Đột quỵ đang gia tăng và đây là nguyên nhân chính

Đột quỵ không còn là bệnh của người già nữa. Ngày càng nhiều người trẻ mắc bệnh, và số ca đột quỵ trên toàn thế giới đang tăng lên nhanh chóng. Tuy nhiên, điều may mắn là nguyên nhân chính hoàn toàn có thể kiểm soát được – đó là huyết áp cao.

Đột quỵ ngày càng trẻ hóa

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) báo cáo rằng từ năm 2011 đến 2022, tỷ lệ người sống sót sau đột quỵ ở Mỹ đã tăng gần 8%. Dù trước đây tình trạng này chủ yếu xảy ra ở người lớn tuổi, nhưng giờ đây người trẻ cũng đối mặt với nguy cơ cao hơn. CDC ghi nhận tỷ lệ tử vong do đột quỵ ở người từ 45-64 tuổi tăng 7% trong giai đoạn 2013-2019 và tăng thêm 12% sau đó đến 2021.

Một nghiên cứu trên The Lancet Neurology chỉ ra rằng số người trên thế giới sống sót sau đột quỵ đã tăng lên, trong khi tỷ lệ đột quỵ ở người trên 70 tuổi không thay đổi, nhưng lại tăng ở người dưới 55 tuổi. Omoye Imoisili, chuyên gia nội khoa, khẳng định: “Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.”

Những ai có nguy cơ cao?

Hiện nay, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba trên thế giới, chỉ sau bệnh tim và COVID-19. Tỷ lệ cao nhất ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, nhưng ngay cả ở Mỹ và các nước phát triển, tình trạng này cũng gia tăng ở người trẻ.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đột quỵ chính là huyết áp cao – chiếm hơn một nửa số ca mắc trên toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều người không biết mình bị huyết áp cao. Một nghiên cứu cho thấy hơn 50% người Mỹ bị cao huyết áp không được chẩn đoán, trong đó có tới 93% ở độ tuổi 18-44.

Điều tích cực là huyết áp có thể được kiểm soát dễ dàng. “Chỉ cần đo huyết áp thường xuyên và giữ dưới mức 120/80 bằng cách điều chỉnh lối sống hoặc dùng thuốc,” theo Matthew Schrag từ Trung tâm Y tế Vanderbilt. “Bạn có thể mua máy đo huyết áp với giá chưa tới 500 nghìn đồng và tự kiểm tra tại nhà.”

Tại sao đột quỵ ngày càng phổ biến?

Nghiên cứu của CDC cho thấy số người từng bị đột quỵ tăng từ 2,7% trong giai đoạn 2011-2013 lên 2,9% vào 2022. Đặc biệt, tỷ lệ này tăng mạnh nhất ở nhóm tuổi 45-64 và cũng tăng ở người từ 18-44 tuổi.

Béo phì và huyết áp cao là những nguyên nhân chính. Theo CDC, tỷ lệ béo phì tăng mạnh trong 10 năm qua, đặc biệt ở các bang miền Nam nước Mỹ, nơi tỷ lệ đột quỵ cũng cao hơn. Ngoài ra, dịch opioid – vốn gây khủng hoảng tại các bang như Ohio và Tennessee – cũng góp phần gia tăng tình trạng này.

Biến đổi khí hậu cũng là một yếu tố tiềm ẩn. Nhiệt độ cao và ô nhiễm không khí đều có liên quan đến nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy thời tiết lạnh còn làm tăng nguy cơ nhiều hơn thời tiết nóng.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

“Giảm huyết áp ngay hôm nay sẽ giúp giảm số ca đột quỵ trong tương lai,” theo Valery Feigin, nhà nghiên cứu từ Đại học Auckland. “Phần lớn các ca đột quỵ đều có thể phòng tránh được.”

Thay đổi lối sống là cách tốt nhất để ngăn ngừa đột quỵ. “Ăn nhạt hơn, giảm thực phẩm chế biến sẵn, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc và hạn chế rượu bia,” Feigin khuyến nghị. “Các yếu tố như cân nặng, huyết áp và lối sống đều liên kết với nhau – bạn thay đổi một yếu tố, các yếu tố khác cũng sẽ được cải thiện theo.”

Nhận biết sớm các dấu hiệu cũng rất quan trọng. “Phát hiện sớm có thể cứu sống bạn,” bác sĩ Imoisili nhấn mạnh. Hãy nhớ quy tắc FAST:

• Face (Khuôn mặt): Mặt có dấu hiệu xệ một bên.
• Arms (Cánh tay): Tay yếu hoặc không thể nâng lên.
• Speech (Lời nói): Nói lắp hoặc khó hiểu.
• Time (Thời gian): Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào, cần gọi cấp cứu ngay.

Chúng ta có thể làm gì?

Đột quỵ và bệnh tim mạch không phải là điều tất yếu của cuộc sống. “Chúng ta hoàn toàn có thể giảm nguy cơ bằng cách hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình và điều chỉnh lối sống,” Richard Temes từ Northwell Health khẳng định.

Những thay đổi nhỏ hôm nay có thể mang lại khác biệt lớn trong tương lai. Hãy bắt đầu từ việc kiểm tra huyết áp, ăn uống lành mạnh và duy trì thói quen vận động để bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân.

Đọc thêm tại đây: Strokes are on the rise—and these are the reasons why