Cúm A đang bùng phát: Những điều cần biết và cách phòng bệnh
Tìm hiểu triệu chứng, nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao và cách phòng tránh cúm A để bảo vệ sức khỏe chính mình và người thân.
Cúm A là bệnh viêm đường hô hấp dễ lây lan, có thể gây biến chứng nặng ở một số nhóm người có nguy cơ mắc cao nếu không được theo dõi kịp thời. Việc tìm hiểu về triệu chứng, con đường lây lan và các biện pháp phòng tránh là bước quan trọng giúp mỗi người bảo vệ chính mình và người thân.
Dịch cúm A đang bùng phát nhanh vào thời điểm cuối năm
Trong 3 tháng gần đây, mỗi tháng Việt Nam ghi nhận khoảng 8.500 đến 11.000 ca mắc cúm mùa trong tổng số hơn 132.000 ca tính từ đầu năm 2025 đến nay. Sự tăng đột biến số lượng ca mắc so với giai đoạn giữa năm đã làm dấy lên nỗi lo bùng phát dịch cúm cuối năm.
Tại Bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh, Khoa Nhi có số lượng bệnh nhân nội trú điều trị bệnh cúm tăng gấp rưỡi so với tháng trước. Không chỉ có bệnh viện tuyến tỉnh, mà tại các trung tâm y tế cũng có số ca mắc cúm mùa tăng cao rõ rệt. Điển hình tại Trung tâm y tế Thạch Hà có 40 - 50 bệnh nhân đến khám bệnh cúm, phần lớn là người già và trẻ em.
Đây là thời điểm giao mùa thu - đông với nhiệt độ và độ ẩm thay đổi thất thường đang tạo điều kiện thuận lợi cho virus đường hô hấp phát triển và lây lan. Đồng thời, với lượng người đi lại nhiều hơn vào dịp cuối năm cùng các hoạt động đông người như hội nghị, tiệc tùng và giao lưu gia đình, nguy cơ lây lan trong cộng đồng gia tăng.
Hiện tại Bộ Y tế chưa ghi nhận có thay đổi về độc lực của virus cúm so với các mùa trước. Tuy vậy, vì số lượng ca lớn và tỷ lệ nhập viện, biến chứng tăng tại một số nơi, các chuyên gia vẫn cảnh báo người dân không nên chủ quan. Đã có ghi nhận hơn 150 trẻ nhỏ phải nhập viện điều trị các biến chứng nặng do cúm như viêm phổi, viêm tai giữa hoặc co giật do sốt cao.
Dữ liệu từ hệ thống giám sát cúm mùa 2025 - 2026 cho thấy hoạt động của vi rút cúm đang tăng lên tại nhiều khu vực trên thế giới. Trong giai đoạn này, chủng cúm A(H3N2) được ghi nhận là dòng đang lưu hành nổi bật tại Bắc Âu, Tây Á, Nam Á và Đông Nam Á.
Những điều cần biết về bệnh cúm A
Việc hiểu rõ bệnh xuất phát từ đâu, triệu chứng thường gặp và cách virus truyền từ người sang người giúp chúng ta chủ động phòng tránh hơn trong lúc bệnh đang bùng phát nhanh.
Bệnh cúm A là gì?
Cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus Influenza A gây ra. Đây là nhóm virus cúm có khả năng gây bùng phát dịch theo mùa và liên tục biến đổi thành nhiều phân nhóm khác nhau như A(H1N1) hoặc A(H3N2). Vi rút cúm A lưu hành mỗi năm và là nguyên nhân thường gặp của các đợt gia tăng ca bệnh vào mùa lạnh.
Theo ước tính của WHO, mỗi năm toàn cầu ghi nhận khoảng 1 tỷ trường hợp mắc cúm mùa, trong đó có từ 290.000 đến 650.000 ca tử vong liên quan đến bệnh này.
Những triệu chứng thường gặp của cúm A
Người mắc cúm A thường có biểu hiện khởi phát khá đột ngột. Các triệu chứng phổ biến bao gồm sốt, ho khan, đau họng, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, đau đầu, mệt mỏi và đau nhức cơ thể. Nhiều trường hợp còn cảm thấy ớn lạnh, mất khẩu vị hoặc yếu sức trong vài ngày đầu của bệnh.
Một số người, đặc biệt là trẻ em, có thể gặp thêm các triệu chứng như nôn ói hoặc tiêu chảy nhẹ, dù đây không phải là biểu hiện chính của cúm mùa.
Những biến chứng có thể gặp do mắc cúm mùa
Mặc dù phần lớn người mắc cúm A sẽ hồi phục sau 2 - 7 ngày. Song với một số người bệnh có thể gặp các tình huống biến chứng nặng hơn.
Một trong những biến chứng phổ biến nhất là viêm phổi, do virus trực tiếp gây viêm hoặc do nhiễm thêm vi khuẩn thứ phát, dẫn tới chức năng phổi suy giảm và có thể cần hỗ trợ hô hấp.
Ngoài hệ hô hấp, cúm A còn có thể gây biến chứng khác như: viêm tai giữa, viêm xoang, nhiễm trùng huyết, viêm cơ tim hoặc viêm màng ngoài tim. Đặc biệt là ở người có bệnh nền như tim mạch, tiểu đường hoặc người cao tuổi.
Cúm A lây lan như thế nào?
