Propranolol - “Viên thuốc bình tĩnh” của người Mỹ trong thời đại lo âu
Trong thế giới hiện đại, nơi lo âu, áp lực xã hội len lỏi vào từng buổi hẹn hò, từng buổi họp Zoom, nhiều người đang tìm đến một loại thuốc tưởng như chỉ dành cho người bệnh tim: propranolol.
Ban đầu, propranolol được dùng để điều trị cao huyết áp và rối loạn tim mạch. Giờ đây, nó đang trở thành “liều thuốc làm dịu tinh thần” trong các tình huống lo âu cấp tốc.
Tại lễ trao giải Quả cầu vàng 2024, diễn viên Robert Downey Jr. dí dỏm chia sẻ rằng anh “vừa dùng beta blocker” trước khi lên sân khấu. Còn nữ diễn viên Rachel Sennott thì khuyên trên thảm đỏ Oscar: “Uống beta blocker đi, cô gái. Uống vào và tập trung thôi.”
Những phát ngôn này nhanh chóng trở thành biểu tượng cho phong trào “bình tĩnh hóa” bản thân trước những khoảnh khắc đầy áp lực. Các podcast nổi tiếng như Giggly Squad cũng góp phần thúc đẩy cơn sốt: họ thậm chí còn bán cả mũ in chữ “Beta Blockers”.
Với nữ giới - nhóm có tỷ lệ rối loạn lo âu cao hơn nam giới, propranolol như một “mã cheat” để vượt qua các tình huống căng thẳng mà không bị mất kiểm soát.
Cùng với sự phát triển của các nền tảng khám bệnh trực tuyến (ở Mỹ có Kick Health, Hers hay Hims), việc tiếp cận propranolol giờ đây đơn giản hơn bao giờ hết. Nhiều người chia sẻ rằng chỉ cần điền vài câu hỏi và khai báo huyết áp là vài ngày sau đã có thuốc gửi đến tận nhà.
Các công ty như Kick Health (Mỹ) thì tung slogan thu hút: “Từ chế độ hoảng loạn đến máu lạnh chỉ trong một viên thuốc.” CEO của hãng nói rằng họ đã giúp “hàng chục nghìn người làm được những điều tưởng như bất khả thi.”
Tác dụng thì có, nhưng nguy cơ thì cũng không ít
Không giống như các thuốc an thần mạnh như Xanax, propranolol không gây nghiện và ít tác động đến tâm trạng. Đây cũng là lý do khiến nhiều người lựa chọn nó như giải pháp “nhẹ đô” hơn cho chứng lo âu.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hợp thuốc. Một số người báo cáo các phản ứng phụ như chóng mặt, tụt huyết áp hoặc làm trầm trọng bệnh nền như Raynaud (mất tuần hoàn ở tay chân). Đặc biệt, người có tiền sử hen suyễn hoặc tiểu đường cần thận trọng, vì thuốc có thể che giấu triệu chứng cảnh báo sớm.
Tại Anh, sau cái chết của một thiếu niên vì dùng propranolol quá liều (cùng với thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm đau), các cơ quan quản lý đã yêu cầu thắt chặt quy trình kê đơn, đặc biệt qua kênh trực tuyến.
Liều thuốc hay “mã gian lận” cảm xúc?
Một số phụ nữ tại Mỹ cho rằng dùng propranolol trong những sự kiện đặc biệt như đám cưới là hoàn toàn hợp lý. Kylie Darling, một influencer 21 tuổi, chia sẻ: “Tôi uống một viên 30 phút trước khi bước ra lễ đường. Tôi cảm thấy rất bình tĩnh. Và quan trọng nhất là… tôi nhớ được mọi khoảnh khắc.”
Ngược lại, cũng có những người hoài nghi, băn khoăn liệu mình có đang tránh né, chối bỏ những cảm xúc thật? Có cần thiết phải dùng thuốc chỉ vì lo lắng bình thường? Liệu cảm xúc mới chính là những thứ đáng nhớ nhất?
Dù quan điểm chia rẽ, một điều rõ ràng là: trong thời đại mà lo âu trở thành vấn đề phổ biến, những công cụ như propranolol đang được bình thường hóa nhanh chóng nhờ mạng xã hội.
Lời kết
Như mọi công cụ y tế, propranolol không nên được xem là giải pháp dễ dãi cho mọi tình huống lo lắng. Cảm xúc, nếu được đón nhận và vượt qua một cách tự nhiên, đôi khi cũng là phần không thể thiếu của những trải nghiệm quan trọng trong đời. Đó là còn chưa kể, vì nó là thuốc thì sẽ có những tác dụng phụ, nên có sự cho phép và tư vấn của bác sĩ.
