Vì sao chúng ta thích cày đi cày lại những bộ phim bất hủ?

Xem đi xem lại những bộ phim bất hủ đã trở thành một thói quen đối với nhiều người. Không chỉ là vì nó gắn liền với những ký ức đẹp hay những khoảnh khắc đáng nhớ, mà hiện tượng này còn được giải thích dưới góc độ khoa học. Đằng sau đó là những lý do thuyết phục về việc tại sao chúng ta lại khó có thể rời xa những tác phẩm quen thuộc này.

1. Hiệu ứng hoài niệm: Cầu nối với ký ức và quá khứ

Hoài niệm là một phản ứng tâm lý tự nhiên, giúp con người kéo gần lại những trải nghiệm tích cực trong quá khứ. Khi xem lại một bộ phim quen thuộc, chúng ta không chỉ nhìn thấy câu chuyện trên màn ảnh, mà còn sống lại những kỷ niệm có liên quan đến lễ hội đó.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoài niệm có tác động tích cực đến sức khỏe tâm lý, góp phần giảm stress và tăng cảm giác hạnh phúc. Khi xem một bộ phim cũ, hippocampus (vùng não liên quan đến ký ức) và amygdala (vùng xử lý cảm xúc) được kích hoạt, tạo cảm giác thấy một lần nữa đang đồng hành cùng quá khứ.

2. Hiệu ứng quen thuộc và dự đoán (Predictability Effect)

Một trong những yếu tố được yêu thích nhất của phim cũ là tính quen thuộc. Theo thuyết Cognitive Ease (độ dễ chịu nhận thức), khi bộ não xử lý thông tin quen thuộc, nó tiêu hao ít năng lượng hơn, mang lại cảm giác thư giãn và an toàn. Biết trước kết cục của phim giúp chúng ta thưởng thức tốt hơn từng chi tiết mà không bị cuốn vào các yếu tố gây bất ngờ.

Khả năng này còn mang lại sự thực hiện cảm giác kiểm soát. Việc biết trước diễn biến và kết quả giúp chúng ta tránh khỏi những căng thẳng không đáng có, nhất là trong những khoảng thời gian bận rộn và áp lực.

3. Hiệu ứng “yêu nhờ quen” (Mere Exposure Effect)

Theo hiệu ứng Mere Exposure (được tạm dịch là “được lặp lại nhiều sẽ thích”), con người có xu hướng tăng cường sự yêu thích đối với những đối tượng mà họ tiếp xúc nhiều lần. Mỗi lần xem lại, bộ phim không còn là tác phẩm nghệ thuật đơn thuần, mà trở thành một phần của ký ức và cuộc sống chúng ta.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc xem phim quen thuộc có thể làm tăng cảm giác hài lòng và đẩy lùi những cảm xúc tiêu cực như lo lắng, buồn bã.

4. Hiểu sâu hơn về tình tiết và ý nghĩa của bộ phim

Mỗi lần xem lại một bộ phim, chúng ta có cơ hội nhận ra những chi tiết mới hoặc những tầng ý nghĩa mà lần đầu xem có thể đã bị bỏ lỡ. Đôi khi, trải nghiệm và trưởng thành của bản thân giúp ta có góc nhìn khác về các nhân vật, tình huống và thông điệp của bộ phim. Điều này làm tăng giá trị của tác phẩm và mang đến sự thích thú mỗi khi khám phá được điều gì đó mới mẻ.

5. Tác động sinh hóa và thần kinh

Khi xem những bộ phim mình yêu thích, bộ não sản sinh dopamine – chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến sự hài lòng và hạnh phúc. Hình ảnh quen thuộc, các câu thoại dần đã in sâu trong trí nhớ, giúp kích hoạt hệ thống phần thưởng.

Nó cũng giải thích tại sao chúng ta hay tìm kiếm những bộ phim này trong những thời điểm bất ổn: khi tinh thần không ổn định, bộ não thích tính trầm, sự bình yên và đảm bảo.

6. Góc nhìn xã hội: Thuộc về cộng đồng

Những bộ phim bất hủ thường trở thành biểu tượng văn hóa, đại diện cho những giá trị chung của một thời đại hoặc thế hệ. Việc xem lại những tác phẩm này giúp chúng ta thấy mình đang kết nối với những người có chung gu thẩm mỹ hoặc trải nghiệm tương tự.

Ngoài ra, những bộ phim này còn trở thành nghi thức gia đình, tạo nên những khoảnh khắc kết nối giữa các thành viên trong gia đình hoặc giữa bạn bè.

Việc xem đi xem lại những bộ phim bất hủ không chỉ là một thói quen cá nhân mà còn là một phản ứng tâm lý và sinh hóa đối với những tác phẩm nghệ thuật có sức sống bền vững. Chúng mang lại sự an ủi, giúp giảm căng thẳng và kết nối chúng ta với chính mình, với ký ức và những giá trị bất biến của cuộc sống. Dù thời gian có trôi qua, những tác phẩm này vẫn luôn là chỗ dựa tinh thần cho chúng ta trong những khoảnh khắc cần sự đồng hành.