Collective Effervescence là gì?

Những ngày nghỉ lễ vừa qua, người Việt không chỉ được nghỉ ngơi, mà còn cùng nhau sống trong một khoảnh khắc chung - một niềm vui lớn, một niềm tự hào dân tộc.

Ai trong chúng ta cũng ít nhiều trải qua cảm giác “rộn ràng tập thể”: cùng nhau về quê, đi xem diễu hành, hòa trong dòng người rợp cờ hoa, hay đơn giản là quây quần bên mâm cơm đông đủ. Không khí ấy khiến ta thấy mình thuộc về một điều gì đó lớn hơn bản thân - một cộng đồng, một tập thể, một ký ức chung.

Nhà xã hội học Émile Durkheim gọi trạng thái này là Collective Effervescence - cảm giác rộn ràng của tập thể hay nói một cách dễ hiểu là cảm giác thuộc về một tập thể nào đó.

Đó là khi đám đông cùng chia sẻ một cảm xúc, cùng hân hoan trong một sự kiện, và mỗi người thấy mình không còn riêng lẻ, mà thuộc về một điều gì đó rộng lớn hơn. Các nghiên cứu tâm lý học hiện đại cho thấy: chính sự cộng hưởng này mang lại cảm giác hạnh phúc, ý nghĩa và gắn kết sâu sắc nhất cho con người.

Nhưng rồi kỳ nghỉ kết thúc. Ta gác lại những ký ức hòa vào đám đông dõi theo đoàn quân diễu hành, những đêm camping giữ chỗ trở thành "người vô gia cư bất đắc dĩ" nhưng bốn bể đều có người nhà. Ta xếp lại vali, rời ngôi nhà quen thuộc, chia tay người thân và bữa cơm đông đủ để quay về thành phố, niềm rộn ràng tập thể đã biến mất như thế.

Sự vắng lặng sau những ngày lễ đông vui giống như khoảng trống bất ngờ, khiến nhiều người rơi vào trạng thái hụt hẫng - thứ mà các nhà tâm lý học gọi là “holiday blues”.

Cảm giác mất mát này phản ánh cơ chế tự nhiên của con người. Trong kỳ nghỉ, não bộ được “tắm” trong các hormone hạnh phúc: dopamine từ niềm vui, oxytocin từ sự kết nối, serotonin từ cảm giác cân bằng. Khi nguồn năng lượng tập thể ấy rút đi, mức hormone giảm, cortisol - hormone căng thẳng sẽ dần chiếm chỗ. Đó là lý do ta thấy mệt mỏi, uể oải, thậm chí chán nản sau khi quay lại nhịp sống thường ngày.

Điều này càng rõ rệt với những người rời quê lên thành phố. Trong kỳ nghỉ, họ được sống trong vòng tay gia đình, cùng hàng xóm láng giềng quây quần, cùng cộng đồng hân hoan trong những lễ hội địa phương. Khi quay lại căn phòng trọ hay văn phòng nơi phố thị, không ít người thấy như mình vừa đánh mất một phần năng lượng quý giá.

Tin vui là: Chúng ta vẫn có thể tìm lại Collective Effervescence

Tuy nhiên, sự rộn ràng tập thể không chỉ thuộc về những ngày lễ. Nghiên cứu chỉ ra rằng collective effervescence có thể nhen lên từ những điều rất nhỏ: một buổi tập thể dục nhóm, một buổi hát karaoke cùng bạn bè, hay thậm chí là vài phút cười chung với đồng nghiệp. Thậm chí, việc nhớ lại những trải nghiệm tập thể từng có cũng đủ để khơi lại năng lượng tích cực.

Nói cách khác, cảm giác mất mát sau kỳ nghỉ cũng chính là lời nhắc: hãy chủ động tạo ra những khoảnh khắc gắn kết trong cuộc sống thường ngày. Đừng để sự rộn ràng chỉ tồn tại trong vài ngày lễ mỗi năm. Hãy mang nó vào bàn làm việc, lớp học, hay bữa ăn nhỏ cùng bạn bè.

Bởi cuối cùng, điều chúng ta tìm kiếm không chỉ là sự nghỉ ngơi, mà là cảm giác thuộc về. Và Collective Effervescence SẼ không biến mất hoàn toàn. Nó chỉ đang chờ ta gọi tên lại, trong chính những khoảnh khắc đời thường giản dị.

Charon Nguyễn