Mỹ: "Hối thúc" hiến tạng dù hàng chục bệnh nhân vẫn còn dấu hiệu sống

Theo đó, một tổ chức phi lợi nhuận đã nhiều lần thúc đẩy phẫu thuật lấy nội tạng dù bệnh nhân vẫn còn dấu hiệu sống, thậm chí là hồi tỉnh.

Câu chuyện bắt đầu từ một trường hợp hy hữu vào năm 2020: ông Anthony Thomas Hoover II, 32 tuổi, bị sốc thuốc và bất tỉnh. Sau hai ngày không có phản ứng, gia đình đồng ý rút máy để hiến tạng. Tuy nhiên, ngay trước giờ phẫu thuật, ông Hoover bật khóc, lắc đầu, co chân, biểu hiện rõ ràng rằng ông còn sống và nhận thức được. Một bác sĩ đã từ chối tiếp tục và cứu mạng ông.

Ông Hoover sau đó tỉnh lại, hồi phục và hiện sống cùng các di chứng thần kinh.

Điều đáng lo ngại là câu chuyện của ông không phải cá biệt.

73 trường hợp đáng lẽ phải dừng lại sớm

Cuộc điều tra của Cơ quan Quản lý Dịch vụ Y tế Liên bang Mỹ (HRSA) đã phân tích 350 ca hiến tạng bị hủy tại Kentucky trong 4 năm qua. Trong số đó, có 73 ca mà bệnh nhân có dấu hiệu hồi phục - từ mở mắt, cử động, đến thở đều, nhưng quy trình vẫn tiếp tục tiến hành đến sát giờ phẫu thuật.

Đáng chú ý, nhiều bệnh nhân tỏ ra đau đớn khi được chuẩn bị đưa vào phòng mổ. Một số qua đời sau đó, nhưng một số khác đã tỉnh táo trở lại và thậm chí xuất viện.

"Áp lực từ bên ngoài bệnh viện"

Tổ chức bị nêu tên trong điều tra là Kentucky Organ Donor Affiliates, nay đã đổi tên thành Network for Hope. Theo các tài liệu, nhân viên tổ chức này thường xuyên gây áp lực với gia đình bệnh nhân để ký giấy hiến tạng, đồng thời chiếm quyền ra quyết định từ tay bác sĩ, cố thúc đẩy việc rút máy, dù bệnh nhân chưa được xác định chết não.

Một số nhân viên còn không được huấn luyện đầy đủ để phân biệt tình trạng mất ý thức tạm thời do thuốc an thần hoặc ma túy - vốn có thể che lấp phản xạ tự nhiên.

Một ca điển hình khác vào năm 2022: một người đàn ông 50 tuổi được tuyên bố “không thể cứu” do sốc thuốc. Sau khi rút máy, ông mở mắt, nhìn quanh, nhưng quy trình chỉ được dừng sau 40 phút - khi nội tạng đã không còn phù hợp để hiến. Ông được đưa về ICU, hồi tỉnh và nói chuyện với người thân, trước khi qua đời ba ngày sau.

Lỗ hổng hệ thống?

Hình thức hiến tạng sau khi ngưng tuần hoàn (DCD - donation after circulatory death) đang ngày càng phổ biến tại Mỹ.

Theo số liệu mới nhất, năm ngoái có gần 20.000 ca hiến tạng kiểu này, gấp đôi năm 2021. Riêng Kentucky có tỷ lệ hiến tạng sau ngưng tuần hoàn cao hơn mặt bằng quốc gia.

Tuy nhiên, hình thức này cũng làm tăng rủi ro: khác với hiến tạng sau chết não, bệnh nhân DCD vẫn còn hoạt động não nhẹ và cần được theo dõi chặt chẽ hơn. Nếu không kiểm soát tốt, rất dễ dẫn đến việc “lấy nội tạng khi người bệnh chưa thực sự chết”.

Sau báo cáo điều tra, cơ quan quản lý yêu cầu tổ chức Network for Hope phải cải tổ quy trình, tăng cường đào tạo nhân viên, và bắt buộc thực hiện đánh giá thần kinh 12 giờ một lần với bệnh nhân sắp hiến tạng.

Tổ chức này cam kết “tuân thủ đầy đủ các khuyến nghị” của chính phủ, nhưng chưa phản hồi cụ thể về các trường hợp nêu trong báo cáo.

Trong khi đó, Văn phòng Tổng chưởng lý bang Kentucky đã mở cuộc điều tra hình sự riêng về trường hợp của ông Hoover. Kết luận vẫn chưa được công bố.

Hiến tạng là hành động cao cả và cứu sống hàng nghìn người mỗi năm. Nhưng khi quy trình thiếu minh bạch, thiếu chuẩn mực và có dấu hiệu “vội vàng” vì mục tiêu thống kê, niềm tin của cộng đồng sẽ bị tổn thương nghiêm trọng.

Trường hợp của ông Hoover là lời nhắc nhở đau đớn: giữa ranh giới sống và chết, chỉ một quyết định sai cũng có thể đánh mất mạng người.

Habi