Thật ra đôi mắt của chúng ta biết hít thở
Khi nhắc đến “thở”, ai cũng nghĩ đến mũi, phổi nhưng giác mạc cũng đang âm thầm thở mà chúng ta không hề hay biết.
Chúng ta đều biết rằng máu là nguồn cung cấp oxy và dưỡng chất để nuôi sống hầu hết các cơ quan trong cơ thể, nhưng điều kỳ diệu là giác mạc lại hoàn toàn không có mạch máu mà vẫn sống khỏe mạnh nhờ hấp thụ oxy trực tiếp từ không khí.
Giác mạc sống mà không cần máu
Giác mạc là phần hình vòm trong suốt ở phía trước nhãn cầu, hoạt động như “ống kính đầu tiên” giúp ánh sáng đi vào mắt và hội tụ đúng chỗ trên võng mạc. Dù chỉ dày khoảng 0.5 mm, giác mạc đóng góp đến hai phần ba công suất quang học của mắt.
Đặc biệt ở chỗ, giác mạc không có mạch máu. Nếu có, những mao mạch sẽ cản ánh sáng, khiến mắt không còn nhìn rõ. Vậy cơ chế nuôi sống của nó là gì?
Khi mắt mở, oxy từ khí quyển hòa tan trong lớp nước mắt, rồi khuếch tán vào các lớp mô của giác mạc. Khi mắt nhắm (như lúc ngủ), giác mạc vẫn nhận được oxy từ các mao mạch nhỏ quanh rìa và từ dịch bên trong mắt. Đây là một hệ thống “hô hấp không khí” cực kỳ tinh tế mà hầu như chúng ta không hề hay biết.
Khi mắt bị "nghẹt thở" và khả năng phục hồi kỳ diệu
Tuy hoạt động hiệu quả, cơ chế “thở bằng không khí” này có thể bị gián đoạn khi bạn đeo kính áp tròng quá lâu. Những loại kính không thấm oxy sẽ ngăn giác mạc tiếp xúc với không khí, dẫn đến tình trạng thiếu oxy, gây khô mắt, đỏ mắt, thậm chí tổn thương thị lực nếu kéo dài.
Hiện nay, nhiều loại kính hiện đại đã được cải tiến với chất liệu silicone hydrogel giúp thấm oxy tốt hơn. Tuy nhiên, người dùng vẫn cần tháo kính khi ngủ, vệ sinh đúng cách và thay đúng hạn để bảo vệ giác mạc.
Điều tuyệt vời là dù không có mạch máu, giác mạc vẫn có khả năng tự phục hồi nhanh chóng. Những vết trầy nhẹ có thể lành trong vòng 24–48 giờ nhờ lớp biểu mô có khả năng tái tạo cao. Với những tổn thương sâu hơn, can thiệp y tế kịp thời là điều cần thiết.
Giác mạc là nguồn cảm hứng của y học
Giác mạc là nguồn cảm hứng cho y học hiện đại. Nhờ tính chất không có mạch máu, giác mạc ít bị thải ghép (một phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với các vật lạ đi vào cơ thể) và cấy ghép giác mạc hiện là một trong những loại phẫu thuật có tỉ lệ thành công cao nhất.
Cách giác mạc tồn tại và hoạt động đang được giới khoa học học hỏi để tạo ra vật liệu sinh học thấm oxy, hỗ trợ phát triển cơ quan nhân tạo và công nghệ chữa lành mô tổn thương.
Có thể nói, nếu “đôi mắt là cửa sổ tâm hồn”, thì giác mạc chính là tấm kính tốt nhất của chiếc cửa sổ ấy, là một cấu trúc kỳ diệu của tạo hóa.