THEO DÒNG 247

Vai trò của nam giới trong điều trị hiếm muộn bằng IVF

Anh Thư • 10/11/2025 11:42

Vai trò của nam giới thường ít được nhắc đến trong quá trình điều trị hiếm muộn bằng IVF.

Quá trình hỗ trợ sinh sản bằng phương pháp Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) đặt nhiều trọng trách lên đôi vai của cả hai người bạn đời, nhưng vị trí của người đàn ông thường ít được đề cập hơn.

Thực tế, các nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 20% trường hợp vô sinh do nam giới chịu trách nhiệm chính, và thêm 30 - 40% có yếu tố nam kết hợp với nữ. Việc nhận thức đúng vai trò của người chồng là điều quan trọng để các cặp vợ chồng thực hiện thành công IVF và có một thai kỳ khỏe mạnh.

Chất lượng tinh trùng - Nền tảng của quá trình thụ tinh

Trong quá trình thực hiện IVF, chất lượng tinh trùng của người đàn ông đóng vai trò quan trọng tương đương với chất lượng trứng của người phụ nữ.

Chất lượng tinh trùng ảnh hưởng như thế nào trong IVF?

Một tinh trùng khỏe mạnh không chỉ cần có số lượng đủ mà còn phải di chuyển tốt, có hình dạng bình thường và mang vật chất di truyền ổn định.

Theo WHO, tinh dịch bình thường cần đạt thể tích ít nhất 1,4 ml, mật độ từ 16 triệu tinh trùng mỗi ml và tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới khoảng 30%. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ tinh và sự phát triển của phôi sau đó.

Nhiều nghiên cứu cho thấy nam giới có mức độ đứt gãy DNA tinh trùng cao thường có tỷ lệ thụ tinh thấp, dẫn đến phôi kém phát triển và làm tăng nguy cơ sảy thai trong các chu kỳ IVF.

Vì vậy, chất lượng tinh trùng của người chồng đóng vai trò quyết định quan trọng trong việc tạo phôi để có một thai kỳ khỏe mạnh.

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng của nam giới?

Chất lượng tinh trùng chịu tác động từ rất nhiều yếu tố, tuổi tác là một trong số đó. Khi nam giới bước qua tuổi 40 chất lượng tinh trùng sẽ dần suy giảm, thể tích tinh dịch và khả năng di động của tinh trùng có xu hướng giảm, trong khi tổn thương DNA lại tăng lên.

Lối sống cũng ảnh hưởng mạnh đến chất lượng tinh trùng. Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên hay thiếu ngủ đều làm tăng stress oxy hóa, đây là nguyên nhân khiến tinh trùng yếu và dễ bị biến đổi gen di truyền.

Ngoài ra, môi trường ô nhiễm, nhiệt độ cao và tiếp xúc hóa chất công nghiệp cũng có thể gây hại lâu dài cho quá trình sinh tinh. Nam giới thường xuyên tiếp xúc với hóa chất công nghiệp có tỷ lệ tổn thương DNA tinh trùng cao hơn đáng kể so với nhóm không phơi nhiễm.

Các xét nghiệm chất lượng tinh trùng thường làm trước khi thực hiện IVF

Trước khi bắt đầu chu kỳ IVF, bác sĩ thường chỉ định người đàn ông làm tinh dịch đồ để kiểm tra mật độ, khả năng di động và hình thái tinh trùng. Nếu kết quả chưa đạt, có thể cần làm thêm xét nghiệm chuyên sâu hơn, như đo mức độ phân mảnh DNA tinh trùng hoặc kiểm tra nội tiết tố (FSH, LH, testosterone, prolactin).

Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh hay viêm nhiễm đường sinh dục - những nguyên nhân phổ biến gây giảm chất lượng tinh trùng.

Nếu kết quả tinh dịch đồ cho thấy mật độ hoặc khả năng di động của tinh trùng giảm, người chồng có thể được chỉ định thực hiện phẫu thuật điều trị varicocele để cải thiện. Đồng thời, phẫu thuật này sẽ giúp tăng tỷ lệ có thai tự nhiên hoặc hỗ trợ cho IVF hiệu quả hơn.

Nếu kết quả tinh dịch đồ cho thấy mật độ hoặc khả năng di động của tinh trùng giảm, bác sĩ có thể chỉ định điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele). Điều này sẽ giúp người chồng cải thiện lưu thông máu tại tinh hoàn, từ đó nâng cao chất lượng tinh trùng. Đồng thời, điều trị varicocele giúp tăng tỷ lệ có thai tự nhiên hoặc hỗ trợ cho IVF hiệu quả hơn.

Tinh thần và cảm xúc của người chồng trong hành trình điều trị hiếm muộn

Trong hành trình thực hiện IVF, người ta thường nói nhiều về hormone, phôi thai hay kỹ thuật, nhưng ít ai nhắc đến yếu tố cảm xúc - một phần ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả điều trị.

IVF là quá trình kéo dài từ giai đoạn kích trứng, chọc trứng, thụ tinh, chuyển phôi và chờ kết quả. Hành trình dài này đòi hỏi cả hai vợ chồng phải vượt qua nhiều giai đoạn chờ đợi và lo lắng.

