Trường học Phần Lan dạy học sinh cách nhận biết và xử lý tin giả
Trong khi nhiều quốc gia vẫn loay hoay tìm cách ứng phó với làn sóng thông tin sai lệch, Phần Lan đã sớm đưa kỹ năng nhận diện tin giả vào chương trình học chính khóa, xem đây là một phần quan trọng trong việc chuẩn bị cho công dân tương lai.
Thường xuyên tại Trường Pháp Phần Lan ở Helsinki, các học sinh lớp 10 đều chăm chú theo dõi bài giảng về chủ đề không hề phổ biến trong chương trình của các trường cao đẳng cộng đồng: cách nhận diện và chống lại tin giả.
Giáo viên Valentina Uitto không chỉ giảng giải kiến thức theo kiểu truyền thống, mà hướng dẫn học sinh tự điều tra: Ai là người viết bài? Nguồn tin đến từ đâu? Có được xác nhận từ các kênh khác không?
Học sinh chia nhóm, sử dụng điện thoại và máy tính để tìm kiếm, đối chiếu và phân tích thông tin. Một số em so sánh cách các bài viết cùng chủ đề được thể hiện khác nhau trên các nền tảng, trong khi nhóm khác tìm hiểu tác động cảm xúc mà tin giả tạo ra. Mỗi tiết học như một buổi huấn luyện cho các “thám tử kỹ thuật số” thế hệ mới.
Ông Kari Kivinen, hiệu trưởng nhà trường chia sẻ. “Chúng tôi muốn các em suy nghĩ trước khi nhấn nút chia sẻ. Việc đó bắt đầu bằng những câu hỏi đơn giản: Ai đứng sau thông tin này? Mục đích của họ là gì?”
Nhà trường cũng hợp tác với tổ chức kiểm chứng Faktabaari để xây dựng bộ công cụ giáo dục truyền thông, hướng dẫn học sinh cách phân tích video trên YouTube, nhận biết ảnh chỉnh sửa, hiểu thiên kiến truyền thông và thậm chí tự thử viết tin giả để hiểu cách nó vận hành.
Nỗ lực của nhà trường là một phần trong chiến lược quốc gia mà Phần Lan triển khai từ năm 2014, nhằm nâng cao khả năng “miễn dịch thông tin” cho toàn xã hội.
Không chỉ học sinh mà còn mở rộng khắp các địa phương
Jussi Toivanen, chuyên gia truyền thông của Văn phòng Thủ tướng, là người trực tiếp đi khắp các địa phương để đào tạo người dân cách nhận diện tài khoản giả, ảnh và video bị chỉnh sửa, thông tin nửa vời, các biểu hiện của “troll” và bot mạng. Theo ông, giáo viên mầm non chính là tuyến phòng thủ đầu tiên trong cuộc chiến thông tin.
Không chỉ cải cách giáo dục, Phần Lan còn mời chuyên gia quốc tế đến đào tạo cán bộ, trong đó có ông Jed Willard từ Đại học Harvard. Ông cho rằng: “Điều đặc biệt ở người Phần Lan là họ biết mình là ai. Họ tin vào pháp quyền, nhân quyền và tính công bằng. Đó là nền tảng để chống lại sự thao túng.”
Phần Lan cũng duy trì được mức độ tin cậy rất cao vào báo chí truyền thống và đài phát thanh quốc gia. Quốc gia này đứng đầu châu Âu về năng lực đọc hiểu và có tỷ lệ mượn sách công cộng cao vượt trội. Tất cả những điều đó khiến các chiến dịch thông tin sai lệch khó có đất để phát triển.
