Mãn kinh là là kết quả của quá trình lão hóa tự nhiên mà một nửa dân số nữ sẽ trải qua với hàng loạt biểu hiện rất đa dạng. Các nghiên cứu cho thấy rằng, nhiều phụ nữ chỉ quen thuộc với hình ảnh bốc hỏa hoặc thay đổi tâm trạng khi bước vào thời kỳ mãn kinh.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng hiểu biết về mãn kinh vẫn còn hạn chế, dẫn đến tình trạng nhiều người đối mặt với nhiều triệu chứng khác thường nhưng không biết nguyên nhân.

Mãn kinh là gì và vì sao nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về thời kỳ này?

Mãn kinh được xác định khi kỳ kinh nguyệt dừng liên tục trong 12 tháng và đánh dấu sự kết thúc khả năng sinh sản của người phụ nữ.

Độ tuổi xảy ra thời kỳ mãn kinh

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đa số phụ nữ bước vào mãn kinh trong độ tuổi từ 45 đến 55.

Tuy nhiên, nhiều người phụ nữ sẽ trải qua giai đoạn này sớm hơn nhiều. Nghiên cứu tại Mỹ và Hàn Quốc cho thấy khoảng 9,4% phụ nữ bước vào mãn kinh ở tuổi 40 đến 44, và khoảng 8,6% phụ nữ trải qua thời kỳ này trước tuổi 40.

Trong một số trường hợp rất hiếm, mãn kinh có thể diễn ra với chị em gái ngay từ tuổi đôi mươi. Ngoài ra, mãn kinh có thể xuất hiện sau phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn tử cung kèm buồng trứng hoặc do các nguyên nhân y khoa khác.

Đối với phụ nữ trải qua giai đoạn mãn kinh tự nhiên, giai đoạn đầu của quá trình này được gọi là tiền mãn kinh. Đây là thời điểm buồng trứng giảm dần hoạt động và nồng độ hormone thay đổi.

Biểu hiện gồm kinh nguyệt thất thường, bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ và thay đổi tâm trạng. Giai đoạn này có thể bắt đầu từ khoảng độ tuổi giữa 30 và kéo dài 4 - 8 năm.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Gayathri Delanerolle thuộc Hampshire và Isle of Wight Healthcare NHS Foundation Trust (Anh) cho biết nhiều phụ nữ không thể nhớ thời điểm quá trình này bắt đầu.

Chỉ có một số phụ nữ nhớ rõ lần đầu xuất hiện cảm giác bốc hỏa hoặc thời điểm giấc ngủ trở nên tệ hơn, còn những người khác hoàn toàn không nhận ra. Thậm chí, mãn kinh chưa từng xuất hiện trong suy nghĩ của họ khi những triệu chứng này xuất hiện.

Vì sao nhiều phụ nữ chưa hiểu rõ về thời kỳ mãn kinh?

Dù thời kỳ mãn kinh ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của phụ nữ, thế nhưng mức độ nhận thức về mãn kinh vẫn thấp.

Một khảo sát với hơn 800 phụ nữ sau mãn kinh tại Anh cho thấy hơn 90% chưa từng được học về mãn kinh ở trường, gần một nửa cho biết họ cảm thấy hoàn toàn thiếu thông tin.

Nhiều phụ nữ cho biết bác sĩ của họ chưa có đủ hiểu biết về mãn kinh, khiến họ cảm thấy bị phớt lờ và thiếu hỗ trợ sau các buổi thăm khám.

Giáo sư Joyce Harper tại Viện Sức khỏe Phụ nữ thuộc University College London, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết kết quả này phản ánh thực tế rằng phụ nữ thiếu kiến thức về giai đoạn quan trọng của đời sống.

“

Phụ nữ thiếu kiến thức về giai đoạn quan trọng này. Khi kết hợp với việc các nhân viên y tế cũng được phản ánh là chưa được đào tạo đầy đủ, nhiều phụ nữ có thể rơi vào tình trạng không được chẩn đoán và không nhận được hỗ trợ cần thiết.

Giáo sư Joyce Harper chia sẻ

Phụ nữ có thể trải qua thời kỳ mãn kinh theo nhiều cách khác nhau

Các nghiên cứu tại nhiều quốc gia thu nhập thấp và trung bình ghi nhận xu hướng độ tuổi mãn kinh giảm xuống.

Các chuyên gia sức khỏe tại Ấn Độ bày tỏ lo ngại về tỷ lệ mãn kinh sớm và rất sớm đang gia tăng, với nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa hiện tượng này và phẫu thuật cắt tử cung.

Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở phụ nữ trẻ có thu nhập thấp, trình độ học vấn hạn chế và sống tại vùng nông thôn. Rajput cho biết với CNN rằng khi gặp các vấn đề phụ khoa như rong kinh hoặc u xơ, nhiều phụ nữ cảm thấy buộc phải chấp nhận phẫu thuật cắt tử cung.

Áp lực có thể đến từ chồng, gia đình chồng hoặc từ chính bác sĩ, khi phẫu thuật được đề xuất như lựa chọn đầu tiên. Một số nghiên cứu ghi nhận rằng nhiều phụ nữ thậm chí không nắm rõ mức độ nghiêm trọng của phẫu thuật mà họ đã trải qua.

