Xử lý các ‘bác sĩ tự xưng’, quảng cáo ‘bẩn’ trên Facebook, Tiktok thế nào?

Hành vi quảng cáo trên mạng xã hội để chữa bệnh nhưng không có giấy phép hoạt động khám, chữa bệnh và không có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh là hành vi trái pháp luật cần bị xử lý nghiêm.

Chiêu thức thao túng người dùng trên mạng xã hội

Trong thời đại công nghệ phát triển, các nền tảng mạng xã hội đã trở thành kênh bán hàng hiệu quả của đa số các mặt hàng sản phẩm. Hầu như thương hiệu, doanh nghiệp, thậm chí cá nhân kinh doanh nào cũng sở hữu cho riêng mình một, thậm chí nhiều tài khoản mạng xẽ hội nhằm mục đích quảng bá thương hiệu, kinh doanh bán hàng.

Theo Luật Quảng cáo, quảng cáo là việc sử dụng các phương tiện nhằm giới thiệu đến công chúng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có mục đích sinh lợi. Điều này cũng góp phần đưa thêm thông tin về sản phẩm, giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn trước khi đưa ra quyết định. Tuy nhiên, với những quảng cáo với nội dung không trung thực có thể dẫn tới những hiểm họa khôn lường với khách hàng. Đặc biệt với dịch vụ khám chữa bệnh, những thông tin không chính xác có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản, sức khỏe hay thậm chí là tính mạng khách hàng.

Mới đây, ngành Y tế TP.HCM đã phối hợp cùng chính quyền địa phương kiểm tra đột xuất địa điểm khám chữa bệnh không phép của ông Hà Duy Thọ, người khá nổi tiếng trên mạng xã hội với những phát ngôn được cho không có căn cứ khoa học về dinh dưỡng gây bức xúc dư luận.

Trước đó, tháng 10/2023, Sở Y tế TP. HCM cũng đã có cảnh báo về việc xuất hiện trang Facebook có tên “Điều trị hiếm muộn – Bệnh viện Chợ Rẫy”, dù Bệnh viện Chợ Rẫy chưa bao giờ điều trị hiếm muộn. Chỉ sau một tháng xuất hiện, trang facebook này đã thu hút nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn đến tư vấn thụ tinh ống nghiệm với chi phí 25 triệu đồng.

Hay trước đó, nhiều cơ quan báo chí đã “bóc mẽ” chiêu trò cắt ghép video quảng cáo giảm mỡ bụng của hàng loạt thẩm mỹ viện trên nền tảng mạng xã hội Facebook. Những sự việc thế là hồi chuông báo động về tình trạng quảng cáo dịch vụ sức khỏe, làm đẹp tràn lan nhưng không được kiểm chứng trên các nền tảng mạng xã hội.

Trao đổi với Báo Sức khỏe & Đời sống, PGS.TS Phạm Mạnh Hà – Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, thực tế hiện nay có rất nhiều người tự xưng bác sĩ tự phong, tự xưng danh chuyên gia, tự phong là nhà tâm lý. Bất kỳ ai cũng có thể lên trên mạng xã hội và đóng giả thành những người am hiểu về lĩnh vực nào đó và chia sẻ những câu chuyện, thông tin khiến cho người dùng mạng xã hội bị thao túng.

Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, những đối tượng này rất biết cách để xây dựng hình ảnh hoặc sẵn sàng tung hô một sản phẩm/phương pháp điều trị nào đó để người bệnh nuôi sự hy vọng. Điều này kết hợp với sự phát triển của truyền thông đặc biệt là truyền thông mạng xã hội, càng khiến nhóm đối tượng này dễ dàng đánh vào niềm tin của người bệnh.

