Thuốc tiêm ngừa HIV 2 lần mỗi năm được Châu Âu phê duyệt
Ngày 25/7/2025, Cơ quan Quản lý Dược phẩm châu Âu (EMA) đã chính thức khuyến nghị cấp phép lưu hành loại thuốc tiêm 2 lần mỗi năm có tác dụng phòng ngừa HIV. Đây là bước tiến được các chuyên gia kỳ vọng có thể thay đổi cục diện đại dịch toàn cầu.
Loại thuốc mang tên lenacapavir, do công ty Gilead Sciences sản xuất và phân phối tại châu Âu dưới tên thương mại Yeytuo, được EMA đánh giá là "có hiệu quả rất cao" và là một "vấn đề sức khỏe cộng đồng trọng yếu".
Nếu Ủy ban châu Âu chấp thuận khuyến nghị này, lenacapavir sẽ được sử dụng chính thức tại toàn bộ 27 quốc gia EU cũng như Iceland, Na Uy và Liechtenstein.
Gần như 100% hiệu quả trong ngăn chặn lây truyền HIV
Theo các nghiên cứu được công bố vào năm ngoái, lenacapavir không chỉ dùng để điều trị người nhiễm HIV mà còn có thể phòng ngừa lây truyền với hiệu quả gần như tuyệt đối ở cả nam và nữ.
Bà Winnie Byanyima, Giám đốc điều hành Chương trình Phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV/AIDS (UNAIDS), nhấn mạnh rằng loại thuốc này “có thể thay đổi hướng đi của đại dịch HIV” nếu được tiếp cận rộng rãi.
Không lâu trước đó, vào tháng 6 năm nay, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng đã phê duyệt lenacapavir cho mục đích phòng ngừa HIV. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hiện đã khuyến nghị các quốc gia cung cấp loại thuốc này như một lựa chọn bổ sung cho các nhóm có nguy cơ cao.
Bước tiến so với thuốc hiện có
Trong các biện pháp phòng ngừa HIV hiện nay, bao cao su nếu được sử dụng đúng cách vẫn là công cụ hiệu quả. Ngoài ra, có các loại thuốc uống hàng ngày và một loại thuốc tiêm khác là cabotegravir, được sử dụng 2 tháng một lần.
Tuy nhiên, lenacapavir mang lại lợi thế vượt trội với khả năng bảo vệ kéo dài 6 tháng, nhờ đó giảm thiểu số lần đến cơ sở y tế và phần nào giảm kỳ thị liên quan đến việc sử dụng thuốc hàng ngày.
Lo ngại về khả năng tiếp cận trên toàn cầu
Dù mang lại nhiều hứa hẹn, lenacapavir vẫn đang đối mặt với các lo ngại về khả năng phổ cập tại các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của HIV. Gilead cho biết họ sẽ cho phép sản xuất thuốc generic giá rẻ tại 120 quốc gia có tỷ lệ HIV cao, chủ yếu ở châu Phi, Đông Nam Á và Caribe.
Tuy nhiên, gần như toàn bộ khu vực Mỹ Latinh - nơi tỷ lệ HIV đang gia tăng – lại không nằm trong danh sách này. Điều đó khiến nhiều chuyên gia lo ngại rằng thế giới đang bỏ lỡ cơ hội vàng để ngăn chặn căn bệnh này trên quy mô toàn cầu.
Theo thống kê của UNAIDS, năm ngoái có khoảng 630.000 người tử vong vì AIDS và hiện thế giới có hơn 40 triệu người đang sống chung với HIV.
Giám đốc UNAIDS Winnie Byanyima từng kêu gọi Mỹ hợp tác với Gilead để sản xuất và cấp phép loại thuốc “kỳ diệu” này trên toàn thế giới, nhằm cứu sống hàng triệu người đang cần nó mỗi ngày.