Ngoài ra, mãn kinh có thể xảy ra sau các biện pháp điều trị như hóa trị hoặc xạ trị, khi hoạt động của buồng trứng bị ảnh hưởng.

Triệu chứng vào thời kỳ mãn kinh ở mỗi phụ nữ mỗi khác nhau

Theo Hiệp hội Mãn kinh Hoa Kỳ, bốc hỏa và đổ mồ hôi về đêm là những biểu hiện phổ biến nhất của thời kỳ mãn kinh, chiếm khoảng 80%.

Tuy nhiên, nhiều phụ nữ còn có thể trải qua khô âm đạo, tiểu gấp, mất ngủ, thay đổi tâm trạng, đau đầu, đau cơ, giảm tập trung, thay đổi ham muốn, tăng cân và rụng tóc.

Một số khác có thể gặp tình trạng đánh trống ngực, đau khớp hoặc đau cơ, khô mắt, thay đổi thị lực, khô miệng, thậm chí dễ bầm tím hơn.

Trong các nghiên cứu tại Anh và Ấn Độ, phụ nữ còn mô tả cảm giác ngứa da, ngứa da đầu hoặc tăng ham muốn.

Delanerolle nhận định rằng mãn kinh là một hành trình "cá nhân hóa" ở mỗi người. Bà giải thích: nhiều triệu chứng xuất hiện trong giai đoạn này cũng có thể gặp ở các vấn đề sức khỏe khác, vì vậy đôi khi rất khó xác định liệu chúng có thực sự liên quan đến mãn kinh hay không.

Theo Delanerolle, điều cần thiết hiện nay là có các nghiên cứu toàn diện hơn, phát động những chiến dịch nâng cao nhận thức trong cộng đồng và tại trường học, và tổ chức các chương trình đào tạo cho nhân viên y tế dựa trên bằng chứng khoa học.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Thuốc mãn kinh có thể giúp ngăn ngừa ung thư vú xâm lấn, theo thử nghiệm lâm sàng mới

Những rủi ro sức khỏe mà phụ nữ có thể gặp phải do thời kỳ mãn kinh gây ra

Theo Cleveland Clinic, các triệu chứng trong thời kỳ mãn kinh kéo dài trung bình khoảng bảy năm. Việc hiểu rõ quá trình này giúp phụ nữ nhận diện sớm những thay đổi của cơ thể.

Những căn bệnh nguy hiểm có thể gặp sau mãn kinh

Sau mãn kinh, nguy cơ bệnh tim mạch tăng lên do nồng độ estrogen giảm mạnh. Estrogen có vai trò điều hòa cholesterol và chất béo, vì vậy khi hormone này giảm, nguy cơ bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ tăng cao. British Heart Foundation cho biết bệnh tim là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở phụ nữ trên toàn thế giới.

Nhiều nghiên cứu cũng ghi nhận nguy cơ cao hơn đối với một số bệnh hô hấp, đặc biệt là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), sau mãn kinh. Tình trạng này càng đáng chú ý ở những trường hợp mãn kinh sớm.

Vấn đề sức khỏe tinh thần cũng rất đáng chú ý. Dù các biểu hiện như dễ cáu, thay đổi tâm trạng hoặc mất ngủ đã được ghi nhận rộng rãi, các nghiên cứu gần đây cho thấy nguy cơ trầm cảm và lo âu cũng tăng lên trong thời kỳ mãn kinh.

Những việc cần làm để người phụ nữ bảo vệ sức khỏe sau khi trải qua giai đoạn mãn kinh

Om Kurmi, phó giáo sư dịch tễ học và nghiên cứu chăm sóc sức khỏe tại Đại học Coventry (Anh), cho biết nâng cao nhận thức về thời kỳ mãn kinh sẽ giúp phụ nữ tìm được sự hỗ trợ phù hợp và thực hiện những thay đổi cần thiết trong lối sống để giảm rủi ro sức khỏe trong giai đoạn này.

Ông nhấn mạnh rằng những điều chỉnh về lối sống như ngừng hút thuốc, hạn chế uống rượu, tăng vận động, giảm căng thẳng và cải thiện cân nặng có thể hỗ trợ kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ loãng xương cũng như bệnh tim.

Sự kỳ thị kéo dài quanh thời kỳ mãn kinh cũng cần được nhìn nhận và giải quyết.

Delanarelle thuộc Quỹ tín thác NHS của Anh nhận định rằng nhận thức về mãn kinh cần thay đổi, và sự thay đổi này bắt đầu từ chính hiểu biết của cộng đồng. Bà cho rằng giáo dục về mãn kinh cho các bé gái tuổi dậy thì trong trường học có thể tạo ra tác động tích cực.

“

Khi các em lớn lên các em sẽ hiểu rằng mãn kinh không phải là dấu chấm hết cho cuộc đời mình. Đó là một chương khác. Cuộc sống là một cuốn sách và mãn kinh là một chương trong cuộc sống ấy.

Delanarelle chia sẻ