Gen Z cắt giảm giấc ngủ để giải trí: Cảnh báo từ bác sĩ
Trong nhịp sống bận rộn, ngày càng có nhiều người trẻ chọn hi sinh giấc ngủ để có thêm thời gian giải trí và thư giãn.
Các bác sĩ cho biết tình trạng người trẻ, đặc biệt là thế hệ gen Z, chủ động cắt giảm thời gian ngủ ban đêm để giải trí, thư giãn hoặc chăm sóc bản thân đang ngày càng phổ biến. Xu hướng này dẫn đến thiếu ngủ kéo dài và làm gia tăng nguy cơ nhiều vấn đề sức khỏe.
Giấc ngủ bị “hy sinh” trong lối sống hiện đại
Ngày 19/12, Chi hội Truyền thông Giáo dục Sức khỏe Cộng đồng Toàn diện trực thuộc Hội Giáo dục Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Việt Nam đã phát động chương trình “Vì giấc ngủ khỏe – Nâng cao chất lượng sống cộng đồng”, nhằm nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của giấc ngủ đối với sức khỏe thể chất và tinh thần.
Theo Nguyễn Như Vinh, Trưởng phòng khám Y học giấc ngủ Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, con người dành khoảng một phần ba cuộc đời cho giấc ngủ. Đây là giai đoạn quan trọng để cơ thể và não bộ được thư giãn, tái tạo năng lượng và phục hồi chức năng. Với trẻ em và thanh thiếu niên, giấc ngủ còn đóng vai trò then chốt trong ghi nhớ và phát triển trí não.
Tuy nhiên, theo thống kê của Centers for Disease Control and Prevention Hoa Kỳ, có tới khoảng một phần ba dân số Mỹ không ngủ đủ giấc. Các chuyên gia cho rằng tình trạng này rất có thể cũng đang diễn ra tương tự tại Việt Nam, đặc biệt ở các đô thị lớn.
Thiếu ngủ và những hệ lụy âm thầm
Ở người cao tuổi, rối loạn giấc ngủ là tình trạng khá phổ biến và có xu hướng gia tăng theo tuổi tác. Nhiều người gặp tình trạng thức dậy quá sớm, từ 2–3 giờ sáng, khiến chất lượng sống suy giảm rõ rệt. Thực tế cho thấy, những người ngủ ít hoặc ngủ không ổn định có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng như cảm, cúm cao hơn so với người ngủ đủ giấc.
Đáng chú ý, người cao tuổi thường có nhiều bệnh lý nền, đặc biệt là bệnh tim mạch. Các trường hợp đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim thường xảy ra vào ban đêm hoặc rạng sáng, và điều này có thể liên quan đến các rối loạn giấc ngủ như ngáy to hoặc ngưng thở khi ngủ.
Gen Z ngủ muộn vì “không còn thời gian cho bản thân”
Theo bác sĩ Nguyễn Như Vinh, ở nhóm người trưởng thành, công nhân viên chức và nhân viên văn phòng, đa số vẫn có khả năng ngủ được nhưng không ngủ đủ giấc. Ban ngày, họ dành phần lớn thời gian cho công việc, dẫn đến cảm giác thiếu thời gian cho bản thân. Hệ quả là nhiều người chủ động cắt giảm thời gian ngủ ban đêm để giải trí, thư giãn hoặc chăm sóc cá nhân.
Xu hướng này ngày càng rõ nét ở giới trẻ, đặc biệt là gen Z, với thói quen ngủ muộn, ngủ ít hoặc ngủ lệch nhịp sinh học. Khi giấc ngủ không đảm bảo chất lượng, hiệu quả học tập và làm việc giảm sút, khả năng tập trung kém đi và nguy cơ tai nạn cũng gia tăng.
Ngủ đủ chưa chắc đã ngủ khỏe
Chia sẻ thêm từ góc độ lâm sàng, Lê Khắc Bảo, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, cho biết từng tiếp nhận một trường hợp học sinh được gia đình đưa đi khám vì thường xuyên ngủ gật trong lớp. Em chỉ thực sự tỉnh táo từ tiết học thứ ba trở đi.
Qua thăm khám, các bác sĩ xác định học sinh này mắc hội chứng lệch pha giấc ngủ, với thói quen thức khuya đến 1–2 giờ sáng thay vì ngủ trước 22 giờ. Ngoài ra, em còn có bất thường về cấu trúc hàm khiến đường thở bị hẹp, gây ngáy to khi ngủ và làm chất lượng giấc ngủ kém hơn.
Sau khi được điều chỉnh lại giờ ngủ và can thiệp chỉnh nha để cải thiện đường thở, chất lượng giấc ngủ và kết quả học tập của học sinh này đã cải thiện rõ rệt. Theo bác sĩ Bảo, giấc ngủ không chỉ là nghỉ ngơi đơn thuần mà là thời điểm hệ miễn dịch được kích hoạt mạnh mẽ, giúp cơ thể chống lại bệnh tật và phục hồi sau mệt mỏi.
Doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến giấc ngủ người lao động
Từ góc nhìn quản trị, Trần Thiên Long, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản Công nghiệp Việt Nam, cho rằng hiệu suất và chất lượng làm việc của người lao động hiện nay đang chịu ảnh hưởng đáng kể từ tình trạng thiếu ngủ và rối loạn giấc ngủ.
Trong các khu công nghiệp, nơi cường độ làm việc cao, ca kíp kéo dài và áp lực sản xuất lớn, giấc ngủ không chỉ là nhu cầu cơ bản mà còn là yếu tố cốt lõi quyết định sức khỏe, sự an toàn và năng suất lao động. Chi phí tổn thất do mất an toàn lao động hiện nay là rất lớn, vì vậy việc chăm lo giấc ngủ cho người lao động cần được xem là một phần trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực bền vững.
Theo các chuyên gia, nâng cao nhận thức về vai trò của giấc ngủ và truyền thông giáo dục khoa học đúng cách không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân, mà còn góp phần xây dựng môi trường làm việc an toàn, hiệu quả và lâu dài cho doanh nghiệp và xã hội.