FAFO: Phương pháp dạy con mới nổi của thế hệ cha mẹ Gen Z
FAFO là phương pháp dạy con theo kiểu cha mẹ có thể nhắc nhở và cảnh báo, nhưng nếu trẻ vẫn làm sai, họ sẽ để trẻ tự đối mặt với hậu quả xảy ra.
FAFO là gì?
Trong nhiều năm qua, phương pháp nuôi dạy con nhẹ nhàng (gentle parenting) đã trở thành xu hướng được nhiều bậc phụ huynh hiện đại ưa chuộng, đặc biệt là các gia đình thuộc thế hệ Millennial (thường được định nghĩa là những người sinh trong khoảng từ năm 1981 đến 1996).
Nhưng gần đây, một làn sóng phản ứng ngược đang dần xuất hiện: thay vì kiên nhẫn giảng giải, nhiều cha mẹ đang chuyển sang một cách tiếp cận cứng rắn hơn khi đề cao hậu quả và tính kỷ luật.
Trên mạng xã hội, phong cách này được gọi vui là “FAFO” - viết tắt của cụm “F----round and Find Out”, tạm dịch là “Tự làm tự chịu”.
Carla Dillon, một bà mẹ hai con 35 tuổi sống ở Virginia (Mỹ), từng thử nhiều cách để dạy con trai 13 tuổi hiếu động. Có lần, chị bắt con viết 100 câu xin lỗi lặp đi lặp lại. Nhưng khi cậu bé cố tình xịt súng nước vào mẹ trong một buổi cắm trại dù đã được nhắc nhở, chị quyết định: ném thẳng con xuống hồ, nguyên cả quần áo.
Cuộc sống dạy cho ta những bài học đắt giá. Và đôi khi, cha mẹ cũng nên để con học cách chịu trách nhiệm như thế
Dillon chia sẻ
Trào lưu FAFO không phải lúc nào cũng bạo lực hay tiêu cực, nhưng nó nhấn mạnh: nếu trẻ không nghe lời, hậu quả sẽ đến ngay sau đó.
Một vài ví dụ điển hình của trào lưu FAFO được các cha mẹ Gen Z áp dụng:
- Nếu trẻ không chịu mặc áo mưa? Vậy thì cứ đi bộ dưới mưa đến ướt sũng người.
- Nếu trẻ không chịu ăn cơm tối mà đòi bánh kẹo? Vậy thì cứ đi ngủ với chiếc bụng đói meo cho đến sáng.
- Nếu trẻ để đồ chơi bừa bộn không chịu dọn dẹp? Vậy thì lần sau sẽ thấy món đồ chơi yêu thích nằm trong thùng rác.
- Nếu trẻ đòi chơi điện thoại hay xem TV liên tục? Vậy thì cứ để trẻ ngồi một chỗ xem kể cả đói bụng hay buồn ngủ vẫn bắt trẻ tiếp tục xem cho đến khi cảm thấy hối hận.
Vì sao FAFO trở thành trào lưu mới?
Trong vài thập kỷ qua, nhiều phụ huynh tập trung vào việc thấu hiểu cảm xúc con, tránh quát mắng hay trừng phạt. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng chính sự mềm mỏng quá mức này là một phần nguyên nhân khiến nhiều người trẻ lớn lên thiếu khả năng đối mặt với áp lực, dễ căng thẳng, lo âu và gặp khó khăn trong các mối quan hệ xã hội.
Trẻ con nhà tôi sẽ leo lên đầu nếu tôi quá nhẹ tay. Tôi từng thử rồi. Mỗi đứa trẻ có nhu cầu khác nhau, nhưng với con tôi, sự cứng rắn là cần thiết. Đối với tôi, cách nuôi con này không nhằm trừng phạt mà để dạy con biết chịu trách nhiệm, kiên cường và biết tôn trọng người khác
Dillon chia sẻ.
FAFO không phải là một khái niệm mới hoàn toàn. Nó từng được gọi bằng nhiều cái tên như "tình thương nghiêm khắc", "quyền lực của cha mẹ" hay cách gọi dí dỏm “phải lì hơn con thì mới dạy được con”.
