Vì sao mùa đông khiến bạn muốn có người yêu?
Mùa đông, trời bắt đầu lạnh, bạn bỗng cảm thấy muốn có người yêu.
Dẫu quanh năm một mình vẫn ổn, công việc vẫn vậy, nhịp sống không đổi nhưng đến khi không khí lạnh tràn về, bạn bỗng thấy lòng mình trống trải hơn và bất giác thèm một vòng tay ấm áp.
Hiện tượng “muốn có người yêu vào mùa đông” không chỉ là lời truyền miệng của cộng đồng. Dưới góc nhìn khoa học, đó là kết quả của sự thay đổi sinh học, tâm lý và cả văn hóa. Tất cả những yếu tố đó cùng tác động lên não, khiến ta dễ rung động hơn trong mùa lạnh.
Ít đi ánh sáng, ít đi hạnh phúc
Mùa đông đồng nghĩa với việc mặt trời mọc muộn hơn và lặn sớm hơn. Lượng ánh sáng mặt trời giảm, trong khi ánh sáng là nhiên liệu giúp cơ thể tạo ra serotonin - hormone giúp ta cảm thấy hạnh phúc, tỉnh táo và tích cực.
Khi ánh sáng yếu, serotonin giảm, còn melatonin - hormone gây buồn ngủ lại tăng. Kết quả là ta luôn cảm thấy mệt mỏi, buồn bã, ít năng lượng và dễ rơi vào trạng thái trũng cảm xúc.
Theo Harvard Health Publishing (2023), serotonin thấp làm tăng nhu cầu kết nối xã hội như một cách tự nhiên để lấy lại cảm giác an toàn. Điều đó giải thích vì sao khi mùa đông đến, não bộ chủ động khiến ta muốn tìm hơi ấm từ người khác, giống như một cơ chế tự cân bằng cảm xúc sinh học.
Một nghiên cứu khác trên Journal of Affective Disorders (2019) cũng chỉ ra, ở những vùng khí hậu lạnh, tỷ lệ người cảm thấy cô đơn hoặc tìm kiếm mối quan hệ mới trong mùa đông tăng gần 20% so với mùa hè. Đó là phản ứng tự nhiên của não bộ: khi tâm trạng hạ thấp, con người tìm đến kết nối xã hội để lấy lại cân bằng.
Thiếu vận động, thiếu cảm xúc
Mùa lạnh khiến con người ra ngoài ít hơn, tiếp xúc ánh sáng tự nhiên giảm đi và nhịp sinh học có thể bị rối loạn. Những thay đổi này không chỉ làm giảm vitamin D và serotonin mà còn khiến não bộ thiếu đi những kích thích tích cực quen thuộc.
Khi điều đó xảy ra, não có xu hướng bù đắp bằng các nguồn nhiên liệu cảm xúc khác: nghe nhạc, xem phim tình cảm, nói chuyện với bạn bè, hoặc đơn giản là tìm kiếm sự đồng hành của một người khác. Tất cả những hành vi này đều làm tăng dopamine giúp con người cảm thấy dễ chịu và sống động hơn trong những tháng lạnh lẽo.
Rối loạn cảm xúc theo mùa
Các chuyên gia gọi hiện tượng này là rối loạn cảm xúc theo mùa (Seasonal Affective Disorder - SAD). Những người mắc SAD thường thấy buồn, mất động lực, ngủ nhiều, ăn nhiều hơn và có xu hướng thu mình lại trong những tháng lạnh như một chú gấu bắc cực.
Theo Đại học Harvard, ánh sáng buổi sáng giúp đặt lại đồng hồ sinh học, còn thiếu sáng khiến não nhầm lẫn giữa ngày và đêm, dẫn đến mệt mỏi kéo dài. Đó là lý do chỉ cần tắm nắng 15 phút mỗi sáng cũng giúp cải thiện đáng kể tâm trạng.
Khi cơ thể thiếu sáng và tâm trạng đi xuống, việc muốn tìm đến một người để trò chuyện, nắm tay hay ôm nhau không hẳn là yếu đuối, mà là một cách tự nhiên để não bộ tự chữa lành. Tiếp xúc cơ thể, ánh nhìn và giọng nói thân mật đều giúp tiết ra oxytocin - hormone của sự gắn bó và tin cậy - giúp xoa dịu tâm trạng buồn bã mà mùa đông thường mang lại.
Cơ chế tìm kiếm cảm giác ấm áp
Một loạt thí nghiệm tâm lý học kinh điển đã cho thấy: khi con người cầm một vật ấm trong tay, họ có xu hướng cảm nhận người đối diện là thân thiện và dễ mến hơn. Cảm giác ấm thể chất và ấm cảm xúc thật ra được xử lý ở cùng những vùng não tương tự, đặc biệt là vùng insula và anterior cingulate cortex - hai khu vực liên quan đến nhận thức xã hội và sự đồng cảm.
