Từ nhỏ đến lớn không dị ứng đồ ăn, nhưng Tết này cũng đừng chủ quan!

Bạn có biết rằng dù ở bất kỳ độ tuổi nào, bạn cũng có thể phát triển một chứng dị ứng với bất kể mọi loại thực phẩm, kể cả khi bạn đã từng ăn loại thực phẩm đó trước đây mà không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào.

Mặc dù chứng không dung nạp và dị ứng thực phẩm thường phổ biến hơn ở trẻ em, ví dụ như ở Úc, tỉ lệ này lên đến 10% trẻ em bị mắc. Một nghiên cứu trên 40.000 người trưởng thành ở Mỹ cho thấy gần một nửa số người đang sống chung với dị ứng đã phát triển tình trạng này sau 18 tuổi.

Vì sao chỉ một số người phát triển dị ứng vẫn là điều chưa được lý giải rõ ràng. Do đó, việc nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng, bao gồm cả nguy cơ dị ứng đe dọa tính mạng, vô cùng quan trọng.

Dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch của bạn phản ứng quá mức với một chất thường vô hại như thực phẩm, phấn hoa hoặc mạt bụi, và hệ miễn dịch coi đó là mối đe dọa. Phản ứng này thường biểu hiện qua triệu chứng nổi mề đay, sưng phù hoặc khó thở.

Tôi có thể phát triển dị ứng khi đã trưởng thành không?

Hoàn toàn có thể. Khi bạn lớn tuổi, một số nhà nghiên cứu cho rằng hệ miễn dịch có xu hướng suy giảm tự nhiên, và đó có thể là lý do bạn bỗng gặp khó khăn với ly sữa lắc hoặc ngứa ngáy sau khi ăn món cá nướng.

Những sự kiện trong đời như mang thai hoặc mắc bệnh lý nào đó cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bạn dễ có phản ứng với thực phẩm trước đây không gây vấn đề. Một số giả thuyết khác gợi ý rằng việc ít tiếp xúc với chất gây dị ứng thời thơ ấu cũng có thể dẫn đến phản ứng dị ứng khi trưởng thành.

Nếu triệu chứng của bạn chủ yếu liên quan đến tiêu hóa (như đau bụng, đầy hơi, xì hơi) vài giờ sau khi ăn, có thể bạn đang bị không dung nạp. Tương tự như hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa cũng chịu ảnh hưởng theo thời gian, dẫn đến nguy cơ phát sinh không dung nạp thực phẩm ở giai đoạn muộn.

Không dung nạp thực phẩm thường không đe dọa tính mạng và hầu hết có tính phụ thuộc liều lượng, nghĩa là bạn có thể “nạp” một lượng nhất định mà không bị phản ứng mạnh, nhờ đó vẫn thưởng thức được món ăn. Một số chứng không dung nạp thường gặp ở người lớn bao gồm không dung nạp lactose (có đến 70% dân số thế giới gặp triệu chứng rối loạn tiêu hóa khi dùng sữa và sản phẩm từ sữa) và không dung nạp gluten.

Dấu hiệu nhận biết bản thân đang mắc dị ứng

Không giống không dung nạp, dị ứng có thể rất nghiêm trọng. Triệu chứng liên quan đến phản ứng của hệ miễn dịch sau khi ăn hoặc tiếp xúc với chất gây dị ứng. Thông thường, các dấu hiệu sẽ xuất hiện nhanh chóng từ 20 phút đến 2 giờ. Có thể chúng ban đầu chỉ hơi nhẹ, nhưng tiến triển rất nhanh.

Những phản ứng nguy hiểm nhất – sốc phản vệ – liên quan đến hệ hô hấp và tim mạch, cần cấp cứu ngay.

• Triệu chứng nhẹ đến trung bình có thể gồm:
  • Nổi mề đay (hives)
  • Sưng mặt và mắt
  • Ngứa ran trong miệng
• Triệu chứng nặng (phản vệ) có thể gồm:
  • Khó thở
  • Sưng hoặc thắt chặt cổ họng
  • Sưng lưỡi
  • Hoa mắt, chóng mặt dai dẳng (trẻ nhỏ có thể tái nhợt và lả đi)

Ở người lớn, các phản ứng phổ biến nhất thường xảy ra với cá, hải sản có vỏ (tôm, cua, sò, hến), đậu phộng và các loại hạt cây.

Khả năng phát triển dị ứng thực phẩm ở tuổi trưởng thành có thể tăng nếu bạn đã bị dị ứng với thứ gì đó khác trong họ dị nguyên (allergen) tương tự, ví dụ như phấn hoa. Người ta gọi đây là hiện tượng dị ứng chéo (Oral Allergy Syndrome), khi một số loại trái cây và rau củ nhất định có thể gây ngứa miệng do hệ miễn dịch “nhận diện” các protein trong thực phẩm giống protein phấn hoa.

Tôi nên làm gì khi nghi ngờ mình bị dị ứng?

Nếu nghĩ rằng mình có thể bị dị ứng thực phẩm, bạn nên đến cơ sở y tế ngay để gặp bác sĩ nhằm được kiểm tra kỹ hơn. Từ đó, bạn có thể được giới thiệu đến chuyên gia về dị ứng để đánh giá và chẩn đoán chính xác. Bác sĩ đa khoa cũng có thể giới thiệu bạn đến chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm để giúp lập kế hoạch ăn uống, đảm bảo bạn vẫn nhận đầy đủ dinh dưỡng dù phải tránh một số thực phẩm.