Khuyến cáo về an toàn thực phẩm hỗ trợ người dân vùng bão lũ

Trong bối cảnh cơn bão số 3 cùng hoàn lưu sau bão đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng tại nhiều tỉnh miền Bắc, vấn đề cung cấp lương thực thực phẩm cho người dân vùng lũ lụt trở thành một trong những nhiệm vụ cấp bách. Nhiều địa phương đã tổ chức các hoạt động cứu trợ, huy động nguồn lực từ cộng đồng để gửi đồ ăn, thực phẩm thiết yếu tới đồng bào. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thực phẩm tự chế biến, hút chân không để gửi đến vùng lũ vẫn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm, có thể gây ngộ độc cho người sử dụng.

Chị Nguyễn Thị Hường (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) chia sẻ rằng từ ngày 10/9, cư dân chung cư đã họp bàn và chuẩn bị gửi đồ ăn cứu trợ cho người dân vùng lũ. Ban đầu, mọi người dự tính mua mì tôm và nước uống. Tuy nhiên, với tình hình mất điện kéo dài tại các vùng bị ngập lụt, mì tôm không phải là lựa chọn khả thi. Thay vào đó, nhóm cư dân đã quyết định chuyển sang làm cơm nắm, đồ xôi, muối vừng, ruốc để có thể ăn kèm. Các suất ăn được chế biến kỹ lưỡng, để nguội, gói bằng màng bọc thực phẩm và hút chân không nhằm đảm bảo an toàn trước khi vận chuyển. Toàn bộ thực phẩm được chuyển ngay trong đêm đến vùng lũ, đảm bảo phần lớn suất ăn còn giữ được độ tươi ngon, ngày hôm sau cơm vẫn còn mềm.

Không chỉ ở Hà Nội, tại nhiều địa phương như Sơn La, Nghệ An, người dân cũng đã nhanh chóng tập trung gói hàng nghìn chiếc bánh chưng, giò chả, thịt kho và cá khô, rồi hút chân không để gửi đến vùng bão lũ. Bánh chưng được đánh giá cao bởi tính tiện lợi, vừa đủ no với thành phần gạo và thịt, lại dễ dàng bảo quản từ 5 đến 7 ngày. Tuy nhiên, tại một số nơi khác, do điều kiện vận chuyển khó khăn, thực phẩm như bánh mì, bánh bao và trứng bị giữ lại lâu trước khi được cấp phát, làm tăng nguy cơ mất an toàn thực phẩm.

Theo khuyến cáo từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) ngày 14/9, các loại thực phẩm tự sản xuất như bánh chưng, bánh mì, cơm nắm dù được hút chân không vẫn có nguy cơ gây ngộ độc do nhiễm vi khuẩn. Đặc biệt, các sản phẩm đóng gói chân không không đảm bảo quy trình vệ sinh, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum – một loại vi khuẩn yếm khí có độc tính cực mạnh, có thể gây tử vong chỉ với một lượng rất nhỏ. Đã có nhiều trường hợp tử vong do ngộ độc Clostridium botulinum được ghi nhận tại Việt Nam trong thời gian qua.

Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người dân và các tổ chức khi cung cấp thực phẩm hỗ trợ vùng bão lũ cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

Lựa chọn sản phẩm phù hợp:
- Nên ưu tiên lựa chọn các loại thực phẩm có bao gói sẵn, hạn sử dụng lâu dài, dễ bảo quản trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như lương khô, mì ăn liền, thực phẩm đóng hộp, xúc xích tiệt trùng và nước uống đóng chai. Các loại thực phẩm này thường được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và có thời gian bảo quản dài ngày, đảm bảo chất lượng khi đến tay người nhận.
- Trong trường hợp sử dụng thực phẩm tự chế biến, người dân cần lựa chọn các loại thực phẩm khô như cá khô, thịt khô và sản phẩm hút chân không đã qua kiểm định. Đối với các loại bánh truyền thống như bánh chưng, bánh tét, sau khi vớt ra cần để khô ráo, ép nước kỹ lưỡng và chỉ tiến hành hút chân không khi bánh đã nguội hoàn toàn.
- Cần ghi rõ ngày sản xuất và đóng gói trên mỗi sản phẩm để đơn vị vận chuyển và cấp phát có thể sắp xếp thời gian phù hợp, tránh việc thực phẩm bị hỏng trước khi đến tay người dân. Đối với các sản phẩm tự chế biến, chỉ nên sử dụng cho các khu vực gần với thời gian di chuyển ngắn, nhằm đảm bảo thực phẩm vẫn an toàn khi đến nơi.
Quy trình cấp phát và sử dụng thực phẩm:
- Người tham gia cấp phát thực phẩm cần đặc biệt chú ý bao gói kỹ càng, tránh để thực phẩm bị ngấm nước mưa hoặc ngập trong nước lũ, bùn đất. Đối với các loại thực phẩm tự chế biến có thời hạn sử dụng ngắn, phải đảm bảo thời gian vận chuyển nhanh chóng, tránh để thực phẩm biến chất, ôi thiu hoặc mốc hỏng.
- Khi nhận được thực phẩm, người dân cần kiểm tra bao bì kỹ lưỡng trước khi sử dụng. Nếu thấy các dấu hiệu bất thường như bao bì bị phồng, biến dạng, hoen gỉ, hoặc thực phẩm có mùi vị và màu sắc lạ thì tuyệt đối không nên sử dụng. Đặc biệt, đối với thực phẩm đóng hộp, nếu mở ra có tiếng “xì” hoặc mùi lạ, thì cũng cần loại bỏ ngay.
- Thực phẩm hút chân không nếu xuất hiện các bóng khí hoặc màng bọc căng phồng bất thường, khi mở ra thấy thực phẩm bị nhớt, mốc hoặc có mùi vị khác thường, thì không được sử dụng. Trong mọi trường hợp, nên hỏi kỹ người phát thực phẩm về thời gian sản xuất và đóng gói để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Các địa phương nhận cứu trợ cần lưu ý:

Phải bố trí lực lượng tiếp nhận và cấp phát thực phẩm nhanh chóng, tránh tình trạng thực phẩm bị lưu trữ quá lâu. Đồng thời, cần tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt trong bối cảnh khó khăn do mưa lũ và thiên tai gây ra. Việc này không chỉ giúp người dân duy trì sức khỏe trong thời gian bị cô lập, mà còn góp phần ngăn ngừa nguy cơ bùng phát các bệnh liên quan đến ngộ độc thực phẩm trong và sau lũ.