viêm não (encephalitis) – một tình trạng nguy hiểm, hoặc nằm im lặng trong não và có thể góp phần gây ra các bệnh như Alzheimer sau này.

Nhìn chung, trường hợp HSV-1 gây viêm não herpes (HSE) vẫn còn hiếm, chỉ xuất hiện từ 2-4 ca trên mỗi triệu người nhiễm virus. Tuy nhiên, Giáo sư Shukla tin rằng số ca nhiễm herpes qua đường mũi chưa được báo cáo thực tế có thể cao hơn rất nhiều.

Thí nghiệm trên chuột

Trong nghiên cứu, nhóm của ông đã thử nghiệm trên chuột bằng cách nhỏ HSV-1 vào mũi chúng. Kết quả cho thấy những con chuột có mức HPSE bình thường bị nhiễm herpes nặng hơn, chết nhanh hơn và có các triệu chứng nghiêm trọng như sưng mũi và khó thở.

Khám nghiệm cho thấy những con chuột này có nhiều tế bào chết hơn trong não, mức độ viêm cao hơn và số lượng lớn các tế bào miễn dịch (microglia) trong hành khứu giác – trung tâm xử lý mùi và cũng là con đường HSV-1 xâm nhập vào não từ mũi.

Những con chuột bị nhiễm HSV-1 cũng biểu hiện các vấn đề về hành vi: suy giảm trí nhớ, tăng mức độ lo âu và mất thăng bằng khi đi lại. Những triệu chứng này xuất hiện chỉ trong vòng chưa đầy 6 tháng.

Ngược lại, khi nhóm nghiên cứu thực hiện các thí nghiệm trên những con chuột đã được biến đổi gen để giảm mức HPSE, virus gây ra ít tổn thương hơn đáng kể trong não.

Điều này cho thấy rằng HSV-1 sử dụng enzyme HPSE để thúc đẩy quá trình viêm có hại, và khi quá trình này diễn ra trong não, nó có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho người mang virus. Tệ hơn nữa, hiện vẫn chưa có cách chữa khỏi HSV-1 hay HSV-2 (nguyên nhân chính gây herpes sinh dục qua đường tình dục).

Về tác động của phát hiện này đối với con người, Giáo sư Shukla cho rằng triệu chứng của những người nhiễm herpes qua đường mũi có thể khác nhau, tùy thuộc vào hệ miễn dịch của mỗi người và mức độ tái phát của virus.

“Phát hiện của chúng tôi là một lời cảnh báo rằng nếu không được kiểm soát, virus herpes có thể gây ra những bất thường hành vi nghiêm trọng, vấn đề vận động và suy giảm khả năng phối hợp theo thời gian,” Giáo sư Shukla cảnh báo.