Điều này lý giải tại sao vào những ngày lạnh, chỉ cần một cái chạm tay, một cái ôm hay một tách trà nóng cũng có thể khiến ta cảm thấy được yêu thương. Trên bình diện tiến hóa, sự tìm kiếm hơi ấm từ người khác không chỉ mang ý nghĩa lãng mạn mà còn là cơ chế sinh tồn.
Trong môi trường lạnh giá, việc ở gần nhau giúp con người giữ ấm, bảo toàn năng lượng và cảm thấy an toàn hơn. Ngay cả ngày nay, trong đời sống đô thị hiện đại, dấu vết của bản năng đó vẫn còn hiện hữu trong mỗi chúng ta.
Văn hóa và lễ hội cũng ảnh hưởng
Ở phương Tây, người ta gọi khoảng thời gian từ tháng 11 đến sau Valentine là cuffing season - mùa mà người độc thân dễ bước vào một mối quan hệ. Từ “cuff” nghĩa là “trói tay”, ngụ ý hai người “bị buộc lại” với nhau trong những tháng lạnh.
Dưới góc nhìn tâm lý học tiến hóa, đây là phản xạ tự nhiên: khi thời tiết khắc nghiệt, con người có xu hướng tìm bạn đồng hành để cảm thấy an toàn hơn. Còn với xã hội hiện đại, mùa lễ hội, Giáng sinh, Tết và hàng loạt hình ảnh sum vầy, tay trong tay… khiến cảm giác cô đơn càng rõ rệt.
Và thế là, não bộ đánh lừa trái tim rằng tình yêu sẽ giúp ta cảm thấy trọn vẹn hơn trong những dịp lễ hội nhộn nhịp.
Mạng xã hội, FOMO và hiệu ứng “3rd December"
Cứ đến mùa đông, mạng xã hội lại ngập tràn câu hát "Third of December, me in your sweater" từ ca khúc Heather của ca sĩ Conan Gray.
Từ khi ca khúc lan truyền mạnh trên mạng xã hội , ngày 3 tháng 12 hằng năm được người trẻ trên khắp thế giới chọn làm “ngày tỏ tình bằng sweater” với các hoạt động tặng áo sweater, mặc áo đôi hoặc chia sẻ ảnh kèm lyric bài hát.
Hành động tặng áo sweater không chỉ là lời yêu kín đáo, mà còn là cách chuyển giao hơi ấm khi thân nhiệt giảm, con người có xu hướng tìm đến sự tiếp xúc và chia sẻ để giữ ấm.
Ở góc nhìn tâm lý xã hội, đây là hiệu ứng kích hoạt cảm xúc tập thể: khi hàng triệu người cùng chia sẻ hình ảnh áo len, ánh sáng vàng và tình yêu mùa đông, bộ não con người dễ đồng cảm qua hormone dopamine và oxytocin, khiến cảm giác muốn được yêu càng mạnh hơn.
Bước qua mùa đông không cô đơn
Các nhà tâm lý học cho rằng, cảm xúc thèm được yêu vào mùa đông không hề tiêu cực mà chỉ là tín hiệu cho thấy cơ thể đang cần kết nối về thể chất lẫn tinh thần.
Nhưng điều bạn cần nhận ra đó là sự kết nối không chỉ dừng lại ở tình yêu. Đừng ôm đồm một tình yêu vội vã chỉ vì cảm giác cô đơn chóng vắng. Bên cạnh bạn còn có rất nhiều kết nối ý nghĩa khác: là bạn bè, gia đình, thiên nhiên hoặc chính bản thân.
Như trong tập vodcast Trạm Thương A.I của Doctor247 nói về hạnh phúc tự thân, nhà văn Anh Khang cũng đã chia sẻ rằng: "Hạnh phúc không phải là việc bạn có ai đó bên cạnh, mà là cảm giác bình yên khi bạn có thể ở một mình mà vẫn thấy đủ đầy. Đó là khi bạn học cách lắng nghe chính mình, biết rõ điều gì khiến mình vui, điều gì khiến mình mệt, tập trung vào những kết nối chất lượng và dám chọn sống theo điều phù hợp nhất."
Nếu bạn cảm thấy buồn, hãy đi dạo dưới nắng sáng, đọc sách, tập thể dục nhẹ hoặc gọi điện cho một người thân thiết. Các hoạt động này đều kích thích sản sinh vitamin hạnh phúc tự nhiên của cơ thể.
Mùa đông vì thế không chỉ là mùa yêu, mà còn là mùa học cách yêu chậm, yêu đúng và yêu chính mình trước tiên.
