Tuần lễ Tiêm chủng Thế giới 2025: Tiêm chủng cho tất cả là hoàn toàn khả thi!

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà chỉ với một mũi tiêm chủng, hàng triệu sinh mạng có thể được bảo vệ – và điều đó không phải là phép màu, mà là thành tựu của khoa học, của sự hợp tác, và của lòng nhân đạo.

Vắc xin là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của nhân loại.

Trong suốt 50 năm qua, vắc xin đã góp phần cứu sống 154 triệu người – nghĩa là cứ mỗi phút trôi qua, có 6 người được trao cơ hội sống tiếp. Những con số tưởng chừng khô khan ấy thực chất là lời khẳng định rằng: vắc xin là một trong những phát minh nhân văn nhất trong lịch sử y học.

Riêng trong giai đoạn này, tiêm chủng đã góp phần vào 40% mức cải thiện tỷ lệ sống sót của trẻ sơ sinh, giúp ngày càng nhiều trẻ em được sống khỏe mạnh, vượt qua năm đầu đời và tiếp tục lớn lên – hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử loài người. Riêng vắc xin sởi đã chiếm tới 60% số ca cứu sống nói trên.

Lịch sử ra đời của vắc xin

Vắc xin đầu tiên trên thế giới là của Edward Jenner (1749-1823, một bác sĩ danh dự trong hội Hoàng gia London, Anh). Edward Jenner đã khẳng định hiệu quả của vắc xin trong phòng chống bệnh đậu mùa cho nhân loại trước khi thế giới biết đến sự tồn tại của virus và vi khuẩn.

Năm 1796, châu Âu trong đại dịch bệnh đậu mùa. Bệnh đã ảnh hưởng đến tất cả mọi tầng lớp trong xã hội, bao gồm cả người giàu, người nghèo, bình dân và quý tộc.

Lúc này không ai có khái niệm về virus. Triệu chứng ban đầu của đậu mùa là nổi các mụn đỏ, sau đó thành mụn nước lan ra khắp cơ thể, gây sốt, nhiễm trùng, có thể dẫn đến mù lòa và tử vong. Bệnh lây qua đường hô hấp và tiếp xúc nên số người mắc tăng lên rất nhanh.

Bác sĩ Jenner đã dành suốt nhiều năm tìm hiểu về căn bệnh này nhưng không thể tìm ra cách chữa trị. Sau đó, ông quan sát thấy được, những người đã từng mắc bệnh đậu bò khi tiếp xúc với bò thì sẽ không tái mắc lần nữa.

Jenner đã quyết định thử nghiệm chiết lấy dịch từ các vết đậu bò trên 1 người phụ nữ đang mắc bệnh này, sau đó tiêm vào 1 cậu bé 8 tuổi cùng làng. Ông lại tiếp tục tiêm chất có chứa mầm bệnh đậu mùa vào người cậu bé, và kết quả là cậu không có bất kỳ triệu chứng đậu mùa nào.

Dựa trên 12 thí nghiệm như vậy và 16 lịch sử trường hợp bổ sung mà ông đã thu thập được từ những năm 1770, Jenner đã xuất bản một văn bản kinh điển trong biên niên sử của y học: Điều tra về Nguyên nhân và Tác dụng của Variola Vaccine.

Việc lấy vi trùng từ động vật mắc bệnh và làm cho virus yếu sau đó tiêm vào cơ thể người qua đường máu được Jenner gọi là “vaccination”.

Đến nay, vắc xin là một chế phẩm sinh học cung cấp khả năng miễn dịch thu được chủ động đối với một bệnh truyền nhiễm cụ thể.

Vắc xin thường chứa tác nhân giống vi sinh vật gây bệnh và thường được tạo ra từ các dạng vi sinh vật, độc tố hoặc một trong các protein bề mặt của nó, mà đã bị làm suy yếu hoặc bị giết chết.

Tác nhân này kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể, sau khi coi tác nhân là một mối đe dọa, sẽ tiêu diệt nó và sẽ tiếp tục nhận ra và tiêu diệt bất kỳ vi sinh vật nào có liên quan đến tác nhân đó mà nó có thể gặp trong tương lai.

Vắc xin có thể mang tính dự phòng, hoặc mang tính điều trị.

Chủ đề của Tuần lễ Tiêm chủng Thế giới 2025

Những gì chúng ta có được hôm nay – như việc xóa sổ bệnh đậu mùa hay gần như đẩy lùi bệnh bại liệt – đều là kết quả của hàng chục năm nỗ lực chung tay. Từ chính phủ, tổ chức y tế, viện trợ quốc tế đến từng y tá, từng người mẹ – tất cả đã đóng góp để xây dựng một thế giới khỏe mạnh hơn.

Thế nhưng, những thành quả đó có thể bị đảo ngược nếu chúng ta chậm trễ hoặc lơ là trong việc tiêm chủng.

Khẩu hiệu của Tuần lễ Tiêm chủng Thế giới 2025 được WHO nêu lên đó là “Tiêm chủng cho tất cả là điều hoàn toàn khả thi”. Đây không chỉ là một khẩu hiệu. Đó là lời cam kết. Là lời nhắc nhở rằng tiêm chủng là một hành động của tình thương, của trách nhiệm và của hy vọng.

Mỗi mũi tiêm được thực hiện là một bước tiến đến một tương lai:

• Ít bệnh tật hơn,

• Nhiều cuộc sống khỏe mạnh hơn,

• Và một thế giới bình đẳng hơn về cơ hội được sống an toàn.

Tuần lễ Tiêm chủng Thế giới 2025 sẽ diễn ra từ ngày 24 đến ngày 30 tháng 4 sắp tới đây.

Cứ mỗi phút trôi qua, tiêm chủng góp phần giữ lại sự sống cho 6 người. Vắc xin hiện nay đang bảo vệ chúng ta khỏi hơn 30 căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng chỉ riêng trong năm 2023, theo WHO, 22 triệu trẻ em trên toàn cầu đã bỏ lỡ mũi vắc xin sởi đầu tiên…