Hội chứng ACHOO: Tại sao bạn lại hắt hơi khi thấy ánh nắng mặt trời?

Bạn đã có bao giờ chạy ra tầng hầm gửi xe hay bước ra từ một căn phòng tối và bạn bỗng hắt hơi "achoo" một cái thật kêu chưa? Nếu câu trả lời là có, rất có thể bạn thuộc nhóm người có phản xạ hắt hơi khi gặp ánh sáng mạnh.

Hội chứng Achoo là gì và vì sao nó lại có một cái tên 'dễ thương' như vậy?

Phản xạ hắt hơi khi tiếp xúc với nguồn ánh sáng mạnh được gọi bằng cái tên dài ngoằng Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst. Thế nhưng, hội chứng này lại có tên viết tắt dễ thương hơn nhiều là ACHOO, trùng khớp với chính âm thanh mà chúng ta thường phát ra mỗi khi hắt hơi.

Hội chứng ACHOO diễn ra khi ánh sáng mạnh bất ngờ chiếu vào mắt. Điểm khiến nó khác biệt với những cơn hắt hơi bình thường là nó xuất phát từ sự thay đổi cường độ ánh sáng chứ không phải bụi, phấn hoa hay bất kỳ chất kích ứng nào. Bước ra nắng là hắt hơi, nhìn flash máy ảnh cũng hắt hơi, thậm chí bật đèn mạnh cũng có thể khiến bạn hắt hơi.

Vì sao ta lại lại hắt hơi khi nhìn thấy ánh nắng mặt trời?

Theo một số nghiên cứu, hội chứng này có thể ảnh hưởng đến khoảng một phần ba dân số và tỷ lệ xuất hiện ở nữ khá cao. Vì ACHOO có yếu tố di truyền, nên nếu ba hoặc mẹ bạn hắt hơi khi gặp ánh sáng mạnh thì có đến 50% khả năng bạn cũng sẽ mắc hội chứng này.

Điều thú vị là hội chứng này không phải hiện tượng mới. Hội chứng này đã được ghi nhận từ khoảng năm 350 trước Công nguyên bởi một nhà triết gia, bác học Hy Lạp tên là Aristotle. Thế nhưng đến nay các nhà khoa học vẫn chưa thể giải thích được cơ chế dẫn đến hiện tượng này.

Một số giả thuyết cho rằng ánh sáng có thể kích hoạt đồng thời các nơ-ron tiếp nhận ánh sáng và các nơ-ron tham gia điều hòa phản xạ hắt hơi do chúng nằm khá gần nhau.

Một hướng giải thích khác đề cập đến sự kích thích từ dây thần kinh thị giác (optic nerve) đã kích hoạt các nhánh của dây thần kinh sinh ba (trigeminal nerves) - hệ thống thần kinh giữ vai trò quan trọng trong phản xạ hắt hơi.

Hiện chưa có bằng chứng xác nhận giả thuyết nào là chính xác, tuy vậy giả thuyết liên quan đến dây thần kinh sinh ba thường được xem là phù hợp hơn với những quan sát hiện có.

Hội chứng ACHOO đã trở thành một trong những điều thú vị nhất về cách cơ thể phản ứng với ánh sáng.

Khi nào hội chứng hắt hơi do ánh sáng trở nên nguy hiểm?

Phản xạ hắt hơi khi gặp ánh sáng mạnh thường được xem là hiện tượng vô hại trong đa số tình huống hằng ngày. Tuy vậy, vẫn có những hoàn cảnh khiến phản xạ này trở thành rủi ro thực sự.

Người mắc hội chứng ACHOO có thể đối mặt với nguy hiểm khi đang lái xe, chẳng hạn như khi rời hầm gửi xe hoặc chạy từ đường hầm ra ngoài trời sáng.

Một cơn hắt hơi mạnh xảy ra đúng lúc này có thể làm gián đoạn tầm nhìn và giảm khả năng kiểm soát tay lái, tuy chỉ diễn ra trong vài giây nhưng đủ để dẫn đến những tình huống nguy hiểm.

Ngoài tình huống giao thông, một số nghề nghiệp hoặc hoạt động cần độ tập trung cao cũng có thể bị ảnh hưởng và gặp nguy hiểm. Chẳng hạn như phi công, cầu thủ bóng chày ở vị trí ngoài sân, nghệ sĩ xiếc biểu diễn trên dây cao, hoặc làm bất kỳ nghề nghiệp nào khác đòi hỏi phải làm việc trong môi trường có ánh sáng mạnh.

Trong sinh hoạt cá nhân, việc hắt hơi bất ngờ khi đang mang vác đồ vật hoặc đang trang điểm ở vùng mắt cũng có thể gây ra những tai nạn nhỏ.

Nhìn chung, hội chứng ACHOO không phải một bệnh lý nguy hiểm nhưng phản xạ hắt hơi bất ngờ có thể tạo ra rủi ro trong các bối cảnh cần sự ổn định và kiểm soát vận động. Vì vậy, hiểu rõ mình thuộc nhóm dễ hắt hơi khi gặp ánh sáng và chủ động phòng tránh trong một số tình huống sẽ giúp bạn an toàn hơn.

Có thể bạn quan tâm bài viết: 13 sự thật thú vị chứng minh cơ thể bạn đang khỏe mạnh

Những cách giúp bạn hạn chế 'cơn hắt hơi ánh sáng'

Dù phản xạ hắt hơi khi gặp ánh sáng mạnh không phải bệnh lý nguy hiểm, nhưng việc hiểu rõ phản xạ của cơ thể mình và chủ động điều chỉnh để tránh gặp những rủi ro không đáng có.

Một trong những cách dễ thực hiện nhất là đeo kính râm, đặc biệt là trong những lúc lái xe ra khỏi bãi giữ xe hoặc đường hầm. Kính râm giúp tránh ánh sáng chiếu trực tiếp vào mắt và hạn chế sự thay đổi đột ngột về cường độ sáng.

Khi di chuyển từ nơi tối ra ngoài trời, bạn có thể để mắt thích nghi từ từ với ánh sáng. Việc này giúp giảm kích thích đột ngột lên hệ thần kinh thị giác.

Cơ thể con người luôn ẩn chứa những điều bất ngờ, và ACHOO là một ví dụ sinh động cho thấy mỗi chúng ta đều có những “bản cài đặt” riêng. Với hầu hết mọi người, ACHOO đơn giản là một phản xạ thú vị. Tuy vậy, trong những tình huống như lái xe hoặc làm việc ở môi trường đòi hỏi sự tập trung liên tục, việc nhận biết phản ứng của cơ thể và chủ động điều chỉnh sẽ giúp bạn giữ an toàn cho chính mình và những người xung quanh.

*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Anh Thư