Sợ thật hay đùa [Kỳ 5]: Đừng đùa với OCD!

Là một cụm từ phổ biến trong giới trẻ hiện nay, thế nhưng đừng nghĩ “OCD” chỉ là một cách nói để thể hiện bản thân mình ở sạch chẳng hạn. Thực tế, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một rối loạn tâm lý phổ biến, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người mắc.

OCD – chứng rối loạn tâm lý nguy hiểm

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế, hay Obsessive-Compulsive Disorder (OCD), là một rối loạn tâm lý đặc trưng bởi các suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng chế lặp đi lặp lại. Người mắc OCD thường cảm thấy khó kiểm soát các suy nghĩ không mong muốn, từ đó phải thực hiện các hành vi nhất định để giảm bớt lo âu.

OCD có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ việc rửa tay liên tục đến sắp xếp đồ vật theo một trật tự nhất định. Các triệu chứng này không chỉ gây phiền toái mà còn làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày.

Theo thống kê, rối loạn có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người lớn, với tỷ lệ khá cao trong dân số. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng OCD có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội của người bệnh.

Vì sao lại mắc OCD?

Nguyên nhân chính xác của rối loạn chưa được xác định rõ, nhưng các nhà khoa học cho rằng nó có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố sinh học và môi trường. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, khi nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người có người thân mắc chứng rối loạn có nguy cơ cao hơn mắc phải rối loạn này. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong chức năng và cấu trúc não, đặc biệt là các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, cũng có thể góp phần gây ra OCD.

Ngoài yếu tố sinh học, các yếu tố tâm lý và căng thẳng trong cuộc sống cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển OCD. Những sự kiện gây căng thẳng như mất việc, mất người thân, hoặc gặp chấn thương tâm lý có thể là tác nhân khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng ở một số người. Triệu chứng thường bao gồm cả phần ám ảnh và phần cưỡng chế. Phần ám ảnh là các suy nghĩ, hình ảnh hoặc thôi thúc không mong muốn, khiến người mắc phải lo âu và sợ hãi.

Triệu chứng cưỡng chế thường bao gồm các hành vi lặp đi lặp lại nhằm giảm bớt lo âu. Ví dụ, một người có thể phải kiểm tra lại cửa nhiều lần để đảm bảo rằng nó đã được khóa, hoặc liên tục rửa tay để tránh vi khuẩn. Những hành vi này không mang lại sự thỏa mãn dài lâu và thường khiến người bệnh cảm thấy khó chịu.

Mặc dù các triệu chứng OCD có thể khác nhau giữa các cá nhân, nhưng hầu hết đều cảm thấy mất kiểm soát với các hành vi và suy nghĩ này. Những triệu chứng này có thể làm gián đoạn cuộc sống cá nhân, công việc và các mối quan hệ xã hội.

Tác động đối với cuộc sống

Rối loạn OCD có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của người bệnh. Những hành vi cưỡng chế lặp đi lặp lại không chỉ tốn thời gian mà còn gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thường ngày.

Bệnh có thể ảnh hưởng xấu đến các mối quan hệ, khi người bệnh có thể trở nên khó chịu, khép kín hoặc gây áp lực lên những người xung quanh. Các mối quan hệ thân thiết, như gia đình và bạn bè, thường bị ảnh hưởng vì sự lo âu và căng thẳng do rối loạn này gây ra.

Trong công việc, người mắc OCD có thể gặp khó khăn trong việc hoàn thành nhiệm vụ hoặc tham gia vào các hoạt động xã hội. Điều này có thể dẫn đến mất cơ hội phát triển nghề nghiệp và sự cô lập trong môi trường làm việc. Việc chẩn đoán hội chứng thường được thực hiện bởi các chuyên gia tâm lý và tâm thần học, từ đó sẽ đánh giá các triệu chứng của người bệnh thông qua việc thảo luận và sử dụng các công cụ đánh giá chuyên biệt.

Điều trị OCD bao gồm các liệu pháp tâm lý và thuốc. Trong đó, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất. CBT giúp người bệnh nhận thức được các suy nghĩ ám ảnh và thay đổi các hành vi cưỡng chế.

Sử dụng thuốc cũng là một phần quan trọng trong điều trị OCD. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) được sử dụng phổ biến để điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh trong não, giúp giảm triệu chứng. Kết hợp giữa CBT và thuốc có thể mang lại hiệu quả điều trị cao hơn.