Sợ thật hay đùa [Kỳ 3]: Rối loạn tích trữ – Hoarding Disorder

Rối loạn tích trữ (Hoarding Disorder) là tình trạng nhiều người gặp phải, nhưng thường không nhận ra. Hiểu rõ hơn về nguyên nhân, tác động đến sức khỏe và phương pháp điều trị rối loạn này sẽ giúp ta giải quyết tình trạng tích trữ mất kiểm soát và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tích trữ đồ đến mức rối loạn

Rối loạn tích trữ là một chứng bệnh tâm lý mà người bệnh có xu hướng tích trữ mọi loại đồ vật trong không gian sống, ngay cả khi những đồ vật này không còn giá trị sử dụng. Đặc trưng của tình trạng này là người mắc không thể từ bỏ hay vứt bỏ các món đồ của mình, ngay cả khi chúng đang lấp đầy ngôi nhà và gây ra tình trạng lộn xộn. Nhu cầu tích trữ đồ của người bệnh đến mức ám ảnh, khiến họ thấy thoải mái khi giữ đồ nhưng lại khó chịu khi có ai đó cố dọn dẹp.

Những người ám ảnh thường bị cuốn vào một vòng luẩn quẩn. Họ tích lũy đồ đạc ngày càng nhiều, khiến không gian sống dần trở nên chật hẹp và không an toàn. Các vật dụng, dù không còn sử dụng được, vẫn bị giữ lại vì người bệnh cảm thấy chúng có thể có ích sau này hoặc mang giá trị tình cảm đặc biệt. Điều này dẫn đến tình trạng người bệnh gặp khó khăn trong việc di chuyển và sinh hoạt.

Dấu hiệu phổ biến bao gồm: không gian sống đầy ắp đồ đạc, cảm giác thoải mái và an tâm khi giữ đồ và sự khó chịu, tức giận khi có ai dọn dẹp hoặc vứt bỏ đồ đạc của mình. Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh và khiến họ gặp nhiều khó khăn trong mối quan hệ với người thân và bạn bè.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn tích trữ

Có nhiều nguyên nhân gây ra khiến những người mắc hội chứng không muốn rời xa những món đồ của mình, trong đó tâm lý bất ổn và sự cô đơn là hai yếu tố quan trọng. Người bệnh thường cảm thấy thiếu thốn kết nối tình cảm, nên họ có xu hướng tích trữ đồ vật như một cách để bù đắp cho sự cô lập và cảm giác trống trải. Tình trạng này dễ gặp ở những người đã trải qua những cú sốc tinh thần lớn như mất người thân, ly hôn hoặc gặp khó khăn tài chính.

Ngoài ra, nhiều người mắc rối loạn còn có các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đối với họ, tích trữ đồ vật là một phương pháp để giải tỏa căng thẳng, giúp họ cảm thấy an toàn hơn. Trong một số trường hợp, tích trữ đồ vật còn là một cách để kiểm soát cuộc sống, vì họ tin rằng việc này sẽ giúp họ cảm thấy ít bị đe dọa và an tâm hơn.

Các yếu tố di truyền cũng đóng vai trò trong rối loạn tích trữ. Nếu trong gia đình có người mắc tình trạng này, người đó có khả năng cao hơn bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, môi trường sống cũng là một nguyên nhân; những người lớn lên trong không gian sống chật hẹp hoặc có quá nhiều đồ đạc dễ phát triển xu hướng tích trữ hơn.

Ảnh hưởng nghiêm trọng của rối loạn tích trữ đến sức khỏe và cuộc sống

Rối loạn tích trữ không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất của người bệnh. Không gian sống lộn xộn và đầy đồ đạc là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn, nấm mốc phát triển, gây ra nhiều bệnh về đường hô hấp và các bệnh nhiễm khuẩn khác. Hơn nữa, việc tích trữ quá mức khiến không gian sống trở nên hạn chế, dễ dẫn đến té ngã và chấn thương, đặc biệt với người cao tuổi.

Tình trạng này còn tạo ra căng thẳng trong mối quan hệ gia đình và xã hội. Người mắc rối loạn tích trữ có thể bị người thân và bạn bè xa lánh vì họ không chấp nhận tình trạng sống lộn xộn và không an toàn. Điều này khiến họ cảm thấy bị cô lập và xa cách với xã hội, làm cho tình trạng tích trữ ngày càng nặng nề hơn.

Rối loạn cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Không gian sống chật hẹp, bừa bộn khiến họ không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách bình thường. Sự căng thẳng từ việc phải đối diện với sự tích trữ quá mức có thể dẫn đến tình trạng lo âu và trầm cảm, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất.

Phương pháp điều trị

Hiện nay, liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), được sử dụng rộng rãi trong điều trị. Phương pháp này giúp người bệnh thay đổi cách nghĩ về việc tích trữ và học cách từ bỏ những đồ vật không cần thiết. Các chuyên gia sẽ hỗ trợ người bệnh tìm hiểu nguyên nhân sâu xa của việc tích trữ, từ đó đưa ra các chiến lược cụ thể để kiểm soát tình trạng này.

Gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị rối loạn tích trữ. Sự hỗ trợ từ những người xung quanh giúp người bệnh cảm thấy được đồng cảm và ít cô đơn hơn, từ đó dễ dàng chấp nhận và thay đổi hành vi tích trữ. Các chuyên gia dọn dẹp cũng có thể giúp người bệnh trong việc tạo ra một không gian sống sạch sẽ và an toàn, giảm nguy cơ tái phát.

Sử dụng công nghệ, như thực tế ảo, cũng được xem là một phương pháp mới đầy hứa hẹn. Người bệnh có thể được hỗ trợ qua các chương trình thực tế ảo để trải nghiệm và rèn luyện các kỹ năng tổ chức, từ đó giúp họ tự tin hơn trong việc duy trì không gian sống gọn gàng. Điều này có thể tạo ra sự thay đổi tích cực, giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.