Vì sao tay chân lúc nào cũng lạnh?
Khi trời lạnh, cơ thể sẽ chọn cách 'hy sinh' tay chân trước để ưu tiên giữ ấm cho những cơ quan quan trọng hơn như tim, phổi và não.
Khi trời lạnh, cảm giác rét thường xuất hiện đầu tiên ở bàn tay và bàn chân. Đây là những bộ phận nằm xa trung tâm cơ thể nhất, trong khi phần lớn nhiệt được tạo ra ở vùng thân và các cơ quan nội tạng. Vì vậy, việc tay chân lạnh nhanh hơn là điều hoàn toàn tự nhiên. Nó đơn giản phản ánh cách cơ thể ưu tiên giữ ấm cho những cơ quan quan trọng hơn như tim, phổi và não. Khi nhiệt độ xuống thấp, cơ thể sẽ “hy sinh” tay chân trước.
Nói một cách dễ hiểu, não bộ sẽ chọn cách bảo toàn sự sống. Tay và chân có thể lạnh, nhưng miễn là các cơ quan sống còn được giữ ấm, cơ thể vẫn hoạt động ổn định. Vì vậy, nếu tay chân lạnh nhưng bạn vẫn khỏe mạnh, thì thường không có gì đáng lo.
Vì sao kẻ 'chịu thiệt' lại là tay chân?
Khi bạn ngồi yên, nhiệt chủ yếu được tạo ra từ các cơ quan bên trong cơ thể. Khi vận động, các nhóm cơ lớn mới trở thành “máy sưởi” chính. Vấn đề là tay và chân lại không có cơ lớn hay cơ quan nội tạng nào để tạo nhiệt.
Bên cạnh đó, bàn tay và bàn chân có diện tích bề mặt lớn nhưng lớp mỡ cách nhiệt lại rất mỏng. Điều này khiến cho nhiệt thoát ra ngoài nhanh hơn nhiều so với các vùng khác trên cơ thể. Chúng giống như những cánh cửa sổ mà bạn mở toang ra trong một căn nhà mùa đông.
Ngoài ra, tay chân phụ thuộc rất nhiều vào mạng lưới mạch máu nhỏ để giữ ấm. Khi trời lạnh hoặc cơ thể căng thẳng, các mạch máu này sẽ co lại để giảm thất thoát nhiệt. Kết quả là lượng máu đi kèm nhiệt 'chảy' đến tay chân giảm xuống, khiến chúng trở nên lạnh buốt.
Nhưng có người lại cảm thấy tay chân mình lạnh hơn người khác
.jpg)
Không phải ai cũng bị lạnh tay chân giống nhau. Phụ nữ thường cảm thấy lạnh hơn nam giới, vì mạch máu ở tay chân của nữ giới có xu hướng co lại nhanh hơn khi gặp lạnh. Điều này khiến cảm giác lạnh xuất hiện rõ rệt hơn.
Trẻ em và người gầy cũng dễ bị lạnh tay chân hơn. Lý dó là vì những nhóm này có ít khối cơ và mỡ hơn, nên khả năng tạo và giữ nhiệt kém hơn. Vì vậy, dù nhiệt độ không quá thấp, tay chân họ vẫn có thể lạnh.
Tương tự, người lớn tuổi cũng thuộc nhóm dễ bị lạnh tay chân. Theo thời gian, hệ thần kinh và mạch máu suy giảm chức năng, khiến việc điều chỉnh nhiệt độ kém hiệu quả hơn. Đây là lý do vì sao người cao tuổi thường than lạnh dù thời tiết không quá khắc nghiệt.
Đâu là dấu hiệu để bạn đi khám?
Trong một số trường hợp, tay chân lạnh có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe. Ví dụ, hội chứng Raynaud (ảnh hưởng khoảng 5% dân số) sẽ khiến mạch máu ở tay chân co thắt mạnh khi gặp lạnh hoặc stress, làm ngón tay và ngón chân đổi màu.
Ngoài Raynaud, tay chân lạnh còn có thể liên quan đến các vấn đề về mạch máu như hẹp động mạch, cục máu đông hoặc tổn thương dây thần kinh. Những tình trạng này có thể làm giảm lưu thông máu hoặc làm rối loạn cảm giác nhiệt.
Một số bệnh lý toàn thân như suy giáp, thiếu máu cũng có thể gây lạnh tay chân. Ngoài ra, một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kích thích, thuốc tim mạch hoặc thuốc cảm cúm cũng có thể làm mạch máu co lại, khiến tay chân lạnh hơn bình thường.
Các bác sĩ khuyên nên đi khám nếu tay chân lạnh xuất hiện đột ngột, lạnh dữ dội hơn trước, kèm đau nhiều, xuất hiện vết loét, trầy xước khó lành, hoặc cảm giác lạnh kéo dài dù môi trường đã ấm.
Làm gì để tay chân ấm lên nhanh và an toàn?
.jpg)
Cách hiệu quả nhất để làm ấm tay chân là giữ ấm toàn bộ cơ thể, đặc biệt là vùng thân. Khi thân mình đủ ấm, não bộ sẽ bớt 'ích kỷ' đi và cho phép máu chảy ra tay chân nhiều hơn. Vì vậy, mặc đủ áo ấm, áo chắn gió và đội mũ là điều quan trọng.
Nhiều nghiên cứu cho thấy làm ấm thân người còn hiệu quả hơn việc chỉ đeo găng tay. Tuy nhiên, cũng cần chú ý không mặc quá nhiều đến mức đổ mồ hôi. Mồ hôi làm ướt quần áo, phá vỡ lớp không khí giữ nhiệt và khiến cơ thể lạnh nhanh hơn.
Cách làm ấm tốt nhất vẫn là vận động. Khi bạn đi bộ nhanh, tập thể dục nhẹ hoặc chỉ cần đứng lên di chuyển, phần lớn năng lượng cơ thể đốt cháy sẽ tỏa ra dưới dạng nhiệt. Khi thân người ấm lên, máu sẽ tự động được đẩy ra tay chân nhiều hơn.
Ở nhà, nên làm ấm từ từ bằng chăn, tất dày hoặc đồ uống ấm. Tránh làm ấm đột ngột như xả nước nóng trực tiếp lên tay chân, vì điều này có thể gây sốc cho mạch máu và dây thần kinh.
Tay chân lạnh có thể gây khó chịu, nhưng trong phần lớn trường hợp, đó chỉ là phản ứng sinh lý bình thường. Những điều chỉnh nhỏ trong sinh hoạt, ăn mặc và vận động thường đã đủ để cải thiện tình trạng này.
Quan trọng hơn cả là nhận biết khi nào cảm giác lạnh là 'bình thường' và khi nào là dấu hiệu bất thường. Nếu cơ thể gửi đi tín hiệu lạ, đừng ngần ngại đi khám để kiểm tra.
Tin vui là với đa số mọi người, tay chân lạnh không phải là vấn đề nghiêm trọng. Chỉ cần hiểu rõ cơ thể mình và chăm sóc đúng cách, cảm giác lạnh buốt ấy hoàn toàn có thể được kiểm soát dễ dàng.
*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho các khuyến nghị, chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.