Có phải đây là bạn? Vừa thấy một dấu hiệu lạ trên cơ thể, bạn vội vàng tra Google và ngay lập tức những từ khóa“ung thư”, “bệnh hiếm” hiện ra trong top kết quả. Tim đập nhanh, đầu óc tua đi tua lại kịch bản xấu nhất. Đó chính là vòng xoáy lo âu về sức khỏe (health anxiety spiral).
Thực tế, nhiều người cũng rơi vào vòng xoáy đó giống như bạn. Theo một tổng quan hệ thống năm 2023 trên BMC Public Health, có từ 2 đến 13% dân số từng trải qua trạng thái lo âu đặc thù này.
Một số người phản ứng bằng cách đi khám quá nhiều lần vì tin rằng mình chắc chắn mắc bệnh. Ngược lại, cũng có người né tránh và trì hoãn, dù triệu chứng xuất hiện liên tục. Dù là kiểu nào, điểm chung là nỗi sợ vô hình khiến bạn kiệt sức tinh thần, giảm chất lượng sống.
“
Lo âu về sức khỏe thường bắt nguồn từ cảm giác bất lực. Khi có chẩn đoán rõ ràng, bạn không còn đối diện với cái ‘không biết’. Mục tiêu cuối cùng là để bạn thấy khỏe hơn, cả về thể chất lẫn tinh thần. Trì hoãn thì sẽ không giúp gì cả.
Caitlin Donovan, Giám đốc cấp cao tại Patient Advocate Foundation - Quỹ Hỗ trợ Người bệnh
Vậy làm sao để thoát khỏi vòng xoáy này?
Ngừng tra cứu triệu chứng tràn lan
Ai cũng từng thao thức nửa đêm, mở điện thoại tìm kiếm “đau đầu bên trái có nguy hiểm không” hay “dịch họng màu vàng Reddit”. Tìm kiếm trực tuyến có thể mang lại chút an ủi tạm thời, nhưng đa phần chỉ làm tăng thêm hoang mang. Chưa kể thông tin trên mạng xã hội hoặc blog cá nhân có thể sai lệch, khiến bạn càng mất phương hướng.
Nếu cần tra cứu, hãy chọn nguồn chính thống như Cleveland Clinic, Mayo Clinic, hoặc website của bệnh viện, trường đại học. Tuy nhiên, điều cốt lõi là: Google không thể thay thế bác sĩ. Nếu thật sự lo lắng, hãy hành động bằng cách đặt lịch khám.
Ghi lại triệu chứng thay vì bỏ qua
Một cách đối phó phổ biến là… làm ngơ.
Bạn hãy tự nhủ: chắc mai sẽ hết, hoặc “chuyện nhỏ mà”. Nhưng khi tích tụ, tình trạng có thể trở nặng. Hãy thử viết ra tất cả triệu chứng, cả những chi tiết tưởng chừng không liên quan. Danh sách này giúp bạn có cái nhìn thực tế, thay vì bị cuốn vào nỗi sợ mơ hồ. Nếu chia sẻ với người thân, bạn còn nhận được thêm sự ủng hộ và bình tĩnh hơn.
Danh sách triệu chứng cũng là công cụ hữu ích khi bạn đi khám. Trong lúc lo lắng, bạn có thể quên những điều quan trọng, nhưng ghi chú sẽ giúp bác sĩ hiểu rõ tình trạng của bạn hơn.
Đối diện với kịch bản tệ nhất
Nhiều người có xu hướng “catastrophizing” - biến mọi khả năng thành thảm họa. Bạn nghĩ: “Nếu đây là ung thư thì sao?”, rồi kẹt lại trong nỗi sợ.
Các chuyên gia tâm lý gợi ý hãy thử hình dung trọn vẹn kịch bản: nếu có chẩn đoán xấu, điều gì sẽ diễn ra, bạn có những lựa chọn nào, ai có thể hỗ trợ bạn. Việc “viết trọn câu chuyện” này giúp giảm mơ hồ và giảm lo âu. Đây cũng là kỹ thuật thường dùng trong liệu pháp hành vi nhận thức (CBT).
Đi khám cùng một người thân
Nếu cảm thấy quá khó để tự mình đi khám, hãy nhờ một người bạn hoặc người thân đi cùng. Họ sẽ là nguồn động viên tinh thần, đồng thời giúp bạn ghi lại thông tin từ bác sĩ.
Quan trọng hơn, sự hiện diện của họ khẳng định rằng triệu chứng của bạn xứng đáng được quan tâm, chứ không chỉ là “do lo âu”.
Biết ơn chính mình và bộ não của bạn
Việc bạn đang nghĩ đến chuyện đi khám đã là bước tiến quan trọng. Bộ não con người vốn được lập trình để cảnh báo trước bất kỳ dấu hiệu lạ nào trên cơ thể, nhưng không phải lúc nào cảnh báo cũng chính xác. Khi xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực, hãy thử nói với bản thân: “Cảm ơn vì đã nhắc nhở, nhưng điều này chưa cần thiết bây giờ.” Nhận diện suy nghĩ chỉ là suy nghĩ, chứ không nhất thiết là sự thật, sẽ giúp bạn dần thoát khỏi vòng xoáy căng thẳng.
Thông điệp từ Doctor247
Ai cũng có lúc thấy lo âu trước những bất thường trong cơ thể. Nhưng nếu bạn thường xuyên tra cứu triệu chứng, phóng đại nguy cơ và trì hoãn việc đi khám, rất có thể bạn đang mắc kẹt trong vòng xoáy lo âu về sức khỏe.
Cách thoát ra đơn giản nhưng quan trọng: viết ra triệu chứng, đối diện với nỗi sợ, chia sẻ với người thân và tìm đến bác sĩ khi cần. Hành động sẽ mang lại sự an tâm thực sự, thay vì để trí tưởng tượng dẫn lối.