Cúm A là bệnh có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng. Con đường lây truyền phổ biến nhất là qua giọt bắn hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện ở khoảng cách gần. Những giọt bắn này có thể chứa virus và truyền sang người xung quanh.
Ngoài giọt bắn trực tiếp, virus cúm A còn có thể lây qua tiếp xúc gián tiếp. Vi rút có thể tồn tại trên bề mặt trong một khoảng thời gian nhất định. Khi người khỏe mạnh chạm vào bề mặt chứa virus rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng, nguy cơ nhiễm bệnh có thể xuất hiện.
Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 1 - 4 ngày. Người mắc cúm A có khả năng lây truyền ngay cả khi chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng.
Trong môi trường đông người, phòng kín hoặc nơi thông khí kém, nguy cơ lây truyền tăng lên do mật độ giọt bắn trong không khí cao hơn. Vì vậy, việc giữ khoảng cách, đeo khẩu trang và đảm bảo thông thoáng không gian có thể góp phần giảm nguy cơ nhiễm vi rút cúm.
Những ai dễ gặp biến chứng nặng khi mắc phải cúm A?
Người cao tuổi, đặc biệt từ 65 tuổi trở lên, thuộc nhóm dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất. Hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi khiến khả năng chống lại virus thấp hơn.
Trẻ em dưới 5 tuổi, nhất là trẻ dưới 2 tuổi, cũng có nguy cơ cao vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
Phụ nữ mang thai là nhóm cần được quan tâm đặc biệt. Sự thay đổi sinh lý trong thai kỳ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, tim và phổi, khiến cơ thể nhạy cảm hơn trước vi rút cúm.
Người mắc các bệnh lý mạn tính như tim mạch, hen phế quản, COPD, tiểu đường, bệnh thận hoặc suy giảm miễn dịch cũng dễ gặp biến chứng hơn khi nhiễm cúm A. Những bệnh này làm giảm khả năng cơ thể chống lại nhiễm trùng và khiến triệu chứng viêm đường hô hấp trở nên nghiêm trọng hơn.
Nếu xuất hiện các dấu hiệu bệnh kéo dài không thuyên giảm, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để hạn chế nguy cơ diễn tiến nặng.
Thực tế cho thấy, một số trường hợp nhập viện muộn do chủ quan, tự ý mua thuốc hạ sốt hoặc dùng thuốc kháng virus không theo hướng dẫn. Việc sử dụng sai thuốc không chỉ làm bệnh diễn tiến nặng mà còn gây khó khăn cho công tác điều trị. Không phải trường hợp cúm A nào cũng cần dùng thuốc kháng virus. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây tác dụng phụ hoặc kháng thuốc. Người dân cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
Theo bác sĩ Hoàng Viết Cường - Trưởng khoa Truyền nhiễm, BVĐK tỉnh Hà Tĩnh
Cách phòng tránh bệnh cúm A
Để giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh viêm đường hô hấp cấp, trong đó có cúm A, Bộ Y tế khuyến cáo mỗi người duy trì các thói quen bảo vệ bản thân và cộng đồng. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn là bước đầu tiên giúp hạn chế đưa mầm bệnh vào cơ thể.
Nên che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay áo. Đồng thời, tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng khi tay chưa được làm sạch.
Việc đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc khi có triệu chứng nghi ngờ nhiễm bệnh. Hạn chế tiếp xúc với người đang mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp cũng là biện pháp quan trọng để tránh lây lan không cần thiết.
Bên cạnh đó, môi trường sống cần được vệ sinh thường xuyên, đặc biệt là các bề mặt hay chạm phải như tay nắm cửa, bàn phím hoặc điện thoại.
Luôn giữ không gian sinh hoạt thông thoáng. Việc mở cửa, đón ánh sáng tự nhiên tại phòng học, nơi làm việc hoặc sau các buổi sinh hoạt tập thể giúp giảm sự tồn tại của mầm bệnh trong không khí. Đây là biện pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả trong mùa dịch cao điểm.
Ngoài các biện pháp vệ sinh, người dân nên duy trì lối sống lành mạnh để hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Chế độ ăn cân bằng, đủ chất dinh dưỡng, kết hợp hoạt động thể lực đều đặn giúp cơ thể tăng khả năng chống chọi với virus và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
Khi xuất hiện các triệu chứng như sốt, ho, sổ mũi, đau đầu hoặc mệt mỏi, người bệnh nên đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất. Không tự ý mua thuốc, đặc biệt là thuốc kháng virus, khi chưa có hướng dẫn từ nhân viên y tế.
*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
Tóm lại
1. Những dấu hiệu thường gặp ở người mắc bệnh cúm A là gì?
Cúm A thường khởi phát đột ngột với sốt, ho khan, đau họng, nghẹt hoặc chảy nước mũi, đau đầu, đau nhức cơ thể, mệt mỏi và đôi khi ớn lạnh. Trẻ nhỏ có thể kèm buồn nôn hoặc tiêu chảy nhẹ.
2. Cách phòng tránh bệnh cúm A là gì?
Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, hạn chế đưa tay lên mặt, đeo khẩu trang ở nơi đông người, giữ thông thoáng không gian sinh hoạt, hạn chế tiếp xúc với người bệnh và duy trì lối sống lành mạnh. Nếu có những triệu chứng nghi ngờ, nên đi khám và không tự ý dùng thuốc.