Tuy nhiên, trào lưu này cũng phản ánh sự chia rẽ trong quan điểm nuôi dạy trẻ hiện nay. Nó dễ khiến người ta liên tưởng đến sự đối lập giữa những đứa trẻ được bảo bọc thái quá với những đứa trẻ được “rèn giũa” trong kỷ luật.
Quan điểm trái chiều về cách dạy con FAFO
Với những người ủng hộ FAFO, đây là cách để chuẩn bị cho trẻ bước vào một thế giới không dễ dàng.
“Thời đại trao cúp khích lệ cho tất cả mọi người đã qua rồi,” Jon Wellington, một người cha có 5 con, chia sẻ. Wellington từng bắt con gái tiếp tục tham gia đội múa cờ dù cô bé không còn thích nữa, vì ông tin rằng: Khi trưởng thành, bạn không thể bỏ cuộc giữa chừng chỉ vì thấy không vui nữa. Hợp đồng, khoản vay, hay hôn nhân - bạn phải hoàn thành chúng đến cùng.
Một ví dụ khác là Andrea Mata, nhà tâm lý học trẻ em và cũng là một bà mẹ. Khi con trai 8 tuổi của cô liên tục lơ là việc đi vệ sinh đúng lúc, cô bắt bé dùng tiền tiêu vặt để mua đồ lót mới. Sau này, Mata phát hiện vấn đề bắt nguồn từ một tình trạng sức khỏe, cô đã xin lỗi con nhưng vẫn không trả lại tiền vì cậu bé đã che giấu sự thật. “Tôi vẫn tin rằng trẻ cần thấy được hậu quả thật sự khi cố tình làm sai.” cô nói.
Dù không hoàn toàn đồng tình với FAFO, một số chuyên gia vẫn cho rằng những ranh giới rõ ràng là cần thiết. Tiến sĩ Becky Kennedy, tác giả cuốn sách Good Inside, cho rằng phương pháp nuôi dạy dịu dàng đã bị hiểu sai khi bị biến tướng thành kiểu "quá chiều con". Cha mẹ không nên đánh đồng cảm xúc với sự yếu đuối nhưng cũng không thể vì mệt mỏi mà nghiêm khắc một cách độc tài.
Ở chiều ngược lại, một số phụ huynh lớn lên trong môi trường nghiêm khắc, từng chịu tổn thương bởi sự lạnh lùng của cha mẹ lại không muốn lặp lại mô hình đó.
Madison Barbosa, 31 tuổi, mẹ của hai bé nhỏ ở Canada, chia sẻ: “Tôi từng sợ cha mẹ mình, và không muốn con tôi cũng phải như thế. Nếu con tôi phạm lỗi, tôi không muốn chúng nghĩ rằng mẹ sẽ nổi giận, mà là: mẹ sẽ ở bên cạnh mình và giúp mình sửa chữa.”
Gần đây, Barbosa từng đăng một bức ảnh cho thấy vết cắn trên tay của con cô sau một trận cãi nhau giữa chính các bé. Vì quá sốc, cô đã hét lên với đứa nhỏ, rồi sau đó tự nhận đó là “khoảnh khắc thất bại” trong hành trình nuôi dạy con nhẹ nhàng của mình.
Trong phần bình luận, nhiều phụ huynh bày tỏ sự cảm thông, nhưng cũng có người đưa ra góc nhìn trái ngược: “Tôi cũng từng trải qua điều này nhưng tôi đã chọn cắn lại con. Từ đó nó không bao giờ cắn người nữa.”
Lời kết
Dù theo đuổi phương pháp nuôi dạy con nhẹ nhàng hay nghiêm khắc như FAFO, điều quan trọng nhất vẫn là sự thấu hiểu và đồng hành phù hợp với từng đứa trẻ.
Không có một cách dạy con nào là hoàn hảo cho mọi gia đình. Mỗi bậc cha mẹ đều đang học cách làm tốt nhất trong khả năng của mình, giữa một thế giới không ngừng thay đổi. Và có lẽ, điều nuôi dưỡng một đứa trẻ vững vàng nhất không chỉ là kỷ luật hay tự do, mà là sự nhất quán, tình yêu và cả lòng can đảm để sửa sai của cả con và cha mẹ.