Vì sao bạn có thể thức dậy ngay trước khi báo thức reo?

Không phải ai cũng cần báo thức

Theo một khảo sát công bố năm 1997, khoảng 75% người trưởng thành được phỏng vấn cho biết họ đôi khi thức dậy trước khi đồng hồ reo. Gần 1/4 số người cho biết họ có thể dậy đúng giờ mà không cần báo thức.

Tiếp đó, các nhà khoa học tuyển chọn 15 người thường xuyên tỉnh giấc đúng giờ vào phòng thí nghiệm và theo dõi giấc ngủ trong ba đêm. Kết quả cho thấy 5 người luôn thức dậy trong vòng 10 phút so với thời điểm mong muốn – một con số không nhỏ nếu xét đến sự phức tạp của giấc ngủ.

Cơ thể con người không chỉ phản ứng với ánh sáng hay tiếng ồn. Bên trong não chúng ta có một "chiếc đồng hồ chủ" tên là nhân siêu giao thoa - nơi điều khiển nhịp sinh học của toàn bộ cơ thể.

Theo tiến sĩ Ravi Allada, chuyên gia thần kinh học tại Đại học Northwestern (Mỹ), bộ phận này giúp cơ thể đồng bộ với các chu kỳ ngày - đêm, từ đó điều chỉnh khi nào nên ngủ và khi nào nên thức.

Đặc biệt, các tế bào cảm quang trong mắt có khả năng “nhìn thấy” ánh sáng ngay cả khi chúng ta nhắm mắt. Chúng giúp cơ thể nhận biết thời điểm gần sáng, chuẩn bị sẵn sàng cho việc thức dậy.

Khi thời điểm quen thuộc đến gần, hormone cortisol - vốn giúp tăng sự tỉnh táo - bắt đầu tăng dần lên. Huyết áp cũng tăng, hệ thần kinh sẵn sàng chuyển sang “chế độ hoạt động”. Đó là lý do nhiều người thức giấc một cách tự nhiên ngay trước khi báo thức reo.

Cơ thể đếm ngược thời gian như một chiếc đồng hồ cát

Vậy khi bạn phải dậy vào một giờ bất thường, như 4 giờ sáng để ra sân bay, điều gì xảy ra?

Các nhà khoa học cho rằng trong trường hợp đó, cơ thể không “biết” chính xác mấy giờ, mà chỉ cảm nhận được rằng bạn cần dậy sau 4 tiếng nữa. Giống như chiếc đồng hồ cát được lật ngược - khi cát chảy hết, não sẽ đánh thức bạn.

Đây có thể là lý do vì sao bạn thường tỉnh dậy đúng giờ trong những tình huống khẩn cấp, ngay cả khi ngủ ít hơn thường lệ.

Tuy nhiên, không phải ai cũng thức dậy trước chuông báo thức. Theo giáo sư Russell Foster (Đại học Oxford), khi bạn quá mệt, nhu cầu ngủ sâu có thể áp đảo đồng hồ sinh học.

Ngược lại, nếu bạn quá lo lắng hoặc sợ ngủ quên, mức độ căng thẳng cao cũng có thể khiến bạn dậy sớm hơn bình thường, nhưng điều đó không đồng nghĩa với một giấc ngủ chất lượng.

Làm thế nào để tận dụng cơ chế tự thức giấc?

Dù cơ thể có khả năng cảm nhận thời gian, nó vẫn cần “luyện tập”. Theo các chuyên gia, cách tốt nhất để tăng khả năng tỉnh giấc đúng giờ mà không phụ thuộc vào báo thức là duy trì thời gian ngủ - thức đều đặn mỗi ngày.

Bằng cách đặt báo thức cùng giờ mỗi sáng, bạn đang “lập trình” lại đồng hồ sinh học để cơ thể quen với thời điểm đó. Dần dần, bạn sẽ không cần đến âm thanh khó chịu buổi sáng nữa.

Khả năng thức dậy trước báo thức không phải là điều kỳ lạ mà là kết quả của hàng triệu năm tiến hóa. Trong một thế giới hiện đại đầy áp lực và lịch trình rối loạn, hiểu rõ nhịp sinh học của mình là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để chăm sóc sức khỏe.

Và nếu sáng mai bạn tỉnh giấc vài phút trước tiếng chuông, hãy vui mừng vì đó là dấu hiệu cơ thể bạn đang vận hành một cách hiệu quả.