Cảm giác căng thẳng và lo âu ở các cặp vợ chồng điều trị hiếm muộn là phản ứng rất tự nhiên, bởi họ đang trải qua một hành trình nhiều áp lực và kỳ vọng. Khi tình trạng căng thẳng kéo dài, cơ thể sản sinh nhiều cortisol, loại hormone này có thể làm rối loạn hoạt động nội tiết, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, trứng và môi trường tử cung.

Điều đáng nói là, áp lực này không chỉ nằm ở người vợ. Nam giới cũng trải qua căng thẳng, nhưng thường âm thầm hơn. Họ dễ cảm thấy có lỗi nếu nguyên nhân vô sinh xuất phát từ mình, hoặc khó chia sẻ khi thấy vợ chịu nhiều đau đớn về thể chất.

Nhiều người chọn cách im lặng hoặc né tránh vì sợ làm bạn đời thêm lo. Tuy nhiên, sự im lặng đôi khi lại khiến hai vợ chồng gặp khó khăn hơn trong giai đoạn cần nhau nhất.

Các chuyên gia tâm lý về hiếm muộn khuyến khích người chồng nên tham gia tích cực vào quá trình IVF: cùng đi khám, lắng nghe bác sĩ, trao đổi kế hoạch và ở bên vợ trong những thời điểm quan trọng.

Sự hiện diện của người chồng giúp người vợ giảm lo lắng, cảm thấy được chia sẻ và yên tâm hơn. Những cặp vợ chồng có sự hỗ trợ cảm xúc lẫn nhau có chất lượng cuộc sống tốt hơn và tỷ lệ duy trì điều trị cao hơn nhóm ít tương tác.

Bên cạnh đó, việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng quan trọng không kém việc điều trị y học. Các liệu pháp tâm lý như trò chuyện nhóm, thiền chánh niệm hay tư vấn cặp đôi đều có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện cảm xúc và giúp cặp đôi kiên trì hơn trong quá trình điều trị.

IVF không chỉ là một hành trình y khoa mà còn là thử thách về cảm xúc. Khi cả hai cùng giữ tinh thần vững vàng, lắng nghe và đồng hành, kết quả điều trị có thể khả quan hơn. Không chỉ ở việc có được một thai kỳ khỏe mạnh, mà còn ở cảm giác gắn kết và bình yên trong suốt hành trình ấy.

Những điều cần chuẩn bị trước khi thực hiện IVF dành cho nam giới

Trước khi bước vào quá trình thụ tinh ống nghiệm, việc chuẩn bị sức khỏe sinh sản cho người chồng đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Bước đầu tiên thường là khám và đánh giá sức khỏe sinh sản. Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử, khám lâm sàng, làm tinh dịch đồ và xét nghiệm hormone như FSH, LH, testosterone hay prolactin.

Những kiểm tra này giúp phát hiện các vấn đề ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh, chẳng hạn như rối loạn nội tiết, viêm nhiễm đường sinh dục hoặc giãn tĩnh mạch thừng tinh. Việc điều trị sớm các vấn đề này có thể giúp cải thiện chất lượng tinh trùng và tăng khả năng thành công của IVF.

Bên cạnh yếu tố y khoa, cải thiện lối sống sẽ giúp cải thiện chất lượng tinh trùng. Việc ngưng hút thuốc và hạn chế rượu bia, duy trì giấc ngủ đầy đủ có thể giúp tinh trùng khỏe hơn. Người chồng cần duy trì lối sống lành mạnh liên tục tối thiểu 3 tháng trước khi làm IVF để tinh trùng có thời gian tái tạo và đạt chất lượng tốt nhất.

Một số trường hợp được khuyến khích bổ sung chất chống oxy hóa như vitamin C, E, kẽm hoặc coenzyme Q10 để bảo vệ tinh trùng khỏi tác động của các gốc tự do. Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý rằng hiệu quả của việc bổ sung này khác nhau ở từng người, và nên được hướng dẫn bởi bác sĩ điều trị.

Ngoài ra, sức khỏe toàn thân cũng cần được lưu ý. Nếu người đàn ông vừa trải qua đợt sốt cao hoặc bệnh cấp tính, bác sĩ thường khuyên nên hoãn việc lấy mẫu tinh dịch trong vài tuần, vì nhiệt độ cơ thể tăng có thể ảnh hưởng tạm thời đến quá trình sinh tinh.

Cuối cùng, theo khuyến khi của WHO, nam giới nên kiêng xuất tinh trong khoảng 2 đến 7 ngày trước khi lấy mẫu tinh dịch hoặc thực hiện ICSI. Khoảng thời gian này giúp tinh trùng đạt chất lượng tốt nhất, đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và tăng hiệu quả cho quá trình thụ tinh.

IVF không phải hành trình của riêng ai, mà là hành trình của hai người cùng đồng lòng, kiên trì và yêu thương. Khi cả hai cùng chuẩn bị kỹ lưỡng, cùng giữ niềm tin và bình tĩnh trước mọi thử thách, điều mong đợi nhất là một em bé khỏe mạnh sẽ đến như trái ngọt của một quá trình dài đầy cố gắng của hai vợ chồng.

*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Tỷ lệ thành công của thụ tinh ống nghiệm (IVF) phụ thuộc vào những yếu tố nào?