“Những đối tượng đó mặc chiếc áo blouse và nói dăm ba câu liên quan đến bệnh tật nhưng không hề nhắc mình là bác sĩ, xưng danh bác sĩ đôi khi là do người dùng mạng xã hội tự phong. Trong khi đó, người dân cả tin mà không biết rằng sự tung hô lặp đi lặp lại có thể là mánh khóe của những đối tượng trục lợi. Đáng nói, rất có thể từ sự tin tưởng vào các đối tượng này, người dân lại xuất hiện tâm lý nghi ngờ những cơ sở khám chữa bệnh uy tín, thay vào đó là tìm đến các bác sĩ tự phong”, PGS TS Phạm Mạnh Hà chia sẻ.

Cần kiểm soát chặt nội dung trên mạng xã hội

Chia sẻ với Báo Sức khỏe & Đời sống, ông Nguyễn Chí Quý, Tổng Giám đốc Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế châu Á – Thái Bình Dương cho rằng, mạng xã hội luôn có sự phát triển nhanh chóng theo sự phát triển của xã hội, thậm chí có thể dẫn dắt đám đông thể hiện qua các “trend” thay đổi liên tục. Do đó, vấn đề kiểm soát nội dung là yếu tố quan trọng bậc nhất để tránh các thông tin xấu ảnh hưởng đến đời sống, xã hội và quyền lợi của người dùng.

“Thời gian qua, cơ quan chức năng đã có những động thái mạnh mẽ hơn trong việc kiểm soát nội dung thông tin các nền tảng như Tiktok, Facebook hay Youtube. Đây là điều cần thiết cho sự phát triển mạng xã hội “sạch” khi nhiều nước trên thế giới đã thực hiện việc trên. Tuy nhiên, cần có những quy định trách nhiệm rõ ràng và chế tài xử phạt với các nền tảng mạng xã hội trong việc kiểm soát thông tin. Điều này sẽ giúp các đơn vị này có trách nhiệm và định hướng rõ ràng trong việc phát triển thị trường ở Việt Nam trong tương lai”, ông Quý cho biết.

Trong khi đó, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa, Giám đốc Hệ thống dịch vụ pháp lý toàn quốc Luật sư X cho rằng, hiện nay việc kiểm soát quảng cáo trên truyền hình, trên báo chí thực hiện rất chặt nhưng trên mạng xã hội còn rất lỏng lẻo. Do chưa có chế tài đủ mạnh nên việc quảng cáo sai sự thật nhằm mục đích bán hàng, trục lợi từ người tiêu dùng vẫn diễn ra tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội.

“Cần luật hóa một cách rõ ràng và chi tiết để hạn chế người tiêu dùng tiếp tục bị dẫn dắt bởi các loại quảng cáo “bẩn”. Đối với các đơn vị cung cấp các sản phẩm dịch vụ thì cũng cần thường xuyên thanh tra, kiểm tra và có chế tài thật nặng như một cách răn đe. Trong Luật Quảng cáo sửa đổi tới đây, cần phải có quy định xử lý quảng cáo trên mạng xã hội, do hiện luật chưa động chạm đến mà mới chỉ có nghị định về quản lý quảng cáo xuyên biên giới”, Luật sư Nghĩa cho biết.

Luật sự Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết thêm, riêng với hành vi quảng cáo trên mạng xã hội để chữa bệnh nhưng không có giấy phép hoạt động khám, chữa bệnh và không có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh là hành vi trái pháp luật.

Căn cứ khoản 3 điều 56 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định về vi phạm các quy định về quảng cáo dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh phạt tiền từ 30 triệu đến 40 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh khi chưa có giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh hoặc chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh. Ngoài ra, căn cứ khoản 5 điều 56 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, người thực hiện hành vi vi phạm trên còn buộc phải tháo gỡ, tháo dỡ, xóa quảng cáo.

Đối với hành vi bán các sản phẩm, thuốc không rõ nguồn gốc cho bệnh nhân, đây là hành vi vi phạm các quy định về khám bệnh, chữa bệnh. Căn cứ điểm a khoản 6 điều 38 Nghị định 117/2020/NĐ-CP phạt tiền từ 20 triệu đến 30 triệu đồng đối với hành vi bán thuốc cho người bệnh dưới mọi hình thức, trừ trường hợp được bán thuốc y học cổ truyền theo quy định của pháp luật.