Vì sao nhiều người chọn tự sát ở nơi đông người?

Một nốt lặng từ đầu năm đến nay khi chúng ta đau lòng chứng kiến nhiều vụ tự sát ở địa điểm công cộng như: tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại…Điều gì đã khiến họ quyết định “từ bỏ cuộc sống” ở những nơi vốn “ngập tràn sự sống”? Bài viết thảo luận và chia sẻ một góc nhìn tâm ly về vấn đề trên.

Khi ai đó chọn tự sát ở nơi đông người: Một lời kêu cứu không thành tiếng

Không ai muốn kết thúc đời mình trong cô đơn. Ngay cả khi chọn cách rời xa cuộc sống này, nhiều người vẫn vô thức tìm đến nơi có con người – những nơi đông đúc như trung tâm thương mại, tòa nhà cao tầng, hay những cây cầu lớn…

Có nhiều ý kiến cho rằng: “Tại sao lại chọn chỗ đông người để rời đi?”, “Muốn gây chú ý à?”, “Ích kỷ quá, làm phiền người khác…”. Nhưng nếu nhìn sâu hơn, phía sau một quyết định tưởng chừng “ồn ào” ấy, là cả một hành trình dài đầy lặng im.

Theo chia sẻ của tiến sĩ tâm lý Katherine Ramsland Ph.D tại tổ chức Psychology Today: “Hành động công khai đó bắt nguồn từ sự rối loạn tâm thần hoặc trầm cảm. Việc công khai hóa có thể được xem như một cách cuối cùng để chống lại sự vô danh, muốn được thế giới ghi nhận sự tồn tại của mình.”

Họ chọn nơi có người qua lại, không phải để làm phiền, mà có khi là mong được ai đó nhìn thấy mình lần cuối. Là một lời kêu cứu không thành tiếng. Là hy vọng mong manh rằng – biết đâu, chỉ cần một ánh mắt, một bàn tay giữ lại, giúp đỡ…mọi thứ có thể khác đi.

Cha đẻ của ngành nghiên cứu hành vi tự kết liễu, Edwin Shneidman, sau khi nghiên cứu những người sống sót, đã kết luận rằng họ thường không chắc chắn về lựa chọn của mình. Ông nói: “Tôi tin rằng, vào đúng khoảnh khắc thực hiện hành động đó, những người này đều có sự giằng xé – họ vừa muốn rời đi, vừa mong có ai đó đến cứu.”

Nỗi đau tinh thần là thứ không ai nhìn thấy, không vết bầm, không máu me, nhưng lại âm ỉ và mệt mỏi đến tận cùng. Khi người ta không thể chịu nổi nữa, họ chỉ muốn được ai đó nhận ra – dù chỉ một lần.

Chúng ta sống trong một thời đại đầy kết nối, nhưng lại dễ rơi vào cô đơn. Nỗi buồn không phải lúc nào cũng hiện rõ. Có người vẫn cười, vẫn đi làm, vẫn nói rằng mình ổn – cho đến khi họ không thể chịu thêm được nữa.

Nỗi đau của những người chứng kiến và bị ảnh hưởng

Ở một góc khác, cũng có những người chẳng hề mong muốn trở thành một phần trong câu chuyện ấy, nhưng họ vẫn phải chứng kiến. Những nhân viên làm việc chăm chỉ tại toà nhà, người bảo vệ trực ca đang mong chờ giây phút nghỉ ngơi, người đi đường vô tình đi ngang qua, cả những đứa trẻ nhỏ đang vui chơi cuối tuần… Không ai chuẩn bị tinh thần để đối diện với một cảnh tượng đau lòng đến vậy.

Theo The Connect Program, chương trình hỗ trợ những người bị dư chấn tâm lý sau khi chứng kiến tự sát: “Chứng kiến tự sát cũng là một hình thức bị tổn thương. Và sự ra đi theo cách đột ngột, dữ dội, dù do chính người đó chọn – vẫn là một cú sốc lớn cho bất kỳ ai chứng kiến.”

Họ mang theo sự ám ảnh, sự dằn vặt: “Giá như lúc đó mình làm gì đó…”, “Giá như mình nhận ra sớm hơn…”. Có người mất ngủ hàng đêm, có người không dám quay lại nơi cũ, nghiêm trọng hơn có những người phải điều trị tâm lý sau đó. Nỗi đau không chỉ nằm ở người rời đi, mà còn bám lấy những người ở lại. Họ không có lỗi, họ không liên quan, nhưng vẫn mang tổn thương nặng nề.

Không dừng lại ở đó, các doanh nghiệp cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trung tâm thương mại phải đóng cửa tạm thời, các cửa hàng buôn bán ngừng hoạt động. Tâm lý khách hàng bị ảnh hưởng, lượng người đến giảm rõ rệt, doanh thu sụt giảm, kéo theo hệ lụy với nhiều lao động nhỏ lẻ. Chưa kể, hình ảnh thương hiệu, uy tín của địa điểm cũng bị ảnh hưởng lâu dài và lung lay trong thời điểm kinh tế khó khăn.

Một sự việc tưởng như chỉ liên quan đến một cá nhân, nhưng thực tế lại tạo nên những tổn thương dây chuyền – cả tinh thần lẫn kinh tế – mà rất nhiều người phải gánh chịu.

Vậy chúng ta có thể làm gì?

Khi nhắc đến một người rời đi ở nơi đông người, điều cần hơn cả là sự thấu cảm hai chiều: Hiểu cho người đã một mình chịu đựng quá lâu, và cũng thương cho những người vô tình trở thành nhân chứng, trở thành người gánh hậu quả – cả trong lòng và trong đời sống mưu sinh.

Chúng ta cần học cách lắng nghe nhiều hơn, phán xét ít hơn. Đừng chỉ hỏi thăm bạn bè, người thân “Dạo này ổn không?” mà hãy thực sự quan tâm đến câu trả lời. Biết đâu, chỉ một tin nhắn, một cuộc gọi hay một cái ôm đúng lúc – cũng có thể cứu một người khỏi rơi vào đáy vực sâu.

Và nếu bạn đang mỏi mệt, xin đừng im lặng một mình. Có những người sẵn sàng lắng nghe bạn: là chuyên gia tâm lý, tổng đài hỗ trợ.

Với cộng đồng và tổ chức, hãy chủ động hơn trong việc xây dựng môi trường an toàn về mặt tinh thần:

• Trang bị kỹ năng nhận biết dấu hiệu khủng hoảng tâm lý.
• Thiết lập quy trình hỗ trợ sau sang chấn cho nhân viên, cư dân, học sinh – đặc biệt sau các sự kiện gây sốc.
• Hợp tác với các chuyên gia, trung tâm sức khỏe tâm thần để tổ chức những buổi chia sẻ, tư vấn tâm lý định kỳ.
• Với truyền thông và mạng xã hội, hãy đưa tin một cách có trách nhiệm – tránh mô tả chi tiết gây sốc, thay vào đó hãy chia sẻ các nguồn hỗ trợ, số điện thoại đường dây nóng, và lời nhắn nhủ tích cực cho cộng đồng.

Mỗi hành động nhỏ, mỗi sự quan tâm đúng lúc, đều có thể tạo ra hiệu ứng dây chuyền của chữa lành. Bởi không ai nên cảm thấy cô đơn đến mức muốn rời bỏ cuộc đời này. Và cũng không ai đáng phải mang tổn thương vì một khoảnh khắc mà họ chưa từng chuẩn bị tinh thần để chứng kiến.