7 đột phá y học đầy triển vọng trong năm 2024

Năm 2024 chứng kiến hàng loạt tiến bộ đột phá đáng kinh ngạc trong lĩnh vực y học và sức khỏe. Từ việc ghép thận từ lợn sang người đến phát triển xét nghiệm máu chẩn đoán Alzheimer, các phát minh này không chỉ mở ra hy vọng mới mà còn đặt nền móng cho tương lai của y học. Dưới đây là 7 đột phá y học nổi bật nhất trong năm qua:

1. Thuốc tránh thai không kê đơn

Lần đầu tiên, một loại thuốc tránh thai được cung cấp tại Mỹ mà không cần kê đơn. Thuốc này mang tên Opill, được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt năm 2023 và hiện đã có sẵn cho mọi đối tượng, bất kể độ tuổi hay bảo hiểm y tế.
Không giống với các thuốc tránh thai thông thường chứa cả estrogen và progesterone, Opill chỉ chứa progestin – một dạng tổng hợp của progesterone. Loại thuốc này ít gây tác dụng phụ hơn và an toàn cho những người có tiền sử huyết áp cao, đông máu hoặc đang cho con bú.

2. Van tim thay thế có khả năng tự phát triển

Các bác sĩ đã thực hiện ca ghép van tim đặc biệt, mang lại hy vọng cho trẻ sơ sinh với van tim bị lỗi. Trong ca phẫu thuật này, các bác sĩ sử dụng van tim từ một em bé khác với van tim hoạt động tốt. Những van này tiếp tục phát triển và tự sửa chữa giống như một trái tim tự nhiên, giúp loại bỏ sự phụ thuộc vào thuốc chống đông máu hoặc các lần phẫu thuật thay thế sau này.

3. Đột phá ghép nội tạng từ lợn sang người

Năm 2024 chứng kiến bước tiến mới trong việc ghép nội tạng từ lợn sang người. Các bác sĩ ở Boston đã cấy ghép thành công một quả thận từ lợn đã được chỉnh sửa gen vào cơ thể một người đàn ông 62 tuổi.
Những cải tiến trong chỉnh sửa gen đã giúp loại bỏ các gen có hại và bổ sung các gen phù hợp từ người để giảm nguy cơ từ chối ghép. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức để biến ghép nội tạng liên loài này trở nên phổ biến, đặc biệt là việc ngăn ngừa quá trình đào thải khác biệt so với nội tạng từ người hiến.

4. Xét nghiệm máu phát hiện Alzheimer

Các nhà khoa học Thụy Điển đã phát triển một xét nghiệm máu có thể chẩn đoán bệnh Alzheimer với độ chính xác 90%. Xét nghiệm PrecivityAD2 đo các chỉ số sinh học quan trọng của Alzheimer trong máu, giúp mở rộng khả năng tiếp cận chẩn đoán và điều trị sớm hơn. Tuy nhiên, xét nghiệm này vẫn đang chờ FDA phê duyệt và chưa được bảo hiểm chi trả.

5. Vaccine kết hợp phòng cả Covid-19 lẫn cúm

Một loại vaccine RNA kết hợp bảo vệ cả COVID-19 và cúm có thể sẽ được ra mắt vào năm 2025. Các thử nghiệm của Moderna cho thấy loại vắc-xin này có phản ứng miễn dịch tốt hơn so với tiêm từng loại riêng biệt. Ngoài ra, FDA cũng đã phê duyệt bộ xét nghiệm nhanh có thể phát hiện cả Covid-19 và cúm A/B từ mẫu dịch mũi chỉ trong 15 phút.

6. Hiểu rõ hơn về nguyên nhân phụ nữ dễ mắc bệnh tự miễn

Các bệnh tự miễn như lupus và viêm khớp dạng thấp thường xảy ra ở phụ nữ, chiếm hơn 78% tổng số ca. Nghiên cứu mới cho thấy, một cơ chế bất thường trong việc “vô hiệu hóa” nhiễm sắc thể X thứ hai ở phụ nữ có thể là nguyên nhân. Phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới về sự khác biệt giới tính trong bệnh tự miễn, mặc dù cần thêm thời gian để xác định ý nghĩa lâm sàng.

7. Thuốc giảm nguy cơ phản ứng dị ứng với đậu phộng

FDA đã phê duyệt thuốc omalizumab cho trẻ từ 1 tuổi trở lên nhằm giảm nguy cơ phản ứng dị ứng với đậu phộng và các loại thực phẩm khác. Omalizumab, được bán dưới tên thương mại Xolair, đã được sử dụng từ năm 2003 để điều trị hen suyễn dị ứng.

Nghiên cứu năm nay cho thấy, sau khoảng bốn tháng điều trị, thuốc có thể giảm đáng kể nguy cơ dị ứng thực phẩm. Tuy nhiên, người dùng vẫn phải tránh các thực phẩm chứa chất gây dị ứng.

Những đột phá này không chỉ cải thiện chất lượng sống mà còn mở ra nhiều triển vọng trong lĩnh vực y học. Từ các giải pháp điều trị cho những căn bệnh nan y đến việc tăng cường khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe, năm 2024 là một cột mốc quan trọng đánh dấu sự tiến bộ của khoa học y tế toàn cầu.

Theo National Geographic